Werkstuk: Anorexia nervosa
Inleiding
Bijna iedereen heeft een normaal eetgedrag, dat wil zeggen dat je regelmatig eet en stopt met eten als je maag gevuld is. Je gewicht blijft dan ongeveer hetzelfde. Als je een normaal eetgedrag hebt, denk je niet de hele tijd aan eten en maak je jezelf er niet druk om. Maar sommige mensen maken zich zo druk om hun gewicht, dat ze maar heel weinig gaan eten. Daardoor worden ze heel dun en uiteindelijk worden ze ziek. Andere mensen kunnen juist weer niet stoppen met eten, hoe graag ze het ook willen. Ze eten het grootste deel van de tijd en hebben daarom het gevoel dat ze zich niet kunnen beheersen. De meeste mensen met eetstoornissen zitten in de puberteit of zijn daar net uit. Dit komt omdat als je in de puberteit bent, je lichaam grote veranderingen doorstaat en die mensen gaan zich dan zorgen maken over hun gewicht. Andere oorzaken waardoor mensen eetstoornissen krijgen zijn stress, doorslaan bij het lijnen en het gevoel dat deze mensen hebben.
De meest bekende eetstoornissen zijn:
- Anorexia Nervosa
- Boulimia Nervosa
Wat minder bekende eetstoornissen zijn
- eetbuien
- vetzucht
Wat is anorexia nervosa?
Anorexia Nervosa wordt vaak afgekort tot anorexia en betekent letterlijk "Gebrek aan eetlust door nerveuze oorzaken". Dit is eigenlijk een verkeerde naam, omdat anorexia-patiënten geen gebrek aan eetlust hebben, maar hun eetlust of hongergevoel onderdrukken. Mensen met anorexia kunnen de dwang om af te vallen niet weerstaan en zijn er aan verslaafd. Ze stoppen er niet mee, ook al zijn ze zo vermagerd. Ze zijn geobsedeerd door alles wat met eten, lichaamsomvang en gewicht te maken heeft. De hele dag door tellen ze calorieën en denken na over wat ze wel en niet moeten eten. Etenswaren met vetten en suikers eten ze niet en alleen voedsel met weinig calorieën wordt "toegestaan". Anorexia-patiënten eten op een bepaald tijdstip en eten iedere dag dezelfde dingen. Dit doen ze omdat ze voor zichzelf een opgelegd ritueel gemaakt hebben. Een afwijking hiervan roept paniek op en wordt daarom zoveel mogelijk vermeden. Sommige patiënten hebben af en toe last van eetbuien, omdat ze het ritueel niet kunnen volhouden. Daarna gaan ze braken, door middel van een vinger in de keel stoppen, of gebruiken ze laxeermiddelen. Dit doen ze omdat ze zich wanhopig voelen na de eetbui en het eten zo snel mogelijk kwijt willen. Om nog meer af te vallen dwingen anorexia-patiënten zichzelf tot overmatige lichamelijke activiteiten (bv. ze joggen 10 km per dag of doen iedere avond 500 buikspieroefeningen). Ook denken ze de hele tijd aan eten, maar ze zijn doodsbang, dat als ze normaal eten, dik worden. Ook koken ze veel, omdat ze dan net doen of ze eten terwijl ze het niet doen. Eenmaal onder een bepaald gewicht wordt het moeilijk om redelijk met hem/haar te praten. Mensen die anorexia hebben kunnen erg mager worden, maar ze blijven zich altijd dik voelen. Hoe lichter ze worden, hoe banger ze worden om aan te komen. Ze blijven hun eigen toestand tegenover zichzelf en andere vaak lang ontkennen en proberen hun eetgedrag en lichamelijke gevolgen verborgen te houden, uit angst voor druk die anders op hen uitgeoefend zal worden om aan te komen. Anorexia-patiënten kunnen daarom heel lang volhouden dat er niets met hen aan de hand is.
Anorexia komt vaak voor bij jongeren uit een beter milieu. Anorexia-patiënten worden vaak beschreven als gevoelige, intelligente modelkinderen. Psychoanalitici verklaren het ziektebeeld dikwijls als angst voor het vrouw zijn, of uit angst voor zwangerschap die -magisch gedacht- via het eten door de mond tot stand zou worden gebracht.
Wat zijn de gevolgen van anorexia nervosa?
Bij de ziekte anorexia nervosa zijn er een heleboel gevolgen. Deze gevolgen kunnen worden onderverdeeld in twee groepen. Deze groepen zijn:
- lichamelijke gevolgen
- sociale gevolgen
De lichamelijke gevolgen komen voor het grootste deel door de ondervoeding en de vermagering. Nu volgen een aantal van de lichamelijke gevolgen:
- Bij vrouwen stopt de menstruatie, want de hormonen die voor de menstruatiecyclus zorgen
nemen af tot het niveau van voor de puberteit. Het uitblijven van de menstruatie gaat samen met een tijdelijke periode van onvruchtbaarheid.
- De bloeddruk daalt en de hartslag en de ademhaling gaan trager. Hierdoor voelen
anorexia-patiënten zich vaak moe, duizelig, lusteloos en depressief.
- Er wordt te weinig eten verbrand en daardoor daalt de lichaamstemperatuur, met als gevolg
dat de patiënten last hebben van koude, blauwe voeten en handen. Er kan dan ook een donsachtige beharing op de armen, borst en rug ontstaan, maar het kan ook voorkomen in het gezicht. Daar de verlaging van de lichaamstemperatuur gaat ook de conditie van de tanden en haren achteruit en dat leidt weer tot mogelijke haaruitval. Ook de huid toont problemen, deze zijn dat de huid droog en schilferig wordt en uiteindelijk verslapt.
- Door het sterke vermageren, breekt het spierweefsel af. Ook kan er oedeem ontstaan, dat is
vochtophoping in de onderbenen.
- Anorexia-patiënten slapen vaak slecht. Ze hebben moeite met inslapen en zijn al vroeg
weer wakker.
- Door de beperking van de voedselopname, kan er een verstopping ontstaan. Dit is voor
anorexia-patiënten vaak een rede om in paniek te raken en hun toevlucht zoeken ze dan in braken of het gebruik van laxeermiddelen. Dit is heel slecht, want hierdoor kunne er ernstige stoornissen in de electrolytenhuishouding ontstaan, waardoor er weer een tekort aan bijvoorbeeld kalium ontstaat.
