Boekverslag: Bandoeng-Bandung
De begingegevens
Titel: F SPRINGER; Bandoeng-Bandung, Amsterdam, 1993 3e druk, 1e druk 1993
Titelverklaring: In de titel "Bandoeng-Bandung" staat de geboorteplaats van Chris Regensberg (de hoofdpersoon) eerst op de manier geschreven zoals die vroeger, ten tijde van de Nederlandse overheersing was, was, Bandung is de manier waarop het tegenwoordig wordt geschreven. Chris Regensberg keert na vele jaren terug naar de plaats waar hij zijn jeugd doorbracht en door alle herinneringen werd Bandung weer Bandoeng.
Motto: Time will say nothing but I told you so. Time only knows the price we have to pay. If I could tell you I would let you know. Van W. H. Ouden. Dit slaat op de vergeten belofte van Chris aan Otto. Uiteindelijk wordt Chris toch met het verleden geconfronteerd.
Omvang: Bandoeng-Bandung telt 146 pagina's en het heeft geen hoofdstukken.
Uiterlijk: Op de voorkant staat een vrouw voor een Indonesisch huis
De auteur: F. Springer is de schuilnaam van C. J. Schneider. Hij werd geboren in 1932. Hij heeft een tijd gewerkt als bestuursambtenaar op Nieuw-Guinea. Hij schreef onder andere "Bericht uit Hollandia" en "Tabee New York
Mijn lectuur: Dit boek moest verplicht gelezen worden
Het verhaal
Het Kamerlid Chris Regensberg stelt zijn zetel in de Kamer beschikbaar, omdat hij het tijd vindt ruimte te scheppen voor de jongere generatie. Veel partijgenoten betreuren zijn beslissing. Zij vrezen zijn wijsheid, vooral naar voren komend in zijn sterke politieke analyses, te zullen missen. Heeft Regensberg niet aan de basis van drie kabinetten gestaan? Volgens velen heeft hij niet het maximale uit zijn carri?re gehaald. Zo heeft hij diverse ministersposten geweigerd.
Wat bij vrijwel niemand bekend is, is dat Regensberg eigenlijk min of meer gedwongen is op te stappen. De premier, een partijgenoot, heeft hem in een vertrouwelijk gesprek te verstaan gegeven dat met name de nieuwe lichting in de partij genoeg had van Regensberg soms al te directe oordeel en bepaald niet onder de indruk was van zijn reputatie.
Ter gelegenheid van zijn afscheid wordt er een receptie georganiseerd. Iedereen doet alsof er niets aan de hand is en alles verloopt in de beste stemming. Regensberg houdt nog een afscheidsrede, waarin hij de politiek sterk relativeert en waarin hij zich zogenaamd dankbaar toont dat men hem eindelijk laat vertrekken. En de premier heeft nog een verrassing voor hem in petto: een burgemeesterspost in een niet onaanzienlijke gemeente. Als alle formaliteiten achter de rug zijn, vertelt Regensberg aan zijn vrouw Vera over de mogelijkheid burgemeester te worden. Verder verzwijgt hij nogal wat voor haar, bijvoorbeeld waarom hij de politiek verlaat en wie er achter zijn vertrek zitten. Hij beweert verder niet echt een burgemeesterspost te ambi?ren. Liever zou hij aan zijn memoires gaan werken en daarbij de politieke beerput openen. Maar als Vera dan voorstelt in het kader van die autobiografie een reis naar Indonesi?, het land van Regensbergs jeugd, te maken, is zijn enthousiasme snel verdwenen. Dat hoofdstuk heeft hij afgesloten.
De volgende ochtend krijgt hij echter een telefoontje van ene Vilders, directeur van een groot Rotterdams bedrijf. Ze spreken af ergens te lunchen en bij die gelegenheid stelt Vilders hem voor deel te nemen aan een handelsmissie naar Indonesi?, samen met een aantal vooraanstaande zaken lieden. Ook de staatssecretaris van Economische Zaken gaat mee. Het wordt een omvangrijk gezelschap, omdat iedereen ook zijn vrouw mag meenemen. Men heeft Regensberg om verschillen de redenen uitverkoren. Allereerst zal hij met zijn politieke gewicht het gezelschap meer niveau geven. Maar daarnaast verzoekt Vilders hem voor het culturele, educatieve aspect van de reis zorg te dragen door af en toe een praatje over Indonesi? te houden, waartoe hij door zijn Indische achtergrond het best in staat is.
Hij moet dan zijn negatieve (kamp-)ervaringen maar zoveel mogelijk vergeten en alleen de positieve kant van het land van bestemming belichten. Dat laatste komt Regensberg goed uit, want hij is toch al lang gewend over zijn kampervaringen te zwijgen. Hij stemt daarom toe en als ook Vera enthousiast is, maakt hij alvast wat losse aantekeningen ter voorbereiding van zijn speeches. Wat hij op dat moment nog over het land van zijn jeugd weet, blijkt echter tegen te vallen.
