Boekverslag: Het rookoffer
Zakelijke gegevens
Auteur: Tessa de Loo
Titel: Het Rookoffer. Uitgeverij De Arbeiderspers, 1987 ( Boekenweekgeschenk), 92 blz.
Titelverklaring: De titel van het boek verwijst naar het roken op school van Guido, de hoofdpersoon. Omdat hij het rookverbod op zijn school negeert, wordt hij tweemaal geschorst. Hoewel Barbara zelf druk heeft uitgeoefend op dit rookverbod, neemt ze het voor Guido op in de docentenvergadering. De liefdesrelatie tussen Guido en Barbara komt aan het licht wanneer een andere docent hem op haar balkon ziet roken. Ze neemt ontslag en offert zich als het ware op voor de goede naam van de school.
Genre: liefdesnovelle
Eerste reactie
Keuze: Na het lezen van de flaptekst leek het me wel een leuk boekje. Dit kwam doordat ik me de relatie leerling-lerares wel voor kon stellen, omdat dit wel vaker voorkomt.
Inhoud: Ik vond het een eenvoudig boekje, maar omdat de hoofdstukken als het ware in omgekeerde volgorde staan, is het toch iets lastiger te begrijpen. Het taalgebruik is ook eenvoudig, waardoor je het boek in een uur uit had.
Verdieping
Samenvatting: Barbara geeft Frans op de school waar Guido zit. Hij is te perfect en te mooi om waar te zijn en ze mag hem in eerste instantie ook niet. Als ze met hem aan de praat raakt over het boek ?Cheri? raakt ze bevriend met hem. Het boek Cheri gaat over een jongeman die een verhouding heeft met een oudere vrouw. Hij verlaat haar voor een leeftijdsgenoot, maar kan zijn ex niet vergeten en wordt doodongelukkig.
Ze bouwen een goede vriendschap op en ze leent hem boeken. Deze bespreken ze samen en hij speelt scènes uit die boeken na. Hij is steeds vaker bij haar te vinden en zo komt het dat ze op Kerstavond onder het genot van een glas wijn, een spelletje dobbelen gaan doen. Als je een potje verloor moest je iets uittrekken. Van het een komt het ander en ze belanden uiteindelijk in bed en zo begint een verhouding waar niemand ooit achter mag komen.
Als Guido wegens roken in de school wordt geschorst, gaat hij overdag bij Barbara thuis zitten, zodat zijn ouders er niet achter komen. Hij mag weer naar school na 3 dagen, om vervolgens weer geschorst te worden. Dit keer laat de school niets van zich horen en Guido is hierom zeer chagrijnig.
Barbara moet op een avond assisteren bij een schoolfeest van de onderbouw en meneer Beverman probeert haar te versieren. Door een leerling wordt ze samen met hem in een doolhof geduwd. Ze is bang dat hij haar wat aandoet als de gang doodloopt, maar hij heeft de uitgang al eerder gevonden gelukkig. Hij stelt dan voor om Barbara thuis te brengen en om de volgende dag een fietstocht te gaan maken. Ze heeft echter geen kans op nee te zeggen en wanneer hij de volgende ochtend aanbelt, doet ze niet open.
Er komt een lerarenvergadering waarin ze moeten stemmen of Guido weer op school mag komen. Ondertussen heeft Barbara Guido overgehaald om de schorsing aan z?n ouders te vertellen. De leraren beslissen met 1 stem in het voordeel dat hij toch weer terug mag komen. Deze stem is van Barbara, terwijl zij altijd actie heeft gevoerd voor het verbod op roken in de school. Tijdens de vergadering wordt ook duidelijk dat Beverman Guido op het balkon heeft gezien toen hij Barbara op kwam halen voor de fietstocht.
Nu Guido toch zijn examen mag doen, moet hij zijn mondeling bij Barbara doen. Ze brengt hierbij het onderwerp op Cheri en wil hem waarschuwen dat hij ongelukkig wordt als hij haar verlaat, omdat Cheri dat ook werd.