- Door het tekort aan kalium, kunnen er nier en leverbeschadigingen optreden, maar ook
spierkrampen, hartritmestoornissen en zelfs een hartstilstand. Omdat ze steeds hetzelfde eten, kan er een tekort aan bepaalde vitaminen en mineralen ontstaan.
- Het honger en verzadigingsmechanisme raakt volkomen verstoord. De patiënten voelen op
den duur niet meer wanneer ze honger hebben of ze negeren het hongergevoel.
De sociale gevolgen zijn heel anders dan de lichamelijke gevolgen en veel mensen denken dat de sociale gevolgen minder erg zijn, maar voor anorexia-patiënten zijn de sociale gevolgen even erg. Anorexia-patiënten voelen zich namelijk vaak verlaten en ge?soleerd. Hun familie en vrienden begrijpen niet dat de patiënten hun lichaam heel anders ervaren dan anderen het zien en hun vermagering en het abnormale eetgedrag roepen dan ook veel onbegrip en bezordheid op bij familie en vrienden. Veel anorexia-patiënten weten dit en daarom proberen zij hun eetstoornissen zo veel mogelijk verborgen te houden en verzinnen zij allerlei smoesjes en uitvluchten. Dit veroorzaakt veel stress. Door dit ervaren mensen met anorexia hun omgeving als leugenachtig of onbetrouwbaar. Van gewone dingen zoals een etentje kunnen ze erg nerveus raken en nog meer gaan stressen. Die stress veroorzaakt weer dat ze kwetsbaar, onzeker, dwingerig of snel geïrriteerd raken en hebben ze last van grote stemmingswisselingen. Alles wordt door deze ziekte in beslag genomen, hun lichaam en hun geest. Op een gegeven moment wordt het ze teveel en gaan ze zich steeds meer afzonderen van de mensen om zich heen en zijn ze uiteindelijk alleen nog maar bezig met wèl of niet eten, met dik of dun zijn, of met hardlopen, fietsen of zwemmen. Hoewel ze vaak grote moeite doen om zich zo aangepast mogelijk te gedragen, zijn ze zo door hun ziekte geobsedeerd, dat zij haast niet meer voor andere mensen of zaken kunnen voelen. Zij komen daardoor al snel in een sociaal isolement.
Wat is boulimia nervosa?
Boulimia nervosa wordt vaak verkort tot boulimia en betekent letterlijk "eetlust als een os door nerveuze oorzaken". Ook deze naam klopt niet helemaal, want bij boulimia is er sprake van eetbuien die afgewisseld worden met perioden van matig eten. Bovendien hoeft het niet zo te zijn dat mensen met boulimia een grote eetlust hebben voordat ze een eetbui krijgen.
Boulimia wordt ook wel eens eetverslaving genoemd, omdat de drang naar eten op een verslaving lijkt. Het gaat zo dan ook niet om het stillen van honger, maar om het eten zelf. Tijdens een eetbui wordt er een heleboel eten naar binnen gewerkt en mensen met boulimia hebben dan ook echt het gevoel dat zij de controle over hun eetgedrag kwijt zijn. Zij kunnen niet meer stoppen met eten. Veel van het eten dat ze tijdens een eetbui naar binnen werken zit vol met calorieën en ze slikken het vaak door zonder het geproefd te hebben. De patiënten hebben zo een grote drang naar eetbuien dat zij ze gaan plannen. Hierdoor kunnen zij bijvoorbeeld de hele dag nauwelijks eten om 's-avonds wanneer ze alleen zij, zich over te geven aan een eetbui., Een eetbui kan ook ontstaan wanneer de patiënt meer heeft gegeten dan zij zichzelf hadden toegestaan. . Hoeveel eetbuien boulimia-patiënten hebben verschilt per persoon. Na een eetbui proberen mensen met boulimia het eten zo snel mogelijk weer kwijt te raken. Vaak gebeurt dit door zelf opgewekt braken en/of het gebruik van laxeermiddelen. Sommigen doen dit niet, maar gaan op een ongelooflijk streng dieet na een periode van eetbuien. Als ze hierdoor een hongergevoel krijgen kunnen er weer nieuwe eetbuien ontstaan.
Net als anorexia-patiënten zijn boulimia-patiënten dus geobsedeerd door voedsel, gewicht en lichaamsomvang. De meeste boulimia-patiënten hebben wel een normaal gewicht, ook al komt het ook voor dat ze te dik of te mager zijn. Wat hun gewicht ook is, in hun ogen zijn zij te dik en zij proberen dan ook voortdurend slanker te worden of op gewicht te blijven. Boulimia-patiënten schamen zich vaak erg voor hun eetbuien en proberen deze voor de buitenwereld verborgen te houden. Daarom denken veel mensen dat er niks mis met ze is.
Boulimia staat dichtbij anorexia, want het is vaak zo dat mensen met boulimia het samen met anorexia kregen, of na anorexia
Wat zijn de gevolgen van boulimia nervosa?
Net als bij anorexia kunnen er bij boulimia veel gevolgen optreden. Enkele lichamelijke gevolgen zijn:
- Bij vrouwen wordt de menstruatie onregelmatig of blijft weg
- Door het gebruik van laxeer- en vochtafdrijvende middelen raakt de vochthuishouding verstoord. Hierdoor kan je duizelig worden, je zwak voelen, een licht gevoel in het hoofd hebben, flauw vallen en een lage bloeddruk krijgen. Ook krijg je een tekort aan vitaminen, mineralen en kalium.
- Het honger- en verzadigingsmechanisme wordt verstoord. Hierdoor weten de patiënten niet meer wanneer ze honger hebben of wanneer ze vol zitten
- Omdat ze zoveel braken komen de slokdarm en de mondholte voortdurend in contact met het maagzuur. Dit tast het glazuur van het gebit aan, waardoor er cariës ontstaat. Ook kunnen de speekselklieren opzetten en kan er keelpijn en langdurige heesheid ontstaan
- De patiënten kunnen verslaafd raken aan laxeermiddelen
- Veel patiënten eten regelmatig veel en bij hun rekt de maagwand uit. In de ernstigste gevallen kan de kan de maagwand scheuren van het plotseling uitzetten van de maag, maar dit komt gelukkig niet zo vaak voor. Ook kunnen de bloedvaatjes in de ogen barsten
De meeste van deze gevolgen kunnen zich herstellen als de eetstoornis verdwijnt, maar dit
kan heel lang duren.