Korte tijd later vertrekt het gezelschap. In Djakarta worden ze door een uitgebreide Indonesische delegatie ontvangen. Regensberg krijgt meteen bezoek van een journalist, die een portret van hem wil schrijven en hem daartoe wil interviewen. Eigenlijk heeft hij er geen zin in, maar hij maakt tenslotte toch een af spraak. Chris houdt zich die dag bezig met de voorbereiding van zijn rede. Die toespraak kan hem zelf nauwelijks bekoren, maar zijn publiek is erg enthousiast. Als hij de dag daarna door de journalist wordt ge?nterviewd, is hij van plan weer vrijwel niets over zijn jeugdjaren te vertellen. Tegelijkertijd beseft hij er ook tegen zijn vrouw en dochters zelden over te hebben gesproken. De journalist is echter goed ge?nformeerd over de interneringskampen en al doorvragend weet hij steeds meer flarden verleden bij Regensberg naar boven te halen, ook al omdat hij zelf openhartig over zijn eigen leven is. R. vertelt over zijn dysenterie en over ene broeder Laurens met wie hij een speciale band had en die voor een groot deel voor zijn overleven verantwoordelijk was. Ook komt het gesprek op Bandung, waar de familie Regensberg destijds woonde. Regensberg weet nog niet zeker of hij erheen zal gaan.
Enkele dagen later vertrekt men naar Soerabaja. In de krant leest Regensberg verschillende verslagen van het Nederlandse bezoek en ook treft hij het resultaat van het interview aan, hier is hij absoluut ontevreden over. Want de journalist hij allerlei gegevens die Chris in vertrouwen had verteld gepubliceerd. In Soerabaja wordt eerst plechtig de nieuwe vestiging van een Nederlands bedrijf geopend. 's Avonds aan tafel krijgt Regensberg het woord weer, maar hij is niet tot een gloedvolle rede in staat. Sentimentaliteit krijgt de overhand. De aandacht wordt echter van zijn toespraak afgeleid, wanneer de staatssecretaris er telefonisch van op de hoogte wordt gesteld dat in Nederland de nieuwe regering is geformeerd en dat hem de portefeuille van Verkeer en Waterstaat is toebedeeld. Als Regensberg later alleen met Vera is, is hij ontstemd door zijn slechte voordracht. Vera is daarentegen juist onder de indruk gekomen van de openhartigheid over zijn verleden. Ze is er wel verbaasd over dat ze allerlei details over de jeugd van haar man pas voor de eerste keer hoort.
Chris en zijn vrouw Vera gaan nu naar Bandung. Chris Regensberg herkent in eerste instantie weinig. In het hotel, waar ze drie nachten zullen blijven, opent hij een doos met brieven van zijn grootvader, die hij al die tijd in zijn koffer heeft bewaard. Ze zijn vlak voor de oorlog door zijn moeder aan zijn opa geschreven, vanuit Bandung, en hij heeft ze nooit eerder gelezen. Ze maken best iets bij hem los, maar tegen Vera doet hij er nogal nonchalant over. Intussen werkt de omgeving hard mee aan het opfrissen van zijn geheugen. In het hotel zingt bijvoorbeeld een zangeres een lied uit een Disney-film, dat hem weer doet denken aan een vooroor logs bezoek aan zo'n film. Ook herinnert hij zich steeds meer over zijn vader.
Die middag huren ze een auto om een rit door Bandung te maken. Met chauffeur. De man is van Regensbergs leeftijd en spreekt vlot Nederlands, doordat hij vroeger op een Hollandse school heeft gezeten in het oude Bandoeng. De man irriteert Regensberg een beetje, omdat hij zich steeds in het gesprek mengt en omdat hij het verleden terugbrengt. Aan de andere kant is zijn grote kennis van de stad wel van waarde. Als ze bij hun vooroorlogse huis komen, herkent hij het niet of hij wendt onwetendheid voor. De chauffeur beschikt echter over een ruime kennis van het oude Bandoeng en hij frist het geheugen van zijn passagier voortdurend op.
Geleidelijk valt het Regensberg echter steeds meer op dat de man hem voortdurend nauwkeurig observeert. Als dan blijkt dat de chauffeur weet op welke lagere school Regensberg heeft gezeten, vermoedt deze dat de man hem van vroeger kent. Als ze aan het eind van de dag afscheid nemen, blijkt hij zijn achternaam te kennen, terwijl de naam 'Regensberg' tijdens de rit geen enkele keer is genoemd. Als ze weer op de hotelkamer zijn, kan Regensberg dit merkwaardige feit niet meer van zich af zetten. Ook begint het verleden mede door toedoen van de chauffeur veel meer voor hem te leven. Op zijn hotelkamer stort hij zich nieuwsgierig op de vooroorlogse brieven uit opa's collectie.
In ??n ervan is een oude klassefoto van de lagere school bijgesloten. Aan een aantal kinderen heeft hij bijzondere herinneringen, maar andere zeggen hem weinig. Verder krijgt hij nog een telefoontje, waarbij hij in cryptische bewoordingen te horen krijgt dat hem bij terugkeer een burgemeesterspost in een niet onbelangrijke gemeente zal worden aangeboden. De volgende dag wil hij het kamp waarin hij ge?nterneerd is geweest, bezoeken. Hij zoekt een taxi en stuit direct op de hem bekende chauffeur. Hij vraagt natuurlijk onmiddellijk hoe die zijn naam kent, maar hij wordt niet veel wijzer, want de man beweert hem te herkennen van foto's die bij een reportage over zijn komst naar Bandung in de krant hebben gestaan.
