Boekverslag: De donkere kamer van Damokles
1e Druk: november 1958
Druk: 5e druk oktober 1962
Uitgever: G.A. van Oorschot/Amsterdam
1a) De donkere kamer van Damocles
Damocles was een gunsteling van de tiran Dionysios. Deze
liet hem een dag koning zijn, doch boven zijn troon was een
puntig zwaard opgehangen aan een paardehaar. Vandaar de
uitdrukking 'het zwaard van Damocles hangt hem boven het
hoofd':een aldoor dreigend gevaar te midden van geluk of
voorspoed.In de roman is dat zwaard een foto, die moet
aantonen dat Osewoudt onschuldig is. Een foto wordt
afgedrukt in een zgn. 'donkere kamer'.
b) Geen ondertitel
c) Geen motto
d) Het thema: De mens is niet in staat zichzelf, zijn
omgeving, zijn wereld te kennen. De mens is overgeleverd
aan de chaos van het bestaan.
e) Karakters personen:
Henri Osewoudt : - Osewoudt is in alle opzichten een
mislukkeling.(meisjesstem, geen baardgroei, dun blond haar,
saaie baan, afgekeurd voor deunst etc.). Osewoudt lijdt aan
een ziekte, waardoor je dingen ziet die helemaal niet waar
of gebeurd zijn. Hier kom je echter pas achter als je het
boek gelezen hebt.
Dorbeck : - De mannelijke tegenpool van Osewoudt, hij lijkt
exact op Osewoudt,met dat verschil dat deze wel baardgroei,
een zware stem heeft, etc. Osewoudt voelt zich vergeleken
met Dorbeck het mislukte exemplaar.
Via Dorbeck (Nederlandse luitenant) krijgt Osewoudt
opdrachten die hij uitvoert.
f) Het boekt speelt zich af van 1933 tot 1945
g) Plaats van handeling: Voorschoten, Amsterdam, Haarlem,
Den Haag, Utrecht, Amesfoort, Leiden, Breda, Manchester en
Drenthe.
h) Genre: psychologische oorlogsroman
2) Samenvatting:
Henri Osewoudt is de zoon van een sigarenwinkelier te
Voorschoten. Als hij nog op de lagere school is, vermoordt
zijn moeder zijn vader in een vlaag van waanzin. Henri
wordt opgevoed door oom Bart Nauta in Amsterdam. Hij krijgt
een middelbare-schoolopleiding, maar gaat niet om met zijn
klasgenoten. Hij leeft in een isolement en heeft alleen
contact met zijn nicht Rita, die zeven jaar ouder is. Hij
beoefent de judosport, waardoor zijn voeten vergroeien. Hij
ziet eruit als een monster, een rechtopstaande pad met
bolle wangen en wit zijdeachtig haar, dat hij zo kort
mogelijk laat knippen. Hij krijgt geen baard.
Ook Rita is lelijk; haar haar heeft de kleur van pakpapier,
ze heeft een spitse onderkaak en haar tanden zijn te lang.
Als Henri achttien jaar is, trouwt hij met Ria; hij zet de
zaak van zijn vader voort, zijn moeder woont bij hem in.
Moorlag, die staatsexamen wil doen woont bij hen in. Henri
is afgekeurd voor militaire dienst, omdat hij een halve
centimeter te kort is. Wel is hij bij de burgerwacht. Als
de oorlog uitbreekt, moet hij op wacht staan bij 't
postkantoor. Luitenant Dorbeck geeft Henri een rolfilmpje
dat ontwikkeld moet worden. Ze lijken als twee druppels
water op elkaar. Na de capitulatie krijgt D. een kostuum
van Henri, die D.'s uniform in de tuin begraaft. D. brengt
het kostuum terug met films die moeten worden ontwikkeld en
opgestuurd aan E. Jagtman, Legmeerplein 25-111,A'dam-W. Als
de films ontwikkeld zijn, ziet Henri niets dan zwarte
vlekken. Hij durft de foto's niet eens op te sturen, koopt
een Leica en maakt zelf foto's van militaire objecten.