Sociale gevolgen:
Boulimia-patiënten stellen net als anorexia-patiënten hoge eisen aan zichzelf. Ze denken dat ze een gebrek aan wilskracht en zelfbeheersing hebben., omdat zij hun eetgedrag niet in de hand kunnen houden. Hierdoor gaan ze zich schuldig voelen en krijgen ze een hekel aan zichzelf. Dit kan uitlopen op een enorme walging van zichzelf als ze ook niet slagen in het handhaven van het in hun ogen ideale lichaamsgewicht. Hun eetbuien proberen ze voor anderen verborgen te houden, omdat ze zich schamen en bang zijn om afgewezen te worden. Hierdoor leiden veel boulimia-patiënten als het ware een dubbel leven, waarin niemand op de hoogte is van hun problematiek. De eetbuien dienen als een uitlaatklep om in de ogen van anderen probleemloos te functioneren. Boulimia-patiënten voelen zich dan ook vaak erg eenzaam in de worsteling met hun ziekte. Als gevolg van een te grote wanhoop om mee te leven zoeken ze na een hele tijd pas hulp. Als ze er uiteindelijk toe zijn gekomen om hun probleem aan anderen te vertellen voelen ze zich nog vaak allen. Dit komt omdat het moeilijk is om aan buitenstaanders duidelijk te maken wat het betekent om met zo'n dwang te moeten leven.
Voor mensen met boulimia is het moeilijk om zich te concentreren op dingen zoals hun studie en het onderhouden van relaties, omdat ze bijna de hele dag piekeren over hun uiterlijk en hun gewicht. Ook is het moeilijk voor ze om afspraken te maken, omdat ze niet weten wanneer een eetbui toe zal slaan. Wanneer ze laxeermiddelen gebruiken kunnen ze last hebben van extreme darmkrampen., waardoor ze vaak weer afspraken moeten afzeggen. Ze komen hierdoor in een sociaal isolement. Het vele eten en gebruik van laxeermiddelen kost veel geld en daardoor komen boulimia-patiën redelijk vaak in financiële problemen. Dit versterkt hun isolement, want hierdoor wordt het ook weer moeilijk om iets te ondernemen, want uitgaan etc. kost geld. Als de financiële zorgen te groot worden komt het ook voor dat de patiënten voedsel gaan stelen uit de winkel. Hier voelen ze zich dan weer erg schuldig over.
Overige eetstoornissen
De overige eetstoornissen die behandeld worden zijn:
- vetzucht
- eetbuienstoornissen
- trichofagie
- pica
- geofagie
Vetzucht:
Vetzucht wordt ook wel vetlijvigheid, adipositas en obesitas genoemd. Dit zijn benamingen voor een toestand van overmatige vetophoping waarbij zowel het totale lichaamsgewicht als het deel daarvan dat op rekening komt van het vetweefsel, te groot is. Vetzucht komt voor valt na te gaan alleen voor bij mensen. De grens tussen het ideale gewicht en overgewicht is niet scherp te trekken. Een juiste vaststelling van het vetpercentage wordt gemeten door middel van een huidplooimeting of het elektronisch meten van de vetweerstand. In het algemeen kan men grofweg van vetzucht spreken als het feitelijke lichaamsgewicht het te verwachte lichaamsgewicht met meer dan 10 tot 20% overschrijdt.
Eetbuienstoornissen:
Eetbuienstoornis lijkt heel erg veel op anorexia en boulimia. De lichamelijke gevolgen kunnen verschillen, maar de sociale- en psychische problemen en effecten verschillen niet veel. Eetbuienstoornis kan een gebrek aan essentiële stoffen zoals vitamines en mineralen veroorzaken, maar ook het uit balans raken van de natrium/kalium huishouding. Eetbuienstoornis is veel meer dan soms maar alleen 'frustratie' wegeten. Het kan je hele leven gaan overheersen en als dat gebeurt wordt het tijd om er iets aan te doen en hulp te zoeken voor het probleem. Mensen die eetbuienstoornois hebben kunnen niet stoppen met eten ook al voelen ze zich vol. Ze gaan na het eten in tegenstelling met boulimia niet braken en worden dus dik. Dan gaan ze heel hard lijnen. Ze gaan zichzelf straffen voor 'verkeerde' dingen doen.
Trichofagie:
De ziekelijk neiging om de eigen haren uit het lichaam te trekken en deze vervolgens op te eten. Doordat haren niet te verteren zijn kan een haarbal in de maag ontstaan die operatief verwijderd moet worden.
Pica:
Pica is een Latijns woord voor ekster. Dit woord wordt gebruikt om de ziekelijke neiging om niet eetbare dingen, bijvoorbeeld potloden of de inhoud van een asbak toch te nuttigen. Dit wijst op een ernstige geestelijke aandoening. Een speciale vorm is geofagie.
Geogafie:
Ziekelijke neiging om aarde te eten. Dit gedrag gaat volledig voorbij aan de behoeften van het lichaam en is, als het niet voortkomt uit zwakzinnigheid, vaak een aanwijzing voor een ernstige psychische stoornis.
Wat hebben eetstoornissen gemeen?
Het lijkt alsof vermageren en zichzelf overeten elkaars tegenstelling zijn, maar toch hebben eetstoornissen veel gemeen. Het komt ook regelmatig voor dat anorexia-patiënten op den duur boulimia ontwikkelen.
Overeenkomsten:
- Ze zijn geobsedeerd door alles wat te maken heeft met eten, gewicht en lichaamsomvang. In hun gedachten zijn ze voortdurend bezig met wat ze wel of wat ze niet zullen eten en met de gevolgen die dit op de weegschaal en/of voor de spiegel hebben.
- Ze zijn extreem bang om aan te komen. Afvallen of hetzelfde gewicht weten te houden stelt hen gerust. Door deze obsessie verandert hun eetgedrag.
- Ze zijn vervreemd geraakt van hun lichaam. Ze hebben een hekel aan hun lijf en ervaren zichzelf als veel dikker dan ze in werkelijkheid zijn. Omdat ze zich voortdurend dik en opgezwollen voelen, luisteren ze niet naar de signalen die hun lichaam geeft wanneer het behoefte heeft aan voedsel. Op den duur zijn ze niet meer in staat om deze signalen te voelen.