De man weet echter opvallend veel over Regensberg. Zo weet hij moeiteloos het kamp waar hij heeft gezeten, overigens gewoon in een Bandungse wijk gesitueerd, te vinden. Als de man hem dan opeens met 'Chrissie' begint aan te spreken en Regensberg een foto onder de neus houdt, waarop beiden staan, herkent deze zijn vroegere kameraad Otje, thans Otto Blanchet. Otje was een klasgenootje geweest, uit een groot kansarm Indisch gezin, waarvan de vader al in een vroeg stadium van de oorlog was verdwenen. Regensberg had Otje altijd een beetje minderwaardig gevonden en zich niet met hem ingelaten. Direct na de bevrijding, in september l945, had hij echter erg veel aan hem te danken gehad, want Otje had hem - toen hij moederziel alleen en sterk vermagerd uit het kamp kwam - vaak mee naar huis genomen en hem door zijn moeder laten verzorgen. Het gezin Blanchet had namelijk niet gevangen gezeten.
Later was Regensberg door een oom opgehaald en naar Batavia gebracht, waar zijn moeder en zus May in een vrouwenkamp ge?nterneerd waren geweest. Hij had zijn oom gesmeekt Otje ook mee te nemen, omdat hij in Indi? totaal geen toekomstmogelijkheden had en in Holland iets aan zijn verrotte gebit kon laten doen. Maar oom had geweigerd en Regensberg was ten slotte brullend de auto in gesleurd, al gillend dat hij Otje snel zou schrijven vanuit Batavia of Holland. Hij had het echter nooit gedaan, hem nooit meer gezien en hem later op een of andere manier uit zijn gedachten verdrongen.
Ze verlaten de wijk waarin het kamp destijds was gevestigd, en gaan naar Otjes huis. Daar wachten een vrouw en een grote schare kinderen, die Regensbergs schuldgevoelens alleen maar versterken. Hij weet eigenlijk niets beters te zeggen dan dat hij uit Holland cadeautjes zal sturen en reclame voor Otjes taxibedrijfje zal maken en heeft bij zijn vertrek uit Otto's huis een gruwelijke hekel aan zichzelf. Hij laat zich door Otje terug naar het hotel rijden en weet zich met zichzelf geen raad. Voor de rit van die dag wil Otje geen geld hebben en daardoor voelt Regensberg zich nog schuldiger. Het afscheid dreigt dan ook een complete herhaling van zijn gedwongen vertrek in l945 te worden.
Gelukkig neemt Otto het initiatief tot een omhelzing en die heeft een heftige uitwerking op Regensberg. Hij voelt zich nog wel diep treurig, maar ook gelukkig. De aanraking van Otje is eigenlijk een symbolische zuivering van het onverwerkte verleden. Als hij weer in de hotelkamer terug is, deelt hij Vera mee dat hij heeft besloten de burgemeestersfunctie te weigeren.
Analyse
Personen:
Chris Regensberg: Hij is de hoofdpersoon van dit verhaal. Aan het begin van het verhaal besteed hij erg weinig aandacht aan zijn gevoelens, zeker niet aan die van Indonesi?. Naarmate het verhaal vordert verandert dit echter. Gebeurtenissen zoals het interview en vooral de ontmoeting met Otto of Si-Otje laten het verleden weer leven. Regensberg voelt zich enorm schuldig dat hij zelfs nooit meer aan Otje heeft gedacht. Maar de omhelzing met Otto verandert heel veel in Chris. Hij weet nu dat hij verstandig met zijn gevoelens moet omgaan en ook voelt hij zich gezuiverd door de omhelzing, een soort vergeving. Het weigeren van de burgemeestersfunctie is het eerste teken van de nieuwe Chris Regensberg
Vera: Zij is Chris' vrouw. Eigenlijk hebben zij niet echt een goede relatie, hoewel dit niet echt duidelijk naar voren komt. Vera weet namelijk niets van haar mans verleden en ze lijkt het meegaande vrouwtje die alles best vindt zolang haar man maar succesvol is. Zij had het liefst gehad dat hij de burgemeesterpositie aannam.
Jacques: Jacques of Sjakie is staatssecretaris. Hij aast eigenlijk alleen maar op een ministerspost en is zeer ego?stisch. een beschrijving van Vilders zegt heel veel: "Geknipt voor zijn post die Jacques! Niet al te snugger, maar z??r aimabel, goede handeschudder, voor elk gewenst en ongewenst moment een gemoedelijke lullepot achter de hand, geroutineerde drinkebroer. Nat??rlijk nemen we Sjakie mee!"
Jim A Lunter: General manager van de reis. Hij is op zich niet zo belangrijk behalve dan dat hij een heel belangrijk zinnetje zegt: "Nostalgie is een uiterst kwetsbare achilleshiel, zeg ik altijd."
Milieu:
Het verhaal speel zich af in de sferen van de buitenlandse politiek, die grotendeels lucht blijkt.
Tijd:
Het tijdsverloop is chronologisch, maar het verhaal wordt een aantal keren onderbroken door flash-backs die gaan over het verleden van Chris.
Ruimte:
Het verhaal speelt zich af in Indonesi? op allerlei zeer verschillende plaatsen.