Beverman, die voor de schorsing van Guido was, vindt het maar niets dat hij de stemming heeft verloren en besluit om op de volgende vergadering de leerkrachten op de hoogte stellen van de relatie tussen Guido en Barbara. Nu dit is uitgekomen, laat iedereen haar links liggen en ook Guido komt niet meer langs. Ze krijgt brieven met klachten en beschuldigingen van boze ouders en vieze foto?s met jonge mannen erop. Toch besluit Guido nog een keer bij haar langs te gaan om te vertellen dat hij niet meer langs zal komen, omdat hij moet leren voor zijn examen en ook op school negeert hij haar. Barbara besluit dan ontslag te nemen.
Een paar maanden later komt Guido nog wat oude boeken terugbrengen en voert een stukje op uit Cheri, waarin Cheri zijn oudere minnares verlaat. Hij blijft die nacht slapen, maar sluipt ?s ochtends weg als hij denkt dat Barbara nog slaapt.
Opbouw: Het boek bestaat uit 12 hoofdstukken met als titel een maand. Het boek begint bij de maand augustus en loopt dan terug tot het jaar daarvoor. Het laatste hoofdstuk beslaat de periode augustus-oktober. Er word door Barbara teruggeblikt op het afgelopen jaar en de gebeurtenissen die zich daarin voordeden.
De niet-chronologische volgorde vind ik op deze manier erg apart, maar het maakt het verhaal niet moeilijker te lezen. Ik denk dat het verhaal zich in de jaren 80 heeft afgespeeld, omdat het in 1987 is geschreven en in de jaren 80 was er een grote ophef over roken op scholen.
Onderzoek naar de verhaaltechniek:
1) De schrijfstijl: De zinsbouw was erg makkelijk, omdat er korte en simpele zinnen werden gebruikt. Ook het woordgebruik was vrij eenvoudig, wat het verhaal goed te volgen maakte. Er waren vrij veel dialogen, deze werden vooral door Barbara en Guido gevoerd. Guido droeg vaak stukjes voor uit toneelstukken, maar dit zijn ook dialogen, ze waren immers aan Barbara gericht. Echt saai was die korte zinsbouw niet, omdat ze vrij sierlijk geschreven werden. Het boek was mede hierdoor zeker niet saai. Het verhaal bleef helder en makkelijk te lezen.
2) De ruimte: Het verhaal wordt in omgekeerde volgorde verteld. De vorm is aangepast aan de inhoud en dit zorgt ervoor dat verrassingen eigenlijk niet voorkomen. Deze omkering is niet de enige verandering in de chronologie. In het laatste hoofdstuk, waarin Barbara Guido voor het eerst in de klas heeft, verwijst ze al naar haar rouw om zijn vertrek, ruim een jaar later. Het verhaal beslaat een schooljaar, van augustus tot augustus.
De gebeurtenissen vinden vooral plaats in het huis van Barbara en op school. Het huis is een toevluchtsoord voor Guido, hij verblijft er tijdens zijn schorsing. Wanneer een andere leraar langskomt bij Barbara en hem op het balkon ziet roken en hun relatie openbaar maakt, komt er een einde aan hun relatie. Het verhaal zal zich onder de rivieren afspelen vlakbij Belgie, Guido vertrekt na zijn examen naar Amsterdam.
3) De verhaalfiguren:
- Barbara Rozemeyer: een 35 jarige vrouw die Frans geeft op een rooms-katholieke school. Ze is altijd sjiek gekleed, een soort Parisienne. Ze heeft donkere ogen en donker haar, war ze later laat millimeteren. Vrouwen die niet deugen, worden altijd kaalgeschoren. Ze is getrouwd geweest en sinds een jaar is ze weer vrijgezel. Ze wordt door Guido erg in beslag genomen, maar ze weet dat ze hem na het examen zal gaan verliezen en dit maakt haar bang. Zo is ze ook bang voor Beverman, een collega. Ze kan ook vrij emotioneel zijn en denkt veel na. Ze kan zich goed aanpassen.