- Ze hebben weinig zelfvertrouwen, maar wel een sterke behoefte om gewaardeerd te worden door anderen. . Ze zijn bang om te falen en stellen hoge eisen aan zichzelf om zo waardering te krijgen. Ze hebben vaak het gevoel dat ze tekort schieten. En niets goed genoeg doen. Hierdoor voelen ze zich erg machteloos. De eetstoornis is hier vaak een reactie op. Wanneer patiënten in de ban zijn geraakt van hun eetstoornis wordt dit gevoel van machteloosheid steeds meer versterkt.
Hoe kunnen eetstoornissen behandeld worden?
Eetstoornissen zijn erge ziekten. De lichamelijke en sociale gevolgen zijn niet klein. De weg naar genezing is vaak lang. Hoe langer een eetstoornis duurt des te moeilijker wordt het deze met succes te behandelen. De drempel naar de hulpverlening is hoog, omdat patiënten moeilijk toegeven dat zij hulp nodig hebben.
Als zij die stap eenmaal gezet hebben, is het belangrijk dat zij het gevoel hebben dat zij serieus genomen worden door de hulpverlener. Zij moeten vertrouwen hebben in hun behandeling wil deze succes kunnen hebben. Een goede behandeling gaat altijd in op zowel het eetgedrag als de achterliggende problemen.
In de Nederlandse gezondheidszorg speelt de huisarts een centrale rol. Hier kommer de eerste hulpvraag dan ook vaak binnen. De huisarts kan doorverwijzen naar de geestelijke gezondheidszorg, bijvoorbeeld naar een psycholoog/psychiater, een RIAGG, een polikliniek van een psychiatrisch ziekenhuis of van de psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (PAAZ), of een speciaal behandelcentrum voor eetstoornissen. Hier kan en behandeling plaatsvinden.
Er zijn verschillende behandelingen mogelijk. Welke vorm van therapie gekozen wordt is afhankelijk van de aard van de achterliggende problematiek., de leeftijd en de sociale situatie van de patiënten. Ook speelt de voorkeur voor een bepaald behandelmodel een rol. De hulp kan bestaan uit individuele gesprekstherapie, gedragstherapie, groepstherapie, of gezinstherapie. Ook kan voor een combinatie van deze therapieën gekozen worden.
Soms kunnen geneesmiddelen deel uitmaken van de behandeling van patiënten met eetstoornissen. Voor anorexia zijn er op dit moment geen echte werkzame medicijnen bekend. Soms worden er kalmeringsmiddelen voorgeschreven om de spanningen te verminderen. Voor boulimia worden soms anti depressiva voorgeschreven. Deze middelen kunnen ondersteunend werken bij de behandeling van ernstige depressiviteit. Ze nemen echter de achterliggende problemen niet weg en mogen daarom uitsluitend in combinatie met psychotherapie worden gebruikt. Soms is het nodig om de patiënten op te nemen in het ziekenhuis. Dit kan alleen als de patiënt zelf wil. Wil deze niet dan kan het via rechterlijke machtiging als er geen haast bij is. Het kan ook via een inbewaringstelling; dat is een spoedmaatregel af te geven door de burgemeester. Wanneer iemand onvrijwillig is opgenomen betekent dat niet dat deze persoon ook gedwongen behandeld kan worden. Wanneer de patiënt zo ver is dat hij kan overlijden kan er wel een dwangbehandeling plaatsvinden, maar alleen een deel van de behandeling zodat de patiënt niet dood gaat. Slechts 40% van de nieuwe patiënten herstelt volledig, 40% herstelt gedeeltelijk en 20% herstelt niet. Ongeveer 10% van de patiënten overlijdt als gevolg van deze ziektes.
Hier kun je terecht:
Robert-Fleur Stichting
Veursestraat 185B
2264 EG Leidschendam
tel.: 070 - 4441351
Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa
Postbus 67
6880 AB Velp
tel: 0900-8212433
Wat zijn de oorzaken?
Er is niet één specifieke oorzaak te noemen die eetstoornissen veroorzaakt, wel heeft het te maken met de cultureel-maatschappelijke factoren, sociale factoren, psychologische factoren en lichamelijke factoren.
Toch hebben de meeste patiënten het gekregen door:
- doorslaan bij diëten
- hun gevoel
- stress of
- ze willen op hun favoriete fotomodel lijken
Er zijn nog geen methoden gevonden om eetstoornissen vroegtijdig te herkennen of te voorkomen.
Conclusie, slotwoord en bronnen
Conclusie:
Er zijn verschillende eetstoornissen maar de meest voorkomende zijn anorexia en boulimia.
De patiënten zijn constant bezig met voeding, gewicht en beweging.
De stoornissen komen het meest voor bij vrouwen ( 5 % is man ).
Diëten is niet erg, maar zorg dat je nooit te mager wordt en blijf gezond eten ( vitamines, mineralen, eiwit etc. ).
Als je een eetstoornis hebt, zoek dan heel snel hulp; hoe eerder je hulp krijgt hoe beter het te genezen is.
Slotwoord:
Ik vond het leuk om dit werkstuk te maken, omdat ik in dit onderwerp ben geïnteresseerd en ik een aantal mensen ken die anorexia hebben. Ik heb er veel tijd in gestoken om het uit te zoeken en ik heb er erg veel van geleerd. Ik begrijp nu een heleboel meer over eetstoornissen
Bronnen:
Boeken:
- Wegwijs in de psychiatrie door: H.J.C. Ras en Inez van Eijk
- Wat je moet weten over eetstoornissen door: Rhoda Nottridge
- Anders beter worden door: Dr. Vogel
- Voeding die schaadt, voeding die baat van: Readers' Digest
- Snel opgelost van: Readers' Digest
- Knipselkrant voor de jeugd, info over anorexia nervosa
Woordenboek / encyclopedie:
- De Grote Oosthoek Encyclopedie
- Ziekten voorkomen en herkennen, Nieuwe Medische Encyclopedie
- Geneeskundig Woordenboek, Pinkhof 5e druk
- Spectrum Encyclopedie 1997 (CD-rom)
- Encarta Encyclopedie 1998 (CD-rom)
Internet pagina's:
www.sabn.nl
www.maatjemeer.nl
www.robert-fleurs.nl
www.cmhc.com/voge
www.nh.nl
www.gurney.org.uk/eda
www.mentalhealth.com
Bijna iedereen heeft een normaal eetgedrag, dat wil zeggen dat je regelmatig eet en stopt met eten als je maag gevuld is. Je gewicht blijft dan ongeveer hetzelfde. Als je een normaal eetgedrag hebt, denk je niet de hele tijd aan eten en maak je jezelf er niet druk om. Maar sommige mensen maken zich zo druk om hun gewicht, dat ze maar heel weinig gaan eten. Daardoor worden ze heel dun en uiteindelijk worden ze ziek. Andere mensen kunnen juist weer niet stoppen met eten, hoe graag ze het ook willen. Ze eten het grootste deel van de tijd en hebben daarom het gevoel dat ze zich niet kunnen beheersen. De meeste mensen met eetstoornissen zitten in de puberteit of zijn daar net uit. Dit komt omdat als je in de puberteit bent, je lichaam grote veranderingen doorstaat en die mensen gaan zich dan zorgen maken over hun gewicht. Andere oorzaken waardoor mensen eetstoornissen krijgen zijn stress, doorslaan bij het lijnen en het gevoel dat deze mensen hebben.