Perspectief:
Je volgt het verhaal door de ogen van Regensberg. Ook is er een alwetende verteller. Er wordt dan van buitenaf verteld onder welke omstandigheden Regensberg afscheid van de politiek heeft moeten nemen.
Thematiek:
Centraal staat de verdringing van een verleden. Regensberg heeft zijn kampervaringen eigenlijk nooit goed verwerkt, maar ze slechts ver weggestopt door zich volledig op zijn politieke loopbaan te storten. Ook niet nagekomen beloftes is een thema. Chris heeft Otto in de steek gelaten
Realiteit:
Het verhaal had echt gebeurd kunnen zijn hoewel er soms een beetje met de politiek overdreven wordt.
Taalgebruik:
De schrijver hanteert vrij normaal enigszins zakelijk taalgebruik
Humor:
Er is niet echt sprake van humor maar de manier waarop er met Jacques en de politiek gespot wordt is wel grappig
Structuur:
Er is geen duidelijke structuur in het verhaal, er zij ook geen hoofdstukken.
Motieven:
Enkele motieven zijn: vriendschap tussen een 'inlander' en een Nederlandse jongen, sentimental journey, jeugdvriendschap en kampervaringen.
Literatuurmeter
A. Het onderwerp een oud politicus die terugkeert naar zijn geboorteland Indonesi?, is een goed, maar (denk aan de 'terugkeerlitteratuur') niet erg origineel onderwerp. Maar F. Springer heeft er zeker een origineel verhaal van gemaakt, omdat hij het onderwerp op een hele originele manier heeft gebruikt. Dit keer was het namelijk iemand die niet wilde herinneren en deze herinneringen zette Chris ook nog eens oog in oog met het feit dat hij 'verraad' had gepleegd tegenover Otto. Een 8.5.
B. De vertelstijl is eigenlijk vrij gewoontjes er is weinig bijzonders aan hetzelfde geldt voor het taalgebruik. Op beide dingen heb ik geen op- of aanmerkingen. Een 7.5
C. Het thema, het verdringen van het verleden vind ik een goed thema. Het is zeker een onderwerp waar je over na kunt denken, bovendien is er een goed verhaal bij geschreven. De bedoeling van de schrijver weet ik goed te waarderen. De oplossing die de schrijver ons geeft om de verwerking van het verleden beter te laten verlopen, vindt ik niet zo'n geweldige bedoeling, het vertelt teveel wat je moet doen. Maar de bedoeling van de schrijver om kritiek te leveren op de politiek en diens baantjes-jagerij vind ik heel goed. De schrijver lever goede kritiek op de politiek, dit weet ik wel te waarderen. Een 8.
D. De herkenbaarheid van de personen is niet zo groot en ik kan me niet met ze identificeren, omdat ik hun problemen niet heb. Het karakter van de personages krijg je niet zomaar je moet er echt wel een beetje naar vissen, maar dit is niet verkeerd. Een 7
E. Het boek is toch wel sterk voor mijn gevoel gaan leven. Het boek ging over Indonesi? en dit land boeit mij erg. Het is mooi om over iemands herinneringen te lezen. Zo is de vriendschap van Chris en Otto heel bijzonder en is het leuk om hierover te lezen en later denk je hier nog wel eens aan terug. Maar een heel grote invloed heeft het boek op mij niet gehad. Een 7.5
Totaalcijfer: een 7.7.
Recensie
KOP
PETER VAN ZONNEVELD; Een beetje heimwee en een beetje honger, uit: "Vrij Nederland" van 3-4-1993
INFORMATIE
Peter van Zonneveld schrijft er positief over "Bandoeng-Bandung". Eigenlijk heeft hij geen kritiek ik zal hier een aantal positieve opmerkingen opsommen: "Bandoeng-Bandung" is een geheel eigen variant op de beproefde confrontatie tussen Oost en West.", "Het verhaal begint met een genadeloze beschrijving van de Haagse politiek", "Bij de tweede lezing van Springers mooie novelle ontdek je pas goed hoe zorgvuldig en strak het geheel gecomponeerd is. Schijnbaar achteloos verteld, maar vaak vlijmscherp, relativerend en juist daardoor aan het eind zo doeltreffend.", "Wie niet bij de Indische literatuur west te worden ingelijfd -al is het maar gedeeltelijk- moet niet zulke prachtige Indische boeken schrijven als bandoeng-bandung."
Verder heeft Zonneveld weinig toe te voegen, behalve dan een scherpe analysering van het verhaal. Ook verteld hij nog wat over het vorige werk van Springer en dat Springer huiverig is voor grote woorden en hevige emoties. Ik denk dat dat laatste wel meevalt.
BEOORDELING
Ik denk dat deze recensie goed bruikbaar is wat de analysering van het verhaal betreft. Maar de schrijver heeft geen kritiek en is alleen maar positief. In dit opzicht is de recensie dus niet bruikbaar.
Titel: F SPRINGER; Bandoeng-Bandung, Amsterdam, 1993 3e druk, 1e druk 1993
Titelverklaring: In de titel "Bandoeng-Bandung" staat de geboorteplaats van Chris Regensberg (de hoofdpersoon) eerst op de manier geschreven zoals die vroeger, ten tijde van de Nederlandse overheersing was, was, Bandung is de manier waarop het tegenwoordig wordt geschreven. Chris Regensberg keert na vele jaren terug naar de plaats waar hij zijn jeugd doorbracht en door alle herinneringen werd Bandung weer Bandoeng.
