Boekverslag: Een leeg huis
1a) Marga Minco is het pseudoniem van Sara Voeten- Minco. Zij
werd in de omgeving van Breda geboren uit Orthodox-Joodse
ouders. Zij is getrouwd met de schrijver en Shakespea
re-vertaler Bert Voeten. Tijdens de Duitse bezetting
dook zij onder in Amsterdam; haar gehele familie werd
gedeporteerd en kwam om.
b) Een leeg Huis
De herinneringen van Yona en Sepha aan hun ouderlijk huis
spelen een belangrijke rol in deze roman. Het waren huizen
vol menselijk leven, die een schril contrast vormen met de
'lege' huizen: het huis naast het onderduikadres van Sepha
en Mark, dat ze gesloopt hadden, de gesloopte huizen van
Yona's ouders en Yona's tante, de nieuwe woning van Sepha
en Mark, die door Sepha door middel van een transfusie
tot nieuw leven gewekt moet worden. Om Yona en Sepha is
het leven verdwenen. Hun familieleden zijn niet
teruggekeerd.
c) Ondertitel:Geen
e) Het thema:Het verhaal laat zien hoe de twee Joodse meisjes
die beiden ondergedoken hebben gezeten, hun leven na de
oorlog beleven. Sepha wil alles snel vergeten en een
nieuw leven beginnen. Yona daarentegen kan de oorlog niet
ver werken en dit beinvloedt haar hele leven(en ook dat
van S.)
f) Het verhaal speelt zich af op:28 juni 1945, 25 maart 1947
en 21 april 1950.
Wel wordt er door middel van flashback's teruggekeken op
het verleden.
g) Genre: psychologische oorlogsroman
2) Deel 1 : 28 juni 1945
Sepha heeft een maand bij een gezin in Friesland doorge
bracht om wat op verhaal te komen. Op donderdag 28 juni
1945 besluit ze naar haar kamer in Amsterdam, waar ze de
laatste oorlogsjaren ondergedoken heeft doorgebracht,
terug te keren. Op ditzelfde adres was ook Mark, een
verzetsstrijder, ondergedoken. Langzaam is tussen hen
een verhouding gegroeid. Sepha moet naar Amsterdam
liften, daar de vrachtrijder met wie ze had kunnen
meerijden, pas een week later vertrekt. Met de
paard-en-wagen van de
groenteboer rijdt ze mee tot Sneek. Daar ontmoet zij een
groepje Canadezen, die echter de volgende dag naar de
hoofdstad rijden. Vervolgens rijdt ze tot Heerenveen met
een automobilist mee, die haar vol trots foto's laat
zien van zijn omvangrijk en gezond gezin.('Een compleet
gezin').
Een stuk voorbij Zwolle valt Sepha langs de weg in slaap;
wanneer ze ontwaakt blijkt ze gezelschap van een andere
lifster te hebben gekregen. Het is Yona, eveneens een
jonge Joodse vrouw op weg naar Amsterdam. Yona vindt
liften prettig. Ze heeft een hekel aan treinen, omdat
ze als kind bijna uit de trein is gevallen. Haar vader
had haar nog net kunnen pakken. Yona heeft twee jaar
onderge doken gezeten op een vliering in Aalten. In al
die tijd heeft ze geen stap buiten de deur gezet.
Sepha zegt dat Yona zich niet te veel van Amsterdam voor
moet stellen, maar Yona wil zien waar ze gewoond heeft. Op
een vraag van Yona antwoord Sepha dat ze in Amsterdam een
vriend heeft met wie ze sinds haar onderduiktijd samen
woont. Yona heeft sinds haar h.b.s. tijd een vriend Leo,
die vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog
naar Amerika is vertrokken. Yona vertelt over de bezoeken
van haar h.b.s. vriendje aan haar ruime ouderlijke hiis,
over haar vader met wie ze lange wandelingen maakte.
Weer komt Yona met bijzonderheden over haar ouderlijk
huis. Wanneer de lifsters in Amsterdam aankomen, wil
Yona niet met Sepha naar huis. S. geeft haar haar adres.
Als Sepha thuiskomt, is er niemand thuis. Even later belt
een agent aan, die meedeelt dat Yona in het Weesperplein
ziekenhuis ligt. Ze was in een gracht gevallen. Sepha
gaat haar onmiddellijk opzoeken. Yona vertelt wat er ge-
beurd is. Ze was naar huis gegaan, waar ze door de
brievenbus had gekeken. "Er was niets meer. Niets meer
dan een groot koud gat."
Het ziekenhuis kamertje is klein, het lijkt wel een cel.
Wanneer S. voor de tweede keer thuiskomt, is het huis weer
verlaten; Mark is naar een feest. Als Sepha daar komt
blijkt Mark te zijn vertrokken.
Sepha loopt langs de gracht naar huis.
Deel 2: 25 maart 1947
Sepha brengt de wintermaanden door in een pension in een
Frans vissersplaatsje bij de Spaanse grens. Op deze dag
zal Mark zich bij haar voegen. Hij heeft een functie bij
de krant en heeft enige tijd vrij kunnen krijgen.
Iedereen in het plaatsje leeft mee met de aankomst van de
langver wachte echtgenoot van Sepha.
De verstandhouding tussen M. en S., die kort na de bevrij
ding gehuwd zijn, is bekoeld. M. heeft gevraagd een kamer
voor hem alleen in het pension te huren. M. moet in Am
sterdam -naar Yona overbrieft - een verhouding met Tinka
hebben. S. heeft in een naburig plaatsje een zoon van
een wijnbouwer, Gilbert, leren kennen; zij heeft een
verhou ding met hem"zonder verder iets van elkaar te
verwachten".