De meest bekende eetstoornissen zijn:
- Anorexia Nervosa
- Boulimia Nervosa
Wat minder bekende eetstoornissen zijn
- eetbuien
- vetzucht
Wat is anorexia nervosa?
Anorexia Nervosa wordt vaak afgekort tot anorexia en betekent letterlijk "Gebrek aan eetlust door nerveuze oorzaken". Dit is eigenlijk een verkeerde naam, omdat anorexia-patiënten geen gebrek aan eetlust hebben, maar hun eetlust of hongergevoel onderdrukken. Mensen met anorexia kunnen de dwang om af te vallen niet weerstaan en zijn er aan verslaafd. Ze stoppen er niet mee, ook al zijn ze zo vermagerd. Ze zijn geobsedeerd door alles wat met eten, lichaamsomvang en gewicht te maken heeft. De hele dag door tellen ze calorieën en denken na over wat ze wel en niet moeten eten. Etenswaren met vetten en suikers eten ze niet en alleen voedsel met weinig calorieën wordt "toegestaan". Anorexia-patiënten eten op een bepaald tijdstip en eten iedere dag dezelfde dingen. Dit doen ze omdat ze voor zichzelf een opgelegd ritueel gemaakt hebben. Een afwijking hiervan roept paniek op en wordt daarom zoveel mogelijk vermeden. Sommige patiënten hebben af en toe last van eetbuien, omdat ze het ritueel niet kunnen volhouden. Daarna gaan ze braken, door middel van een vinger in de keel stoppen, of gebruiken ze laxeermiddelen. Dit doen ze omdat ze zich wanhopig voelen na de eetbui en het eten zo snel mogelijk kwijt willen. Om nog meer af te vallen dwingen anorexia-patiënten zichzelf tot overmatige lichamelijke activiteiten (bv. ze joggen 10 km per dag of doen iedere avond 500 buikspieroefeningen). Ook denken ze de hele tijd aan eten, maar ze zijn doodsbang, dat als ze normaal eten, dik worden. Ook koken ze veel, omdat ze dan net doen of ze eten terwijl ze het niet doen. Eenmaal onder een bepaald gewicht wordt het moeilijk om redelijk met hem/haar te praten. Mensen die anorexia hebben kunnen erg mager worden, maar ze blijven zich altijd dik voelen. Hoe lichter ze worden, hoe banger ze worden om aan te komen. Ze blijven hun eigen toestand tegenover zichzelf en andere vaak lang ontkennen en proberen hun eetgedrag en lichamelijke gevolgen verborgen te houden, uit angst voor druk die anders op hen uitgeoefend zal worden om aan te komen. Anorexia-patiënten kunnen daarom heel lang volhouden dat er niets met hen aan de hand is.
Anorexia komt vaak voor bij jongeren uit een beter milieu. Anorexia-patiënten worden vaak beschreven als gevoelige, intelligente modelkinderen. Psychoanalitici verklaren het ziektebeeld dikwijls als angst voor het vrouw zijn, of uit angst voor zwangerschap die -magisch gedacht- via het eten door de mond tot stand zou worden gebracht.
Wat zijn de gevolgen van anorexia nervosa?
Bij de ziekte anorexia nervosa zijn er een heleboel gevolgen. Deze gevolgen kunnen worden onderverdeeld in twee groepen. Deze groepen zijn:
- lichamelijke gevolgen
- sociale gevolgen
De lichamelijke gevolgen komen voor het grootste deel door de ondervoeding en de vermagering. Nu volgen een aantal van de lichamelijke gevolgen:
- Bij vrouwen stopt de menstruatie, want de hormonen die voor de menstruatiecyclus zorgen
nemen af tot het niveau van voor de puberteit. Het uitblijven van de menstruatie gaat samen met een tijdelijke periode van onvruchtbaarheid.
- De bloeddruk daalt en de hartslag en de ademhaling gaan trager. Hierdoor voelen
anorexia-patiënten zich vaak moe, duizelig, lusteloos en depressief.
- Er wordt te weinig eten verbrand en daardoor daalt de lichaamstemperatuur, met als gevolg
dat de patiënten last hebben van koude, blauwe voeten en handen. Er kan dan ook een donsachtige beharing op de armen, borst en rug ontstaan, maar het kan ook voorkomen in het gezicht. Daar de verlaging van de lichaamstemperatuur gaat ook de conditie van de tanden en haren achteruit en dat leidt weer tot mogelijke haaruitval. Ook de huid toont problemen, deze zijn dat de huid droog en schilferig wordt en uiteindelijk verslapt.
- Door het sterke vermageren, breekt het spierweefsel af. Ook kan er oedeem ontstaan, dat is
vochtophoping in de onderbenen.
- Anorexia-patiënten slapen vaak slecht. Ze hebben moeite met inslapen en zijn al vroeg
weer wakker.
- Door de beperking van de voedselopname, kan er een verstopping ontstaan. Dit is voor
anorexia-patiënten vaak een rede om in paniek te raken en hun toevlucht zoeken ze dan in braken of het gebruik van laxeermiddelen. Dit is heel slecht, want hierdoor kunne er ernstige stoornissen in de electrolytenhuishouding ontstaan, waardoor er weer een tekort aan bijvoorbeeld kalium ontstaat.