Motto: Time will say nothing but I told you so. Time only knows the price we have to pay. If I could tell you I would let you know. Van W. H. Ouden. Dit slaat op de vergeten belofte van Chris aan Otto. Uiteindelijk wordt Chris toch met het verleden geconfronteerd.
Omvang: Bandoeng-Bandung telt 146 pagina's en het heeft geen hoofdstukken.
Uiterlijk: Op de voorkant staat een vrouw voor een Indonesisch huis
De auteur: F. Springer is de schuilnaam van C. J. Schneider. Hij werd geboren in 1932. Hij heeft een tijd gewerkt als bestuursambtenaar op Nieuw-Guinea. Hij schreef onder andere "Bericht uit Hollandia" en "Tabee New York
Mijn lectuur: Dit boek moest verplicht gelezen worden
Het verhaal
Het Kamerlid Chris Regensberg stelt zijn zetel in de Kamer beschikbaar, omdat hij het tijd vindt ruimte te scheppen voor de jongere generatie. Veel partijgenoten betreuren zijn beslissing. Zij vrezen zijn wijsheid, vooral naar voren komend in zijn sterke politieke analyses, te zullen missen. Heeft Regensberg niet aan de basis van drie kabinetten gestaan? Volgens velen heeft hij niet het maximale uit zijn carri?re gehaald. Zo heeft hij diverse ministersposten geweigerd.
Wat bij vrijwel niemand bekend is, is dat Regensberg eigenlijk min of meer gedwongen is op te stappen. De premier, een partijgenoot, heeft hem in een vertrouwelijk gesprek te verstaan gegeven dat met name de nieuwe lichting in de partij genoeg had van Regensberg soms al te directe oordeel en bepaald niet onder de indruk was van zijn reputatie.
Ter gelegenheid van zijn afscheid wordt er een receptie georganiseerd. Iedereen doet alsof er niets aan de hand is en alles verloopt in de beste stemming. Regensberg houdt nog een afscheidsrede, waarin hij de politiek sterk relativeert en waarin hij zich zogenaamd dankbaar toont dat men hem eindelijk laat vertrekken. En de premier heeft nog een verrassing voor hem in petto: een burgemeesterspost in een niet onaanzienlijke gemeente. Als alle formaliteiten achter de rug zijn, vertelt Regensberg aan zijn vrouw Vera over de mogelijkheid burgemeester te worden. Verder verzwijgt hij nogal wat voor haar, bijvoorbeeld waarom hij de politiek verlaat en wie er achter zijn vertrek zitten. Hij beweert verder niet echt een burgemeesterspost te ambi?ren. Liever zou hij aan zijn memoires gaan werken en daarbij de politieke beerput openen. Maar als Vera dan voorstelt in het kader van die autobiografie een reis naar Indonesi?, het land van Regensbergs jeugd, te maken, is zijn enthousiasme snel verdwenen. Dat hoofdstuk heeft hij afgesloten.
De volgende ochtend krijgt hij echter een telefoontje van ene Vilders, directeur van een groot Rotterdams bedrijf. Ze spreken af ergens te lunchen en bij die gelegenheid stelt Vilders hem voor deel te nemen aan een handelsmissie naar Indonesi?, samen met een aantal vooraanstaande zaken lieden. Ook de staatssecretaris van Economische Zaken gaat mee. Het wordt een omvangrijk gezelschap, omdat iedereen ook zijn vrouw mag meenemen. Men heeft Regensberg om verschillen de redenen uitverkoren. Allereerst zal hij met zijn politieke gewicht het gezelschap meer niveau geven. Maar daarnaast verzoekt Vilders hem voor het culturele, educatieve aspect van de reis zorg te dragen door af en toe een praatje over Indonesi? te houden, waartoe hij door zijn Indische achtergrond het best in staat is.
Hij moet dan zijn negatieve (kamp-)ervaringen maar zoveel mogelijk vergeten en alleen de positieve kant van het land van bestemming belichten. Dat laatste komt Regensberg goed uit, want hij is toch al lang gewend over zijn kampervaringen te zwijgen. Hij stemt daarom toe en als ook Vera enthousiast is, maakt hij alvast wat losse aantekeningen ter voorbereiding van zijn speeches. Wat hij op dat moment nog over het land van zijn jeugd weet, blijkt echter tegen te vallen.
Korte tijd later vertrekt het gezelschap. In Djakarta worden ze door een uitgebreide Indonesische delegatie ontvangen. Regensberg krijgt meteen bezoek van een journalist, die een portret van hem wil schrijven en hem daartoe wil interviewen. Eigenlijk heeft hij er geen zin in, maar hij maakt tenslotte toch een af spraak. Chris houdt zich die dag bezig met de voorbereiding van zijn rede. Die toespraak kan hem zelf nauwelijks bekoren, maar zijn publiek is erg enthousiast. Als hij de dag daarna door de journalist wordt ge?nterviewd, is hij van plan weer vrijwel niets over zijn jeugdjaren te vertellen. Tegelijkertijd beseft hij er ook tegen zijn vrouw en dochters zelden over te hebben gesproken. De journalist is echter goed ge?nformeerd over de interneringskampen en al doorvragend weet hij steeds meer flarden verleden bij Regensberg naar boven te halen, ook al omdat hij zelf openhartig over zijn eigen leven is. R. vertelt over zijn dysenterie en over ene broeder Laurens met wie hij een speciale band had en die voor een groot deel voor zijn overleven verantwoordelijk was. Ook komt het gesprek op Bandung, waar de familie Regensberg destijds woonde. Regensberg weet nog niet zeker of hij erheen zal gaan.
