Boekverslag: De donkere kamer van Damokles
W.F. Hermans
1e Druk: november 1958
Druk: 5e druk oktober 1962
Uitgever: G.A. van Oorschot/Amsterdam
1a) De donkere kamer van Damocles
Damocles was een gunsteling van de tiran Dionysios. Deze liet hem een dag
koning zijn, doch boven zijn troon was een puntig zwaard opgehangen aan een
paardehaar. Vandaar de uitdrukking 'het zwaard van Damocles hangt hem boven
het hoofd':een aldoor dreigend gevaar te midden van geluk of voorspoed.In
de roman is dat zwaard een foto, die moet aantonen dat Osewoudt onschuldig
is. Een foto wordt afgedrukt in een zgn. 'donkere kamer'.
b) Geen ondertitel
c) Geen motto
d) Het thema: De mens is niet in staat zichzelf, zijn omgeving, zijn wereld te
kennen. De mens is overgeleverd aan de chaos van het bestaan.
e) Karakters personen :
Henri Osewoudt : - Osewoudt is in alle opzichten een mislukkeling.(meisjes
stem,geen baardgroei,dun blond haar, saaie baan, afgekeurd voor deunst,
etc.). Osewoudt lijdt aan een ziekte, waardoor je dingen ziet die helemaal
niet waar of gebeurd zijn. Hier kom je echter pas achter als je het boek
gelezen hebt.
Dorbeck : - De mannelijke tegenpool van Osewoudt, hij lijkt exact op
Osewoudt,met dat verschil dat deze wel baardgroei, een zware stem heeft,
etc. Osewoudt voelt zich vergeleken met Dorbeck het mislukte exemplaar.
Via Dorbeck(Nederlandse luitenant) krijgt Osewoudt opdrachten die hij
uitvoert.
f) Het boekt speelt zich af van 1933 tot 1945
g) Plaats van handeling:Voorschoten,Amsterdam,Haarlem,Den Haag, Utrecht,
Amesfoort, Leiden, Breda, Manchester en Drente.
h) Genre: psychologische oorlogsroman
2) Henri Osewoudt is de zoon van een sigarenwinkelier te Voorschoten. Als hij
nog op de lagere school is, vermorrdt zijn moeder zijn vader in een vlaag
van waanzin. Henri wordt opgevoed door oom Bart Nauta in Amsterdam. Hij
krijgt een middelbare-schoolopleiding, maar gaat niet om met zijn
klasgenoten. Hij leeft in een isolement en heeft alleen contact met zijn
nicht Rita, die zeven jaar ouder is. Hij beoefent de judosport, waardoor
zijn voeten vergroeien. Hij ziet eruit als een monster, een rechtopstaande
pad met bolle wangen en wit zijdeachtig haar, dat hij zo kort mogelijk laat
knippen. Hij krijgt geen baard. Ook Ria is lelijk; haar haar heeft de kleur
van pakpapier, ze heeft een spitse onderkaak en haar tanden zijn te lang.
Als Henri achttien jaar is, trouwt hij met Ria; hij zet de zaak van zijn
vader voort,zijn moeder woont bij hem in. Moorlag, die staaysexamen wil
doen woont bij hen in. Henri is afgekeurd voor militaire dienst, omdat hij
een halve centimeter te kort is. Wel is hij bij de burgerwacht. Als de
oorlog uitbreekt, moet hij op wacht staan bij 't postkantoor.
Luitenant Dorbeck geeft Henri een rolfilmpje dat ontwikkeld moet worden. Ze
lijken als twee druppels water op elkaar. Na de capitulatie krijgt D. een
kostuum van Henri, die D.'s uniform in de tuin begraaft. D. brengt het
kostuum terug met films die moeten worden ontwikkeld en opgestuurd aan E.
Jagtman, Legmeerplein 25S0111T,A'dam-W. Als de films ontwikkeld zijn,
ziet Henri niets dan zwarte vlekken. Hij durft de foto's niet eens op te
sturen,koopt een Leica en maakt zelf foto's van militaire objecten.