- Door het tekort aan kalium, kunnen er nier en leverbeschadigingen optreden, maar ook
spierkrampen, hartritmestoornissen en zelfs een hartstilstand. Omdat ze steeds hetzelfde eten, kan er een tekort aan bepaalde vitaminen en mineralen ontstaan.
- Het honger en verzadigingsmechanisme raakt volkomen verstoord. De patiënten voelen op
den duur niet meer wanneer ze honger hebben of ze negeren het hongergevoel.
De sociale gevolgen zijn heel anders dan de lichamelijke gevolgen en veel mensen denken dat de sociale gevolgen minder erg zijn, maar voor anorexia-patiënten zijn de sociale gevolgen even erg. Anorexia-patiënten voelen zich namelijk vaak verlaten en ge?soleerd. Hun familie en vrienden begrijpen niet dat de patiënten hun lichaam heel anders ervaren dan anderen het zien en hun vermagering en het abnormale eetgedrag roepen dan ook veel onbegrip en bezordheid op bij familie en vrienden. Veel anorexia-patiënten weten dit en daarom proberen zij hun eetstoornissen zo veel mogelijk verborgen te houden en verzinnen zij allerlei smoesjes en uitvluchten. Dit veroorzaakt veel stress. Door dit ervaren mensen met anorexia hun omgeving als leugenachtig of onbetrouwbaar. Van gewone dingen zoals een etentje kunnen ze erg nerveus raken en nog meer gaan stressen. Die stress veroorzaakt weer dat ze kwetsbaar, onzeker, dwingerig of snel geïrriteerd raken en hebben ze last van grote stemmingswisselingen. Alles wordt door deze ziekte in beslag genomen, hun lichaam en hun geest. Op een gegeven moment wordt het ze teveel en gaan ze zich steeds meer afzonderen van de mensen om zich heen en zijn ze uiteindelijk alleen nog maar bezig met wèl of niet eten, met dik of dun zijn, of met hardlopen, fietsen of zwemmen. Hoewel ze vaak grote moeite doen om zich zo aangepast mogelijk te gedragen, zijn ze zo door hun ziekte geobsedeerd, dat zij haast niet meer voor andere mensen of zaken kunnen voelen. Zij komen daardoor al snel in een sociaal isolement.
Wat is boulimia nervosa?
Boulimia nervosa wordt vaak verkort tot boulimia en betekent letterlijk "eetlust als een os door nerveuze oorzaken". Ook deze naam klopt niet helemaal, want bij boulimia is er sprake van eetbuien die afgewisseld worden met perioden van matig eten. Bovendien hoeft het niet zo te zijn dat mensen met boulimia een grote eetlust hebben voordat ze een eetbui krijgen.
Boulimia wordt ook wel eens eetverslaving genoemd, omdat de drang naar eten op een verslaving lijkt. Het gaat zo dan ook niet om het stillen van honger, maar om het eten zelf. Tijdens een eetbui wordt er een heleboel eten naar binnen gewerkt en mensen met boulimia hebben dan ook echt het gevoel dat zij de controle over hun eetgedrag kwijt zijn. Zij kunnen niet meer stoppen met eten. Veel van het eten dat ze tijdens een eetbui naar binnen werken zit vol met calorieën en ze slikken het vaak door zonder het geproefd te hebben. De patiënten hebben zo een grote drang naar eetbuien dat zij ze gaan plannen. Hierdoor kunnen zij bijvoorbeeld de hele dag nauwelijks eten om 's-avonds wanneer ze alleen zij, zich over te geven aan een eetbui., Een eetbui kan ook ontstaan wanneer de patiënt meer heeft gegeten dan zij zichzelf hadden toegestaan. . Hoeveel eetbuien boulimia-patiënten hebben verschilt per persoon. Na een eetbui proberen mensen met boulimia het eten zo snel mogelijk weer kwijt te raken. Vaak gebeurt dit door zelf opgewekt braken en/of het gebruik van laxeermiddelen. Sommigen doen dit niet, maar gaan op een ongelooflijk streng dieet na een periode van eetbuien. Als ze hierdoor een hongergevoel krijgen kunnen er weer nieuwe eetbuien ontstaan.
Net als anorexia-patiënten zijn boulimia-patiënten dus geobsedeerd door voedsel, gewicht en lichaamsomvang. De meeste boulimia-patiënten hebben wel een normaal gewicht, ook al komt het ook voor dat ze te dik of te mager zijn. Wat hun gewicht ook is, in hun ogen zijn zij te dik en zij proberen dan ook voortdurend slanker te worden of op gewicht te blijven. Boulimia-patiënten schamen zich vaak erg voor hun eetbuien en proberen deze voor de buitenwereld verborgen te houden. Daarom denken veel mensen dat er niks mis met ze is.
Boulimia staat dichtbij anorexia, want het is vaak zo dat mensen met boulimia het samen met anorexia kregen, of na anorexia
Wat zijn de gevolgen van boulimia nervosa?
Net als bij anorexia kunnen er bij boulimia veel gevolgen optreden. Enkele lichamelijke gevolgen zijn:
- Bij vrouwen wordt de menstruatie onregelmatig of blijft weg
- Door het gebruik van laxeer- en vochtafdrijvende middelen raakt de vochthuishouding verstoord. Hierdoor kan je duizelig worden, je zwak voelen, een licht gevoel in het hoofd hebben, flauw vallen en een lage bloeddruk krijgen. Ook krijg je een tekort aan vitaminen, mineralen en kalium.
- Het honger- en verzadigingsmechanisme wordt verstoord. Hierdoor weten de patiënten niet meer wanneer ze honger hebben of wanneer ze vol zitten
- Omdat ze zoveel braken komen de slokdarm en de mondholte voortdurend in contact met het maagzuur. Dit tast het glazuur van het gebit aan, waardoor er cariës ontstaat. Ook kunnen de speekselklieren opzetten en kan er keelpijn en langdurige heesheid ontstaan
- De patiënten kunnen verslaafd raken aan laxeermiddelen
- Veel patiënten eten regelmatig veel en bij hun rekt de maagwand uit. In de ernstigste gevallen kan de kan de maagwand scheuren van het plotseling uitzetten van de maag, maar dit komt gelukkig niet zo vaak voor. Ook kunnen de bloedvaatjes in de ogen barsten
De meeste van deze gevolgen kunnen zich herstellen als de eetstoornis verdwijnt, maar dit
kan heel lang duren.