Enkele dagen later vertrekt men naar Soerabaja. In de krant leest Regensberg verschillende verslagen van het Nederlandse bezoek en ook treft hij het resultaat van het interview aan, hier is hij absoluut ontevreden over. Want de journalist hij allerlei gegevens die Chris in vertrouwen had verteld gepubliceerd. In Soerabaja wordt eerst plechtig de nieuwe vestiging van een Nederlands bedrijf geopend. 's Avonds aan tafel krijgt Regensberg het woord weer, maar hij is niet tot een gloedvolle rede in staat. Sentimentaliteit krijgt de overhand. De aandacht wordt echter van zijn toespraak afgeleid, wanneer de staatssecretaris er telefonisch van op de hoogte wordt gesteld dat in Nederland de nieuwe regering is geformeerd en dat hem de portefeuille van Verkeer en Waterstaat is toebedeeld. Als Regensberg later alleen met Vera is, is hij ontstemd door zijn slechte voordracht. Vera is daarentegen juist onder de indruk gekomen van de openhartigheid over zijn verleden. Ze is er wel verbaasd over dat ze allerlei details over de jeugd van haar man pas voor de eerste keer hoort.
Chris en zijn vrouw Vera gaan nu naar Bandung. Chris Regensberg herkent in eerste instantie weinig. In het hotel, waar ze drie nachten zullen blijven, opent hij een doos met brieven van zijn grootvader, die hij al die tijd in zijn koffer heeft bewaard. Ze zijn vlak voor de oorlog door zijn moeder aan zijn opa geschreven, vanuit Bandung, en hij heeft ze nooit eerder gelezen. Ze maken best iets bij hem los, maar tegen Vera doet hij er nogal nonchalant over. Intussen werkt de omgeving hard mee aan het opfrissen van zijn geheugen. In het hotel zingt bijvoorbeeld een zangeres een lied uit een Disney-film, dat hem weer doet denken aan een vooroor logs bezoek aan zo'n film. Ook herinnert hij zich steeds meer over zijn vader.
Die middag huren ze een auto om een rit door Bandung te maken. Met chauffeur. De man is van Regensbergs leeftijd en spreekt vlot Nederlands, doordat hij vroeger op een Hollandse school heeft gezeten in het oude Bandoeng. De man irriteert Regensberg een beetje, omdat hij zich steeds in het gesprek mengt en omdat hij het verleden terugbrengt. Aan de andere kant is zijn grote kennis van de stad wel van waarde. Als ze bij hun vooroorlogse huis komen, herkent hij het niet of hij wendt onwetendheid voor. De chauffeur beschikt echter over een ruime kennis van het oude Bandoeng en hij frist het geheugen van zijn passagier voortdurend op.
Geleidelijk valt het Regensberg echter steeds meer op dat de man hem voortdurend nauwkeurig observeert. Als dan blijkt dat de chauffeur weet op welke lagere school Regensberg heeft gezeten, vermoedt deze dat de man hem van vroeger kent. Als ze aan het eind van de dag afscheid nemen, blijkt hij zijn achternaam te kennen, terwijl de naam 'Regensberg' tijdens de rit geen enkele keer is genoemd. Als ze weer op de hotelkamer zijn, kan Regensberg dit merkwaardige feit niet meer van zich af zetten. Ook begint het verleden mede door toedoen van de chauffeur veel meer voor hem te leven. Op zijn hotelkamer stort hij zich nieuwsgierig op de vooroorlogse brieven uit opa's collectie.
In ??n ervan is een oude klassefoto van de lagere school bijgesloten. Aan een aantal kinderen heeft hij bijzondere herinneringen, maar andere zeggen hem weinig. Verder krijgt hij nog een telefoontje, waarbij hij in cryptische bewoordingen te horen krijgt dat hem bij terugkeer een burgemeesterspost in een niet onbelangrijke gemeente zal worden aangeboden. De volgende dag wil hij het kamp waarin hij ge?nterneerd is geweest, bezoeken. Hij zoekt een taxi en stuit direct op de hem bekende chauffeur. Hij vraagt natuurlijk onmiddellijk hoe die zijn naam kent, maar hij wordt niet veel wijzer, want de man beweert hem te herkennen van foto's die bij een reportage over zijn komst naar Bandung in de krant hebben gestaan.