- Guido Maenhout: Een intelligente en goed uitziende jongen, die bij Barbara in de klas zit. Hij is niet erg populair, zijn klasgenoten vinden hem arrogant. Hij beschouwt zijn schoonheid namelijk als vanzelfsprekend. Hij ziet er nog als een jongetje uit en heeft halflang, golvend haar. Verder heeft hij veel talent, voornamelijk voor het vak Frans. En ook toneelspelen kan hij goed en heeft hier dan ook veel interesse in. Hij komt over alsof hij niets hem kan schelen en hij geniet van zijn vrijheid. Guido rookt en liegt tegen zijn ouders, ze hebben weinig tijd voor hem. Ook is hij brutaal en eigenwijs.
- Beverman: Hij geeft geschiedenis aan dezelfde school als Barbara. Hij weet veel, maar is daar ook trots op, wat hem kinderachtig maakt. Hij is gezet en een beetje kalend. Terwijl hij tegen Guido?s rookgedrag is, rookt hij zelf een pijp voor de klas. Hij doet dit echter om wraak te nemen vanwege, dit is uit jaloezie. Hij verraadt de relatie tussen Barbara en Guido dan ook tijdens een vergadering. Hij is zelf verliefd op Barbara en heeft ook een bepaalde macht over haar. Dit vindt Barbara niet prettig. Hij vindt ook dat vrouwen veel aardser zijn dan mannen en hij jaagt ze altijd op de vlucht .
4) de situaties: Barbara heeft een verhouding met een leerling, maar dit komt uit en heeft ontslag voor Barbara tot gevolg.
5) De vertelwijze: Het verhaal wordt door de ogen van Barbara gezien. Haar gedachten en gevoelens worden beschreven. Is in een zij-perspectief geschreven.
Thematiek: Het thema van het boek is onmogelijke liefde. Het verhaal draait om de relatie tussen Barbara en Guido, deze moet geheim blijven omdat ze lerares en leerling zijn. Als hun verhouding uitkomt, is Barbara gedwongen ontslag te nemen.
Motieven:
Leraar-leerlingrelatie: Barbara en Guido hebben een geheime verhouding. Dit mag niemand weten, omdat dit Barbara haar baan kan kosten.
- blz 31:?Dat haar geliefde, in plaats van uit het schuim van de zee, uit ouders van vlees en bloed moest zijn voortgekomen had Barbara in haar bewustzijn altijd handig omzeild. Moderne ouders.?
- Blz 78:?Zij hield niet op naar hem te kijken. Haar blik nestelde zich inm de donkere holte tussen hals en haar, streek over het aandoenlijke donsop zijn bovenlip, omvatte zijn smalle polsen.?
Wraak: Beverman is jaloers op Guido, omdat hij een relatie heeft met Barbara. Hij is zelf verliefd op haar en besluit om de relatie tussen haar en Guido bekend te maken.
- blz 50:??Nou nou,?zei Beverman, gevaarlijk bedaard, ?u wordt wel erg emotioneel. Het lijkt wel of u uw eigen zoon verdedigt.?Hij kneep zijn ogen tot spleetjes en keek haar sluw aan.?
- Blz 49:??Het maakt niets uit of de leerling in kwestie goed is of zwak,?zei Beverman bits,?ik zou zelfs zeggen?van een leerling, die zo goed bij de tijd is als hij, zou je toch verwachten dat hij weet dat hij met vuur speelt.??
- Blz 36:??Zonder enige reden pakte hij de notulen op, om ze even later weer neer te leggen. ?Het is namelijk zo dat ik bij toeval op de hoogte ben gekomen van het feit, dat de relatie tussen mevrouw Rozemeyer en de onderhavige Guido Maenhout zich niet beperkt tot de gangbare docent-leerling verhouding, maar veel meer dan dat namelijk, een?.? Hij keek zoekend rond met een weifelende blik in zijn ogen. Kreeg hij op het laatste nippertje last van zijn geweten? ?Ik weet niet waar u heen wilt.?zei de rector stug. ?Namelijk een liefdesrelatie,?gooide hij eruit.?
Roken: Guido heeft een aantal maal in de school gerookt, waar hij ook geschorst voor is. Barbara heeft eerder voor een rookverbod gepleit en ook Beverman is er tegen, maar die rookt zelf voor de klas.
- blz 46:?Aanvankelijk werd de nieuwe regel door alle partijen keurig in acht genomen, totdat in januari van dit jaar de dienstdoende surveillant een leerling uit de eindexamenklas, Guido Maenhout, in de pauze betrapte op het roken van een sigaret in de zijvleugel, vlakbij het gymnastieklokaal.?