Sociale gevolgen:
Boulimia-patiënten stellen net als anorexia-patiënten hoge eisen aan zichzelf. Ze denken dat ze een gebrek aan wilskracht en zelfbeheersing hebben., omdat zij hun eetgedrag niet in de hand kunnen houden. Hierdoor gaan ze zich schuldig voelen en krijgen ze een hekel aan zichzelf. Dit kan uitlopen op een enorme walging van zichzelf als ze ook niet slagen in het handhaven van het in hun ogen ideale lichaamsgewicht. Hun eetbuien proberen ze voor anderen verborgen te houden, omdat ze zich schamen en bang zijn om afgewezen te worden. Hierdoor leiden veel boulimia-patiënten als het ware een dubbel leven, waarin niemand op de hoogte is van hun problematiek. De eetbuien dienen als een uitlaatklep om in de ogen van anderen probleemloos te functioneren. Boulimia-patiënten voelen zich dan ook vaak erg eenzaam in de worsteling met hun ziekte. Als gevolg van een te grote wanhoop om mee te leven zoeken ze na een hele tijd pas hulp. Als ze er uiteindelijk toe zijn gekomen om hun probleem aan anderen te vertellen voelen ze zich nog vaak allen. Dit komt omdat het moeilijk is om aan buitenstaanders duidelijk te maken wat het betekent om met zo'n dwang te moeten leven.
Voor mensen met boulimia is het moeilijk om zich te concentreren op dingen zoals hun studie en het onderhouden van relaties, omdat ze bijna de hele dag piekeren over hun uiterlijk en hun gewicht. Ook is het moeilijk voor ze om afspraken te maken, omdat ze niet weten wanneer een eetbui toe zal slaan. Wanneer ze laxeermiddelen gebruiken kunnen ze last hebben van extreme darmkrampen., waardoor ze vaak weer afspraken moeten afzeggen. Ze komen hierdoor in een sociaal isolement. Het vele eten en gebruik van laxeermiddelen kost veel geld en daardoor komen boulimia-patiën redelijk vaak in financiële problemen. Dit versterkt hun isolement, want hierdoor wordt het ook weer moeilijk om iets te ondernemen, want uitgaan etc. kost geld. Als de financiële zorgen te groot worden komt het ook voor dat de patiënten voedsel gaan stelen uit de winkel. Hier voelen ze zich dan weer erg schuldig over.
Overige eetstoornissen
De overige eetstoornissen die behandeld worden zijn:
- vetzucht
- eetbuienstoornissen
- trichofagie
- pica
- geofagie
Vetzucht:
Vetzucht wordt ook wel vetlijvigheid, adipositas en obesitas genoemd. Dit zijn benamingen voor een toestand van overmatige vetophoping waarbij zowel het totale lichaamsgewicht als het deel daarvan dat op rekening komt van het vetweefsel, te groot is. Vetzucht komt voor valt na te gaan alleen voor bij mensen. De grens tussen het ideale gewicht en overgewicht is niet scherp te trekken. Een juiste vaststelling van het vetpercentage wordt gemeten door middel van een huidplooimeting of het elektronisch meten van de vetweerstand. In het algemeen kan men grofweg van vetzucht spreken als het feitelijke lichaamsgewicht het te verwachte lichaamsgewicht met meer dan 10 tot 20% overschrijdt.
Eetbuienstoornissen:
Eetbuienstoornis lijkt heel erg veel op anorexia en boulimia. De lichamelijke gevolgen kunnen verschillen, maar de sociale- en psychische problemen en effecten verschillen niet veel. Eetbuienstoornis kan een gebrek aan essentiële stoffen zoals vitamines en mineralen veroorzaken, maar ook het uit balans raken van de natrium/kalium huishouding. Eetbuienstoornis is veel meer dan soms maar alleen 'frustratie' wegeten. Het kan je hele leven gaan overheersen en als dat gebeurt wordt het tijd om er iets aan te doen en hulp te zoeken voor het probleem. Mensen die eetbuienstoornois hebben kunnen niet stoppen met eten ook al voelen ze zich vol. Ze gaan na het eten in tegenstelling met boulimia niet braken en worden dus dik. Dan gaan ze heel hard lijnen. Ze gaan zichzelf straffen voor 'verkeerde' dingen doen.
Trichofagie:
De ziekelijk neiging om de eigen haren uit het lichaam te trekken en deze vervolgens op te eten. Doordat haren niet te verteren zijn kan een haarbal in de maag ontstaan die operatief verwijderd moet worden.
Pica:
Pica is een Latijns woord voor ekster. Dit woord wordt gebruikt om de ziekelijke neiging om niet eetbare dingen, bijvoorbeeld potloden of de inhoud van een asbak toch te nuttigen. Dit wijst op een ernstige geestelijke aandoening. Een speciale vorm is geofagie.
Geogafie:
Ziekelijke neiging om aarde te eten. Dit gedrag gaat volledig voorbij aan de behoeften van het lichaam en is, als het niet voortkomt uit zwakzinnigheid, vaak een aanwijzing voor een ernstige psychische stoornis.
Wat hebben eetstoornissen gemeen?
Het lijkt alsof vermageren en zichzelf overeten elkaars tegenstelling zijn, maar toch hebben eetstoornissen veel gemeen. Het komt ook regelmatig voor dat anorexia-patiënten op den duur boulimia ontwikkelen.
Overeenkomsten:
- Ze zijn geobsedeerd door alles wat te maken heeft met eten, gewicht en lichaamsomvang. In hun gedachten zijn ze voortdurend bezig met wat ze wel of wat ze niet zullen eten en met de gevolgen die dit op de weegschaal en/of voor de spiegel hebben.
- Ze zijn extreem bang om aan te komen. Afvallen of hetzelfde gewicht weten te houden stelt hen gerust. Door deze obsessie verandert hun eetgedrag.
- Ze zijn vervreemd geraakt van hun lichaam. Ze hebben een hekel aan hun lijf en ervaren zichzelf als veel dikker dan ze in werkelijkheid zijn. Omdat ze zich voortdurend dik en opgezwollen voelen, luisteren ze niet naar de signalen die hun lichaam geeft wanneer het behoefte heeft aan voedsel. Op den duur zijn ze niet meer in staat om deze signalen te voelen.