De man weet echter opvallend veel over Regensberg. Zo weet hij moeiteloos het kamp waar hij heeft gezeten, overigens gewoon in een Bandungse wijk gesitueerd, te vinden. Als de man hem dan opeens met 'Chrissie' begint aan te spreken en Regensberg een foto onder de neus houdt, waarop beiden staan, herkent deze zijn vroegere kameraad Otje, thans Otto Blanchet. Otje was een klasgenootje geweest, uit een groot kansarm Indisch gezin, waarvan de vader al in een vroeg stadium van de oorlog was verdwenen. Regensberg had Otje altijd een beetje minderwaardig gevonden en zich niet met hem ingelaten. Direct na de bevrijding, in september l945, had hij echter erg veel aan hem te danken gehad, want Otje had hem - toen hij moederziel alleen en sterk vermagerd uit het kamp kwam - vaak mee naar huis genomen en hem door zijn moeder laten verzorgen. Het gezin Blanchet had namelijk niet gevangen gezeten.
Later was Regensberg door een oom opgehaald en naar Batavia gebracht, waar zijn moeder en zus May in een vrouwenkamp ge?nterneerd waren geweest. Hij had zijn oom gesmeekt Otje ook mee te nemen, omdat hij in Indi? totaal geen toekomstmogelijkheden had en in Holland iets aan zijn verrotte gebit kon laten doen. Maar oom had geweigerd en Regensberg was ten slotte brullend de auto in gesleurd, al gillend dat hij Otje snel zou schrijven vanuit Batavia of Holland. Hij had het echter nooit gedaan, hem nooit meer gezien en hem later op een of andere manier uit zijn gedachten verdrongen.
Ze verlaten de wijk waarin het kamp destijds was gevestigd, en gaan naar Otjes huis. Daar wachten een vrouw en een grote schare kinderen, die Regensbergs schuldgevoelens alleen maar versterken. Hij weet eigenlijk niets beters te zeggen dan dat hij uit Holland cadeautjes zal sturen en reclame voor Otjes taxibedrijfje zal maken en heeft bij zijn vertrek uit Otto's huis een gruwelijke hekel aan zichzelf. Hij laat zich door Otje terug naar het hotel rijden en weet zich met zichzelf geen raad. Voor de rit van die dag wil Otje geen geld hebben en daardoor voelt Regensberg zich nog schuldiger. Het afscheid dreigt dan ook een complete herhaling van zijn gedwongen vertrek in l945 te worden.
Gelukkig neemt Otto het initiatief tot een omhelzing en die heeft een heftige uitwerking op Regensberg. Hij voelt zich nog wel diep treurig, maar ook gelukkig. De aanraking van Otje is eigenlijk een symbolische zuivering van het onverwerkte verleden. Als hij weer in de hotelkamer terug is, deelt hij Vera mee dat hij heeft besloten de burgemeestersfunctie te weigeren.
Analyse
Personen:
Chris Regensberg: Hij is de hoofdpersoon van dit verhaal. Aan het begin van het verhaal besteed hij erg weinig aandacht aan zijn gevoelens, zeker niet aan die van Indonesi?. Naarmate het verhaal vordert verandert dit echter. Gebeurtenissen zoals het interview en vooral de ontmoeting met Otto of Si-Otje laten het verleden weer leven. Regensberg voelt zich enorm schuldig dat hij zelfs nooit meer aan Otje heeft gedacht. Maar de omhelzing met Otto verandert heel veel in Chris. Hij weet nu dat hij verstandig met zijn gevoelens moet omgaan en ook voelt hij zich gezuiverd door de omhelzing, een soort vergeving. Het weigeren van de burgemeestersfunctie is het eerste teken van de nieuwe Chris Regensberg
Vera: Zij is Chris' vrouw. Eigenlijk hebben zij niet echt een goede relatie, hoewel dit niet echt duidelijk naar voren komt. Vera weet namelijk niets van haar mans verleden en ze lijkt het meegaande vrouwtje die alles best vindt zolang haar man maar succesvol is. Zij had het liefst gehad dat hij de burgemeesterpositie aannam.
Jacques: Jacques of Sjakie is staatssecretaris. Hij aast eigenlijk alleen maar op een ministerspost en is zeer ego?stisch. een beschrijving van Vilders zegt heel veel: "Geknipt voor zijn post die Jacques! Niet al te snugger, maar z??r aimabel, goede handeschudder, voor elk gewenst en ongewenst moment een gemoedelijke lullepot achter de hand, geroutineerde drinkebroer. Nat??rlijk nemen we Sjakie mee!"
Jim A Lunter: General manager van de reis. Hij is op zich niet zo belangrijk behalve dan dat hij een heel belangrijk zinnetje zegt: "Nostalgie is een uiterst kwetsbare achilleshiel, zeg ik altijd."
Milieu:
Het verhaal speel zich af in de sferen van de buitenlandse politiek, die grotendeels lucht blijkt.
Tijd:
Het tijdsverloop is chronologisch, maar het verhaal wordt een aantal keren onderbroken door flash-backs die gaan over het verleden van Chris.
Ruimte:
Het verhaal speelt zich af in Indonesi? op allerlei zeer verschillende plaatsen.
Perspectief:
Je volgt het verhaal door de ogen van Regensberg. Ook is er een alwetende verteller. Er wordt dan van buitenaf verteld onder welke omstandigheden Regensberg afscheid van de politiek heeft moeten nemen.