Enige tijd later komt D. tijdens een hevig onweer; Henri krijgt opdracht in
Haarlem te komen. Daar ontmoet hij D. en Z?wuster. Met deze laatste gaat
Henri naar de Kleine Houtstraat, waar ze in een huis twee mannen neer
schieten. De zoon van de drogist uit Voorschoten heeft Henri achtervolgd.
Henri ontwikkelt het filmpje dat hij in de meidagen van '40 van D. heeft
gekregen. Op een van de foto's staat D. met twee vrieninnen voor het huis
in de Nieuwe Houtstraat.
Er valt een brandend vliegtuig op het huis van Jagtman, waardoor de gehele
familie Jagtman om het leven komt.
In 1944(drie jaar heeft D. niet van zich laten horen) krijgt Henri een
brief van D. met het verzoek de foto's te zenden naar Postbus 234 in Den
Haag. Hij gaat kijken wie de brief uit de bus haalt; het blijkt een
heilsoldate te zijn. Een paar dagen later wordt hij opgebeld Elly
Sprenkelbach Meijer, een meisje dat zegt dat ze uit Engeland is
overgekomen. Ze toont hem een van de foto's die hij aan D. heeft gestuurd.
Hij brengt haar naar oom Bart.
Als hij in Den Haag terugkomt hoort hij van Moorlag dat de Duitsers hem in
zijn woning opwachten en dat Ria en zijn moeder gevangen genomen zijn. Hij
gaat met Moorlag naar Leiden, waar een student persoonsbewijzen maakt voor
hem en Elly. Henri's haar wordt zwart geverfd door Marianne Sondaar (Dit is
de Joodse studente Mirjam Zettenbaum, die ondergedoken is in een kapsalon).
Henri duikt onder aan de Zoeterwoudse singel en gaat foto's ontwikkelen
voor Labare. Hij beseft nu hoe hij is veranderd:"Dorbeck heeft een ander
mens van mij gemaakt."
Marianne gaat voor hem naar Oom Bart met het persoonsbewijs voor Elly. Deze
is echter al verdwenen.Henri gaat naar Amsterdam en vertelt oom Bart dat
Ria en zijn moeder gevangen zitten. Oom Bart maakt hem verwijten. Henri
krijgt van D. opdracht naar de stationswachtkamer in Amesfoort te gaan. Hij
zal daar een vrouw ontmoeten in leidster uniform van de nationale
Jeugdstorm. Samen gaan ze naar Lunteren, waar Lagendaal, die voor de
Gestapo werkt, uit de weg moet worden geruimd. De aanslag lukt, maar op de
terugweg wordt de vrouw in de trein aangehouden. In Amsterdam ontmoet Henri
Marianne; ze gaan samen naar de bioscoop. Op het doek verschijnt
levensgroot een oproep tot aanhouding van Henri. Hij loopt de zaal uit,
maar wordt opgepakt. Hij is er zelf van overtuigd, dat ze hem voor iemand
anders houden. In Den Haag wordt hij verhoord en zo erg gemarteld dat hij
in een ziekenhuis moet worden opgenomen. Hoewel er een Duitse soldaat voor
de deur staat, wordt hij toch bevrijd door enige gemaskerde mannen, die hem
naar Leiden brengen.
Bij Labare ontmoet hij Marianne weer. Tegenover haar spreekt hij zich uit
over zijn verhouding tot Dorbeck:"Ik heb nooit geweten dat ik het mislukte
exemplaar was totdat ik Dorbec ontmoette. Toen wist ik dat hij het
geslaagde exemplaar was, dat ik in vergelijking met die man geen reden van
bestaan had, dat ik mijzelf alleen aanvaardbaar kon maken door precies te
doen wat hij zij."
's Nachts worden ze door de Duitsers overvallen. Henri weet te ontkomen,
zwemt een singel over en rent druipnat een huis binnen. Even later wordt
hij gearresteerd. In de cel zoekt de Duitser Ebernuss hem op, die beweert
dat hij hem goedgezind is. Hij heeft ervoor gezorgd dat Marianne die naar
Westenbork gebracht was, weer vrij is. Ze verwacht een kind.