- Ze hebben weinig zelfvertrouwen, maar wel een sterke behoefte om gewaardeerd te worden door anderen. . Ze zijn bang om te falen en stellen hoge eisen aan zichzelf om zo waardering te krijgen. Ze hebben vaak het gevoel dat ze tekort schieten. En niets goed genoeg doen. Hierdoor voelen ze zich erg machteloos. De eetstoornis is hier vaak een reactie op. Wanneer patiënten in de ban zijn geraakt van hun eetstoornis wordt dit gevoel van machteloosheid steeds meer versterkt.
Hoe kunnen eetstoornissen behandeld worden?
Eetstoornissen zijn erge ziekten. De lichamelijke en sociale gevolgen zijn niet klein. De weg naar genezing is vaak lang. Hoe langer een eetstoornis duurt des te moeilijker wordt het deze met succes te behandelen. De drempel naar de hulpverlening is hoog, omdat patiënten moeilijk toegeven dat zij hulp nodig hebben.
Als zij die stap eenmaal gezet hebben, is het belangrijk dat zij het gevoel hebben dat zij serieus genomen worden door de hulpverlener. Zij moeten vertrouwen hebben in hun behandeling wil deze succes kunnen hebben. Een goede behandeling gaat altijd in op zowel het eetgedrag als de achterliggende problemen.
In de Nederlandse gezondheidszorg speelt de huisarts een centrale rol. Hier kommer de eerste hulpvraag dan ook vaak binnen. De huisarts kan doorverwijzen naar de geestelijke gezondheidszorg, bijvoorbeeld naar een psycholoog/psychiater, een RIAGG, een polikliniek van een psychiatrisch ziekenhuis of van de psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (PAAZ), of een speciaal behandelcentrum voor eetstoornissen. Hier kan en behandeling plaatsvinden.
Er zijn verschillende behandelingen mogelijk. Welke vorm van therapie gekozen wordt is afhankelijk van de aard van de achterliggende problematiek., de leeftijd en de sociale situatie van de patiënten. Ook speelt de voorkeur voor een bepaald behandelmodel een rol. De hulp kan bestaan uit individuele gesprekstherapie, gedragstherapie, groepstherapie, of gezinstherapie. Ook kan voor een combinatie van deze therapieën gekozen worden.
Soms kunnen geneesmiddelen deel uitmaken van de behandeling van patiënten met eetstoornissen. Voor anorexia zijn er op dit moment geen echte werkzame medicijnen bekend. Soms worden er kalmeringsmiddelen voorgeschreven om de spanningen te verminderen. Voor boulimia worden soms anti depressiva voorgeschreven. Deze middelen kunnen ondersteunend werken bij de behandeling van ernstige depressiviteit. Ze nemen echter de achterliggende problemen niet weg en mogen daarom uitsluitend in combinatie met psychotherapie worden gebruikt. Soms is het nodig om de patiënten op te nemen in het ziekenhuis. Dit kan alleen als de patiënt zelf wil. Wil deze niet dan kan het via rechterlijke machtiging als er geen haast bij is. Het kan ook via een inbewaringstelling; dat is een spoedmaatregel af te geven door de burgemeester. Wanneer iemand onvrijwillig is opgenomen betekent dat niet dat deze persoon ook gedwongen behandeld kan worden. Wanneer de patiënt zo ver is dat hij kan overlijden kan er wel een dwangbehandeling plaatsvinden, maar alleen een deel van de behandeling zodat de patiënt niet dood gaat. Slechts 40% van de nieuwe patiënten herstelt volledig, 40% herstelt gedeeltelijk en 20% herstelt niet. Ongeveer 10% van de patiënten overlijdt als gevolg van deze ziektes.
Hier kun je terecht:
Robert-Fleur Stichting
Veursestraat 185B
2264 EG Leidschendam
tel.: 070 - 4441351
Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa
Postbus 67
6880 AB Velp
tel: 0900-8212433
Wat zijn de oorzaken?
Er is niet één specifieke oorzaak te noemen die eetstoornissen veroorzaakt, wel heeft het te maken met de cultureel-maatschappelijke factoren, sociale factoren, psychologische factoren en lichamelijke factoren.
Toch hebben de meeste patiënten het gekregen door:
- doorslaan bij diëten
- hun gevoel
- stress of
- ze willen op hun favoriete fotomodel lijken
Er zijn nog geen methoden gevonden om eetstoornissen vroegtijdig te herkennen of te voorkomen.
Conclusie, slotwoord en bronnen
Conclusie:
Er zijn verschillende eetstoornissen maar de meest voorkomende zijn anorexia en boulimia.
De patiënten zijn constant bezig met voeding, gewicht en beweging.
De stoornissen komen het meest voor bij vrouwen ( 5 % is man ).
Diëten is niet erg, maar zorg dat je nooit te mager wordt en blijf gezond eten ( vitamines, mineralen, eiwit etc. ).
Als je een eetstoornis hebt, zoek dan heel snel hulp; hoe eerder je hulp krijgt hoe beter het te genezen is.
Slotwoord:
Ik vond het leuk om dit werkstuk te maken, omdat ik in dit onderwerp ben geïnteresseerd en ik een aantal mensen ken die anorexia hebben. Ik heb er veel tijd in gestoken om het uit te zoeken en ik heb er erg veel van geleerd. Ik begrijp nu een heleboel meer over eetstoornissen
Bronnen:
Boeken:
- Wegwijs in de psychiatrie door: H.J.C. Ras en Inez van Eijk
- Wat je moet weten over eetstoornissen door: Rhoda Nottridge
- Anders beter worden door: Dr. Vogel
- Voeding die schaadt, voeding die baat van: Readers' Digest
- Snel opgelost van: Readers' Digest
- Knipselkrant voor de jeugd, info over anorexia nervosa
Woordenboek / encyclopedie:
- De Grote Oosthoek Encyclopedie
- Ziekten voorkomen en herkennen, Nieuwe Medische Encyclopedie
- Geneeskundig Woordenboek, Pinkhof 5e druk
- Spectrum Encyclopedie 1997 (CD-rom)
- Encarta Encyclopedie 1998 (CD-rom)
Internet pagina's:
www.sabn.nl
www.maatjemeer.nl
www.robert-fleurs.nl
www.cmhc.com/voge
www.nh.nl
www.gurney.org.uk/eda
www.mentalhealth.com