Thematiek:
Centraal staat de verdringing van een verleden. Regensberg heeft zijn kampervaringen eigenlijk nooit goed verwerkt, maar ze slechts ver weggestopt door zich volledig op zijn politieke loopbaan te storten. Ook niet nagekomen beloftes is een thema. Chris heeft Otto in de steek gelaten
Realiteit:
Het verhaal had echt gebeurd kunnen zijn hoewel er soms een beetje met de politiek overdreven wordt.
Taalgebruik:
De schrijver hanteert vrij normaal enigszins zakelijk taalgebruik
Humor:
Er is niet echt sprake van humor maar de manier waarop er met Jacques en de politiek gespot wordt is wel grappig
Structuur:
Er is geen duidelijke structuur in het verhaal, er zij ook geen hoofdstukken.
Motieven:
Enkele motieven zijn: vriendschap tussen een 'inlander' en een Nederlandse jongen, sentimental journey, jeugdvriendschap en kampervaringen.
Literatuurmeter
A. Het onderwerp een oud politicus die terugkeert naar zijn geboorteland Indonesi?, is een goed, maar (denk aan de 'terugkeerlitteratuur') niet erg origineel onderwerp. Maar F. Springer heeft er zeker een origineel verhaal van gemaakt, omdat hij het onderwerp op een hele originele manier heeft gebruikt. Dit keer was het namelijk iemand die niet wilde herinneren en deze herinneringen zette Chris ook nog eens oog in oog met het feit dat hij 'verraad' had gepleegd tegenover Otto. Een 8.5.
B. De vertelstijl is eigenlijk vrij gewoontjes er is weinig bijzonders aan hetzelfde geldt voor het taalgebruik. Op beide dingen heb ik geen op- of aanmerkingen. Een 7.5
C. Het thema, het verdringen van het verleden vind ik een goed thema. Het is zeker een onderwerp waar je over na kunt denken, bovendien is er een goed verhaal bij geschreven. De bedoeling van de schrijver weet ik goed te waarderen. De oplossing die de schrijver ons geeft om de verwerking van het verleden beter te laten verlopen, vindt ik niet zo'n geweldige bedoeling, het vertelt teveel wat je moet doen. Maar de bedoeling van de schrijver om kritiek te leveren op de politiek en diens baantjes-jagerij vind ik heel goed. De schrijver lever goede kritiek op de politiek, dit weet ik wel te waarderen. Een 8.
D. De herkenbaarheid van de personen is niet zo groot en ik kan me niet met ze identificeren, omdat ik hun problemen niet heb. Het karakter van de personages krijg je niet zomaar je moet er echt wel een beetje naar vissen, maar dit is niet verkeerd. Een 7
E. Het boek is toch wel sterk voor mijn gevoel gaan leven. Het boek ging over Indonesi? en dit land boeit mij erg. Het is mooi om over iemands herinneringen te lezen. Zo is de vriendschap van Chris en Otto heel bijzonder en is het leuk om hierover te lezen en later denk je hier nog wel eens aan terug. Maar een heel grote invloed heeft het boek op mij niet gehad. Een 7.5
Totaalcijfer: een 7.7.
Recensie
KOP
PETER VAN ZONNEVELD; Een beetje heimwee en een beetje honger, uit: "Vrij Nederland" van 3-4-1993
INFORMATIE
Peter van Zonneveld schrijft er positief over "Bandoeng-Bandung". Eigenlijk heeft hij geen kritiek ik zal hier een aantal positieve opmerkingen opsommen: "Bandoeng-Bandung" is een geheel eigen variant op de beproefde confrontatie tussen Oost en West.", "Het verhaal begint met een genadeloze beschrijving van de Haagse politiek", "Bij de tweede lezing van Springers mooie novelle ontdek je pas goed hoe zorgvuldig en strak het geheel gecomponeerd is. Schijnbaar achteloos verteld, maar vaak vlijmscherp, relativerend en juist daardoor aan het eind zo doeltreffend.", "Wie niet bij de Indische literatuur west te worden ingelijfd -al is het maar gedeeltelijk- moet niet zulke prachtige Indische boeken schrijven als bandoeng-bandung."
Verder heeft Zonneveld weinig toe te voegen, behalve dan een scherpe analysering van het verhaal. Ook verteld hij nog wat over het vorige werk van Springer en dat Springer huiverig is voor grote woorden en hevige emoties. Ik denk dat dat laatste wel meevalt.
BEOORDELING
Ik denk dat deze recensie goed bruikbaar is wat de analysering van het verhaal betreft. Maar de schrijver heeft geen kritiek en is alleen maar positief. In dit opzicht is de recensie dus niet bruikbaar.
F. Springer is het pseudoniem van de Nederlandse schrijver Carel Jan Schneider. Hij is een oudere broer van de acteur Eric Schneider.Schneider werd geboren te Batavia, Nederlands-Indië, als zoon van een leraar Duits. Tijdens de Japanse bezetting bracht hij een deel van de tijd door in een interneringskamp. Na de oorlog kwam het gezin naar Nederland, na een lange omweg via Ceylon, Singapore en Thailand. Schneider ging naar het gymnasium in Rotterdam en Den Haag en studeerde rechten in Leiden.
Boek informatie
- Bandoeng-Bandung
- Carel Jan Schneider
- Nederlands
Handige opties
- Meer boeken van:F. Springer