Enige tijd later komt D. tijdens een hevig onweer; Henri
krijgt opdracht in Haarlem te komen. Daar ontmoet hij D. en
Z?wuster. Met deze laatste gaat Henri naar de Kleine
Houtstraat, waar ze in een huis twee mannen neerschieten.
De zoon van de drogist uit Voorschoten heeft Henri
achtervolgd.
Henri ontwikkelt het filmpje dat hij in de meidagen van '40
van D. heeft gekregen. Op een van de foto's staat D. met
twee vrieninnen voor het huis in de Nieuwe Houtstraat.
Er valt een brandend vliegtuig op het huis van Jagtman,
waardoor de gehele familie Jagtman om het leven komt.
In 1944 (drie jaar heeft D. niet van zich laten horen)
krijgt Henri een brief van D. met het verzoek de foto's te
zenden naar Postbus 234 in Den Haag. Hij gaat kijken wie de
brief uit de bus haalt; het blijkt een heilsoldate te zijn.
Een paar dagen later wordt hij opgebeld Elly Sprenkelbach
Meijer, een meisje dat zegt dat ze uit Engeland is
overgekomen. Ze toont hem een van de foto's die hij aan D.
heeft gestuurd. Hij brengt haar naar oom Bart.
Als hij in Den Haag terugkomt hoort hij van Moorlag dat de
Duitsers hem in zijn woning opwachten en dat Ria en zijn
moeder gevangen genomen zijn. Hij gaat met Moorlag naar
Leiden, waar een student persoonsbewijzen maakt voor hem en
Elly. Henri's haar wordt zwart geverfd door Marianne
Sondaar (Dit is de Joodse studente Mirjam Zettenbaum, die
ondergedoken is in een kapsalon).
Henri duikt onder aan de Zoeterwoudse singel en gaat foto's
ontwikkelen voor Labare. Hij beseft nu hoe hij is
veranderd: "Dorbeck heeft een ander mens van mij gemaakt."
Marianne gaat voor hem naar Oom Bart met het persoonsbewijs
voor Elly. Deze is echter al verdwenen. Henri gaat naar
Amsterdam en vertelt oom Bart dat Ria en zijn moeder
gevangen zitten. Oom Bart maakt hem verwijten. Henri krijgt
van D. opdracht naar de stationswachtkamer in Amersfoort te
gaan. Hij zal daar een vrouw ontmoeten in leidster uniform
van de nationale Jeugdstorm. Samen gaan ze naar Lunteren,
waar Lagendaal, die voor de Gestapo werkt, uit de weg moet
worden geruimd. De aanslag lukt, maar op de terugweg wordt
de vrouw in de trein aangehouden.
In Amsterdam ontmoet Henri Marianne; ze gaan samen naar de
bioscoop. Op het doek verschijnt levensgroot een oproep tot
aanhouding van Henri. Hij loopt de zaal uit, maar wordt
opgepakt. Hij is er zelf van overtuigd, dat ze hem voor
iemand anders houden. In Den Haag wordt hij verhoord en zo
erg gemarteld dat hij in een ziekenhuis moet worden
opgenomen. Hoewel er een Duitse soldaat voor de deur staat,
wordt hij toch bevrijd door enige gemaskerde mannen, die
hem naar Leiden brengen.