Chéri van Colette: Guido speelt vaak stukken voor Barbara. Chéri verlaat in dit verhaal voor altijd zijn vroegere minnares. Barbara is bang dat dit ook haar zal overkomen.
- blz 22:?Chéri, weggekwijnd uit verlangen naar Lea, pleegde ten slotte zelfmoord. Dit was Barbara?s laatste troef, die als een soort waarschuwing moest dienen. Maar Guido beschreef, de opgelegde dubbelzinnigheid van Barbara?s vragen negerend, de teloorgang van de hoofdpersoon met distantie.?
- Blz 12:?Dat hij een stukje uit Chéri had gespeeld kon geen toeval zijn: via Chéri van Colette hadden zij elkaar leren kennen. Dat hij juist dit fragment gekozen had was evenmin toeval: hier verliet Chéri, na een korte hereniging, voor altijd zijn vroegere minnares. Was dit Guido?s manier om afscheid van haar te nemen??
Toneel: Guido is dol op toneel. Hij speelt voor Barbara allerlei scenes uit stukken en wil na zijn examen naar de toneelschool.
- blz 44:?Vlak voordat hij de top van zijn triomf had bereikt ontsnapte hem een kleine juichkreet: ?Binnenkort hoef ik nooit meer naar school!? ?En de toneelschool dan?? fluisterde Barbara. Even leek het of haar opmerking niet tot hem doordrong. Zijn armen gestrekt keek hij op haar neer met een blik die op zijn eigen genot gericht was, maar ineens helde hij langzaam en nadenked voorover. ?Dat is geen school,?zei hij in haar oor, ?dat is de verwezenlijk van een droom.??
Plaats in de literatuurgeschiedenis: Tessa de Loo heet eigenlijk Tineke Duyvené de Wit. Zij werd geboren op 15 oktober 1946 in Bussum. Tijdens haar middelbare-schooltijd schilderde en tekende ze veel. Ook schreef ze vaak opstellen en na het eindexamen ging ze Nederlands studeren in Utrecht. Op twintigjarige leeftijd trouwde ze en na vijf jaar kreeg ze een zoon, Joris. Ze schreef in die periode weinig. Het stadsleven benauwde haar en ze verhuist naar de Achterhoek, waar ze als lerares werkzaam is. Ze pakte haar studie op, maar besloot toch schrijfster te worden. Ze verhuisde naar Pieterburen, Groningen, in 1980 na haar scheiding. In 1994 vestigde ze zich in Portugal, waar ze, naar eigen zeggen, een nieuw werk schreef. Haar pseudoniem ?Tessa de Loo? is ontleend aan de Texelse achternaam van haar grootmoeder.
In 1983 debuteert ze met de verhalenbundel De meisjes van de suikerwerkfabriek. Daarvan worden 46.000 exemplaren verkocht en het boek ontvangt de Anton Wachterprijs en het Gouden Ezelsoor. Haar eerste roman Meander verschijnt in 1986. De novelles Het rookoffer (1987) en Isabelle (1989) worden minder goed ontvangen bij de critici. Zij vinden dat er te veel clichés in gebruikt worden.
De tweeling, de roman die in 1993 verschijnt, wordt een enorm verkoopsucces. Binnen een jaar worden meer dan 130.000 exemplaren verkocht van deze roman, waarin de relatie tussen Nederlanders en Duitsers na de oorlog centraal ligt. De Loo ontvangt hiervoor de Publieksprijs voor het Nederlandse boek en de internationale Otto von der Gablentz-prijs. Deze laatste prijs wordt uitgereikt aan mensen die zich verdienstelijk maken op het gebied van objectieve informatievoorziening over de Bondsrepubliek Duitsland.
De literaire stroming: Moderne Nederlandse Stroming
Beoordeling:
Op de middelbare school tekende en schilderde De Loo veel. Ze schreef toen ook al graag opstellen.
Boek informatie
- Het rookoffer
- Johanna Martina (Tineke) Duyvené de Wit
- Nederlands
Handige opties
- Meer boeken van:Tessa de Loo