Ebernuss houdt zich bezig met het probleem of er een zekere Dorbeck
bestaat, de dubbelganger van Henri. Daarom moet deze laatste naar Amsterdam
gaan, waar een kleine klandestiene soci?teit is voor ondergrondse helden.
Als Dorbeck bestaat, zal Henri hem daar ontmoeten.
Ebernuss geeft Henri zijn Leica en ze gaan samen naar Amsterdam. Er is in
de soci?teit een man van wie Henri gelooft dat het Dorbeck is. Henri krijgt
van hem giftige kristallen die hij in de borrel van Ebernuss doet.
Dorbeck en Henri gaan er met de auto van Ebernuss vandoor. Ze komen in een
leegstaand huis, waar Henri zichzelf en D. in de spiegel fotografeert. D.
vertelt hem dat Ria samenwoont met de zoon van de drogist, die hem verraden
heeft,toen hij de aanslag in Haarlem had gepleegd. Henri krijgt een
verpleegstersuniform. D. bericht hem datMarianne in een kraamkliniek ligt.
Als hij er aankomt, wordt hij naar een kelder gebracht, waar hij het lijkje
van zijn kind ziet.Huilend loopt hij weg. Een Duitse soldaat neemt hem mee
in zijn auto. In Voorschoten steekt hij Ria dood en in Dordrecht vermoordt
hij de Duitser;daarna vraagt hij hulp aan een pastoor.
Met behulp van een illegale arts komt hij in Breda aan. Hij meldt zich bij
het hoofdkwartier van de Nederlandse strijdkrachten, waar men hem
onmiddellijk arresteert, omdat men met een landverrader meent te doen te
hebben. Hij wordt naar Engeland gebracht en later naar het kamp Achtste
Exlo?rmond. Daar behandelt Selderhorst zijn zaak. Henri wordt van vele
dingen beschuldigd en Dorbeck, die zal kunnen aantonen dat hij een
verzetsheld is, is onvindbaar. Jagtman en Morrlag zijn dood en Mirjam
Zettenbaum is in een kibboets in Isra?l. Oom Bart leeft nog wel, maar zijn
verklaringen zijn zeer vaag. Eindelijk wordt de Leica van Henri
teruggevonden. Het filmpje met de foto van Dorbeck zit er nog in en Henri
mag het ontwikkelen. Er blijkt alleen een foto van Henri met Ebernuss op te
staan; de foto met D. is mislukt. Henri rent naar buiten en wordt
neergeschoten.
3) Eigen mening
Willem Frederik Hermans wordt op 1 september 1921 geboren in het Diaconessenhuis aan de Overtoom in Amsterdam. Hij groeit op in een Amsterdams onderwijzersgezin. Zijn oudere zus is hem, vooral door zijn vader, altijd tot voorbeeld gesteld, maar Hermans blijft in haar schaduw staan. Zijn vader zegt hem dat hij niets kan, dat hij meer op zijn zus Corry zou moeten lijken. Hij haat haar. Zijn zus zal slechts 21 jaar oud worden. Als de Duitsers in mei 1940 Nederland binnenvallen, plegen zij en haar neef Piet Blind, met wie ze een geheime relatie had, zelfmoord. Deze gebeurtenis verandert zijn leven in meerdere opzichten. Hij is 18 als ze sterft en vanaf dat moment komt een einde aan zijn jeugd. De dood van zijn zus markeert ook een ander punt: de oorlog. Op het moment dat Nederland capituleert pleegt zij zelfmoord. Het zou goed kunnen dat dit voor de jonge Hermans aanvoelde als verraad. Als het erop aankomt, geeft zij op. De oorlogsjaren en de zelfmoord van zijn zus versterken het beeld dat hij van de wereld heeft: dat de wereld chaotisch is.
Boek informatie
- De donkere kamer van Damokles
- Willem Frederik Hermans
- Nederlands
Handige opties
- Meer boeken van:Willem Frederik Hermans