Bij Labare ontmoet hij Marianne weer. Tegenover haar
spreekt hij zich uit over zijn verhouding tot Dorbeck:"Ik
heb nooit geweten dat ik het mislukte exemplaar was totdat
ik Dorbec ontmoette. Toen wist ik dat hij het geslaagde
exemplaar was, dat ik in vergelijking met die man geen
reden van bestaan had, dat ik mijzelf alleen aanvaardbaar
kon maken door precies te doen wat hij zij." 's Nachts
worden ze door de Duitsers overvallen. Henri weet te
ontkomen, zwemt een singel over en rent druipnat een huis
binnen. Even later wordt hij gearresteerd. In de cel zoekt
de Duitser Ebernuss hem op, die beweert dat hij hem
goedgezind is. Hij heeft ervoor gezorgd dat Marianne die
naar Westenbork gebracht was, weer vrij is. Ze verwacht een
kind. Ebernuss houdt zich bezig met het probleem of er een
zekere Dorbeck bestaat, de dubbelganger van Henri. Daarom
moet deze laatste naar Amsterdam gaan, waar een kleine
klandestiene soci?teit is voor ondergrondse helden. Als
Dorbeck bestaat, zal Henri hem daar ontmoeten. Ebernuss
geeft Henri zijn Leica en ze gaan samen naar Amsterdam. Er
is in de soci?teit een man van wie Henri gelooft dat het
Dorbeck is. Henri krijgt van hem giftige kristallen die hij
in de borrel van Ebernuss doet. Dorbeck en Henri gaan er
met de auto van Ebernuss vandoor. Ze komen in een
leegstaand huis, waar Henri zichzelf en D. in de spiegel
fotografeert. D. vertelt hem dat Ria samenwoont met de zoon
van de drogist, die hem verraden heeft,toen hij de aanslag
in Haarlem had gepleegd. Henri krijgt een
verpleegstersuniform. D. bericht hem datMarianne in een
kraamkliniek ligt. Als hij er aankomt, wordt hij naar een
kelder gebracht, waar hij het lijkje van zijn kind
ziet.Huilend loopt hij weg. Een Duitse soldaat neemt hem
mee in zijn auto. In Voorschoten steekt hij Ria dood en in
Dordrecht vermoordt hij de Duitser;daarna vraagt hij hulp
aan een pastoor. Met behulp van een illegale arts komt hij in Breda aan.
Hij meldt zich bij het hoofdkwartier van de Nederlandse
strijdkrachten, waar men hem onmiddellijk arresteert, omdat
men met een landverrader meent te doen te hebben. Hij wordt
naar Engeland gebracht en later naar het kamp Achtste
Exlo?rmond. Daar behandelt Selderhorst zijn zaak. Henri
wordt van vele dingen beschuldigd en Dorbeck, die zal
kunnen aantonen dat hij een verzetsheld is, is onvindbaar.
Jagtman en Morrlag zijn dood en Mirjam Zettenbaum is in een
kibboets in Isra?l. Oom Bart leeft nog wel, maar zijn
verklaringen zijn zeer vaag. Eindelijk wordt de Leica van
Henri teruggevonden. Het filmpje met de foto van Dorbeck
zit er nog in en Henri mag het ontwikkelen. Er blijkt
alleen een foto van Henri met Ebernuss op te staan; de foto
met D. is mislukt. Henri rent naar buiten en wordt
neergeschoten.
3) Eigen mening: ......
Willem Frederik Hermans wordt op 1 september 1921 geboren in het Diaconessenhuis aan de Overtoom in Amsterdam. Hij groeit op in een Amsterdams onderwijzersgezin. Zijn oudere zus is hem, vooral door zijn vader, altijd tot voorbeeld gesteld, maar Hermans blijft in haar schaduw staan. Zijn vader zegt hem dat hij niets kan, dat hij meer op zijn zus Corry zou moeten lijken. Hij haat haar. Zijn zus zal slechts 21 jaar oud worden. Als de Duitsers in mei 1940 Nederland binnenvallen, plegen zij en haar neef Piet Blind, met wie ze een geheime relatie had, zelfmoord. Deze gebeurtenis verandert zijn leven in meerdere opzichten. Hij is 18 als ze sterft en vanaf dat moment komt een einde aan zijn jeugd. De dood van zijn zus markeert ook een ander punt: de oorlog. Op het moment dat Nederland capituleert pleegt zij zelfmoord. Het zou goed kunnen dat dit voor de jonge Hermans aanvoelde als verraad. Als het erop aankomt, geeft zij op. De oorlogsjaren en de zelfmoord van zijn zus versterken het beeld dat hij van de wereld heeft: dat de wereld chaotisch is.
Boek informatie
- De donkere kamer van Damokles
- Willem Frederik Hermans
- Nederlands
Handige opties
- Meer boeken van:Willem Frederik Hermans