De begroeting verloopt aanvankelijk stroef, maar ze be
sluiten samen naar Amsterdam terug te keren.
Tinka, die tegen de wil van Mark met hem is meegereisd tot
Parijs en die het voornemen heeft na een week ook naar het
Franse kustplaatsje te reizen is daar niet welkom. M. zal
haar schrijven niet te komen. Als M. en S 's avonds van
een wandeling thuiskomen, treffen ze bij het hek van het
pension Tinka aan. Haar wordt verstaan gegeven, dat ze
in een hotel zal moeten overnachten.
Deel 3: 21 april 1950
's Morgens vroeg belt Yona Sepha op. Haar stem klinkt
gejaagd. Ze wil even komen. S. heefty geen gelegenheid
meer haar te zeggen, dat ze haar eigenlijk nu niet kan
ontvangen, daar zij naar het nieuwe huis zal gaan, dat
zij en Mark spoedig zullen betrekken.
Yona deelt mee dat "hij" is teruggekomen. S. schrikt van
deze opmerking. Dan blijkt dat Yona haar h.b.s. vriendje
bedoelt, die met vakantie is in Nederland is en haar
heeft opgezocht. "Ze sprak of ze alleen was. Het doet er
nu niets toe. Niemand hoort me, niemand kijkt naar
me." Alle illusies van Yona zijn voorbij. Jaren heeft
Yona op Leo gewacht Hij is in Amerika getrouwd. Het is
haar niet gelukt met een ander een duurzame relatie
op te bouwen en ze vraagt zich af wie er beter aan toe
zijn "wij die daar maar moeten doen of er niets veranderd
is of zij die niet meer hoeven."
S. merkt op dat niemand iets hoeft. "Als je ergens geen
zin in hebt, dan laat je het."
Niet alleen door de terugkomst van haar jeugdvriend zit
Yona in de put. Het leven is voor haar inhoudloos gewor
den, een sleur, er is nooit een dag die haar het gevoel
geeft ergens voor te leven. "Soms verlang ik terug naar
de
oorlog, je zult het absurd vinden, maar toen leefde je
ergens naar toe, iedere dag opnieuw, je dacht:straks ..."
Leo heeft Yona uitgenodigd een bezoek aan Amerika te
brengen, maar daar bedankte ze voor. S. krijgt een gevoel
van machteloosheid. "Ik zeg de verkeerde dingen. Ik toon
geen begrip. Ik zet mijn stekels op omdat ze een
herinnering is aan iets waar ik niet aan herinnerd wil
worden. Ik moet iets voor haar doen. Ze verwacht iets
van me. Net als Mark. Zeg eens iets waardoor ze voelen
dat je van ze houdt."
Yona verwijt S. dat ze van haar afwil. Yona vertrekt , S.
gaat haar nieuwe huis bekijken. Op weg daarheen bezoekt
ze het atelier van een schilder Thomas, met wie ze wel
eens een relatie had. Tenslotte komt ze bij het huis
,een nog leeg huis, dat ze tot leven tracht te wekken door
kranen open te draaien , een transfusie.
Wanneer S. 's avonds laat thuiskomt, is Mark er al. Hij
vraagt of ze Yona al lang kent en wat ze kwam doen. Mark
heeft wel eens gedacht dat S. en Y. familie van elkaar
zouden kunnen zijn. Dan vertelt Mark date er op de telex
van de redactie van zijn krant een bericht kwam over een
ongeluk dat Yona is overkomen. Ze is op weg naar Apeldoorn
uit de trein gevallen en dodelijk verongelukt. S. gaat
naar de zolderkamer waar Yona woonde en bij tijd en
wijle schilderde. Op het bord van de ezel zit een blank
vel papier, dat S. snel vol tekent. Ze vindt foto's die
ze nooit van Yona te zien had gekregen. Er is o.a. een
foto van Yona op de stoep van een huis. "Hier was het
huis. De stoep met de balusters leek op die van het huis
naast ons..."
Ook vindt S. een dik cahier. "Op het etiket een grote Y.
met een davidsster er om heen. Misschien was het haar
dagboek." S. slaat het cahier niet open en legt het weer
weg.
S. vraagt zich af wat Yona die morgen van haar had ver
wacht, wat Yona had willen zeggen. "Had ze me, voor de
zoveelste keer, willen laten voelen dat ik net zo min
vrij was van schuld?."
Mark komt kijken waar S. blijft. Ze kijkt op de brug nog
even naar de de zolderramen. "Twee glimmende vlakken onder
de vuilwitte daklijst. Ik bleef staan, omdat het luik me
tussen de ramen ontgaan was,een zwart luik met een
hijsbalk erboven." Maar Mark draait haar om en trekt
haar mee "een zijstraat in, die donker was en waar op dat
ogenblik de lantaarns aangingen".
3) Eigen mening.
De achternaam was eigenlijk Menco, maar een ambtenaar verwisselde (per ongeluk) de klinker.Geboren in een orthodox joods gezin gaat Minco in 1938 werken bij de Bredasche Courant. Daar wordt zij in mei 1940 op last van Duits-gezinde commissarissen ontslagen, nog voor dat de Duitsers hun anti-joodse maatregelen zouden afkondigen.
Boek informatie
- Een leeg huis
- Sara Menco
- Nederlands
Handige opties
- Meer boeken van:Marga Minco