Auteur: G.A.Bredero
Titel: De klucht van de koe
Inleider: H. Adema
Plaats: Leeuwarden
Naam uitgever: Taal& teken
Jaartal eerste druk: 1986
Gelezen druk: 1990

Deze uitgave is uitgebreid geannoteerd, oftewel de tekst is helemaal vertaald.

Korte samenvatting:
Het stuk opent met een monoloog van Ghijsje. Als dief moet je voortdurend op je tellen passen. Een waarzegster heeft hem voorspeld dat hij rond zijn 18e jaar aan de galg zou sterven. Tot nu toe is alles goed gegaan. Hij komt dan aan bij een huis en vraagt en krijgt onderdak van Dirk Thyssen. Dirk woont in een boerderijtje in Oudekerk. Als de boer ‘s nachts slaapt brengt Ghijsje de (dikke) koe naar de buitenplaats Kostverloren en bindt de koe ergens bij een hooiberg vast. Daarna gaat hij weer terug naar zijn slaapplaats. Hij gaat weer slapen.
De volgende dag wordt hij vroeg in de ochtend om 2 uur gewekt door de boer, omdat hij dat heeft gevraagd. Hij wil namelijk die dag rond 5 uur in Amsterdam zijn. Onderweg beweert hij dat hij nog even bij mensen in de buurt van Kostverloren moet zijn omdat ze hem daar geld schuldig zijn en dat nu gaan afbetalen. Na een tijdje komt hij terug met een koe. Dat is dus de afbetaling. De boer denkt dat hij zijn eigen koe herkent maar doordat Ghijsje het gesprek slim op een ander onderwerp brengt, gaat hij er niet op door. Ghijsje vraagt de boer zelfs heel brutaal of hij hem niet op de markt wil verkopen, zo’n beest is immers geld waard en hij als koopman(hij doet zich als koopman voor) kan zoiets toch niet doen. De boer stemt erin toe, zij zullen elkaar in ‘’het Swarte Paert’’ ontmoeten. Dat gebeurt, de boer geeft Ghijsje het geld. Maar er staat een feest in het vooruitzicht en moet nog eten voor gehaald worden. Dat gaat Ghijsje wel even doen, hij zal a!
lles betalen. Hij steelt van de optrekker zijn mantel mee en hij heeft zijn drankjes gestolen en nog niet betaald. Slimme Ghijsje gaat er gewoon vandoor met het geld.
Het volgende fragment komt het zoontje van de boer( Keesje binnen) en zegt dat hun koe is gestolen. Nu begrijpt de boer dat hij op slimme wijze is beetgenomen door de gauwdief.

Hij heeft deze klucht zelf bedacht, maar hij heeft wel een kluchtenboek uit het Duits gebruikt om zijn klucht te schrijven.

De kaft is fel blauw, heeft witte letters en een plaatje met Bredero erop.
Dit zelfde plaatje staat als een illustratie in het boek.

G.A.Bredero leefde in de tijd van de Renaissance en is geboren in 1585. Hij woonde zelf in Amsterdam. Die in de tijd dat hij er woonde in een wereldstad veranderde en er kwamen dan ook allerlei soorten mensen. Hij heeft geen geleerde opvoeding gehad zoals zijn letterkundige tijdgenoten en was hierdoor niet in staat de klassieke Griekse en Romeinse literatuur te bestuderen. Hij stierf in 1618, na zijn dood zijn zijn kluchten gepubliceerd, waarschijnlijk omdat hij niet wilde dat ze gepubliceerd werden of in ieder geval niet ten tijde dat hij leefde.



Interpretatie:

Genre: De klucht van de koe is een klucht. Dit is een kort toneelstuk, wat vaak bedoeld is om mensen te laten lachen.

Taalgebruik: Het toneelstuk is geschreven in monologen en dialogen en is dus op spreektaal gebaseerd, dit was het Amsterdams dialect.

Titel: Het toneelstuk gaat erover dat er met een koe allerlei mensen opgelicht worden en heet daarom De klucht van de koe.

Opbouw: Het toneelstuk is gebaseerd op dialogen en monologen en zijn ook tijdsgebonden.

Thema: Bedrog, gulzigheid.


De hoofdpersonen:
Dirk Thyssen: De boer: hij is dom, naïef, trots op zijn
kennis(rederijkerskunst), flat character.
Ghijsje: Gauwdief(handige dief): sluw, goede leugenaar goed gekleed, slank, round character.
Joosje: de Optrekker(=fuifnummer): geen kwaad karakter, maar zwak: heeft de gewoonte om zichzelf moed in te drinken, onverzorgd uiterlijk, hij is niet trouw aan zijn vrouw, flat character.
Friese Giertje: de Waardin: Ze is een gierige vrouw, bijdehand. Ze beheert de herberg ‘’Het Swarte Paert’’. Ook zij is een flat character.
Keesje Thyssen: Boerenzoon: Hij is de zoon van Dirk. Eigenlijk is hij een ‘’Bijfiguur’’. Hij speelt maar een hele kleine rol in het verhaal, namelijk dat hij komt vertellen dat zijn vader zijn koe is gestolen.


Tijd:
Het verhaal speelt in Bredero’s eigen tijd (namelijk in de zeventiende eeuw) of eigenlijk iets later. Want de klucht werd in 1612 geschreven en in dat jaar was de toren van de Zuiderkerk, die als voltooid bouwwerk beschreven wordt, nog helemaal niet klaar. Dat was pas in 1614 het geval.
De vertelde tijd bedraagt ongeveer twee dagen, waarin op de eerste dag zowel de dief en de boer, als de waardin en de optrekker elkaar ontmoeten, en waarin op de tweede dag allen door de dief bedrogen worden.

Het verhaal wordt chronologisch zonder verdere flashbacks verteld.

De tijd heeft ook geen symbolische functie.

Ruimte:
Het verhaal begint bij de boer thuis (in Ouderkerk), waar de dief om overnachting vraagt. Hier ontdekt hij ook de koe van de boer. Tegelijkertijd brengt de optrekker de nacht door in ‘Het swarte paert’, de herberg waar de dief en de boer zich later bij hem voegen. De volgende dag trekken Gijsje en Dirk naar Amsterdam, waar de boer door een list zijn koe verkoopt en de opbrengst aan de dief geeft, die hem vervolgens uitnodigt voor een feestje in de herberg. De ruimten worden niet echt beschreven, omdat ze niet van belang zijn voor het verhaal. De boodschap moest namelijk helder blijven en die helderheid zou vertroebeld kunnen zijn door al teveel details.

Milieu: Het speelt zich af onder de gewone bevolking, zoals boeren, dieven, waardinnen enz..

Mijn mening:

Ik vind het een leuk en goed geschreven toneelstuk. Als ik ga kijken hoe men in die tijd leefde zou het een wereld stuk zijn en dat was het ook. Ik denk dat ik dan echt genoten zou hebben en er nog lang over denken en zelf ook wel met wat meer wantrouwen rondlopen. Verder het taalgebruik ( oude taal ) is erg leuk om te lezen al heb ik maar kleine stukjes gelezen omdat het moeilijk te begrijpen is in oud Nederlands. Het is ook een leuk eenvoudig onderwerp waardoor het zo lollig is. Al met al een leuk boekje voor die tijd en ook voor nu.