Werkstuk: Chimpansees
Krijgen Chimpansee-wijfjes, net als mensen één jong?
Ieder wijfje baart om de 3 tot 4 jaar na een draagtijd van 8 maanden één jong, dat bij de geboorte ongeveer 1,5 kg weegt. Het drinkt zo'n twee jaar melk bij de moeder en begint na zijn eerste verjaardag al snel ook ander voedsel te eten.
2. Hoelang draagt het wijfje het jong op haar rug?
Tijdens zijn eerste levensjaar houdt het jonge aapje zich vast aan de buikharen van de moeder, en als dat niet meer gaat, klimt hij bij haar op de rug. De moeder draagt het jong op die manier tot het drie à vier jaar oud is, hoewel het zelf kan lopen en voor zichzelf vruchten en ander plantaardig voedsel kan pakken.
3. Wanneer is een jonge chimpansee volwassen?
Pas als het aapje zeven à negen jaar oud is, durft het af en toe bij zijn moeder vandaan te gaan. Je ziet dan ook regelmatig moederapen met een aapje op de buik en een groter aapje op de rug.
4. Is het waar dat de jonge chimpansee mensentaal kan leren?
Wetenschappers proberen al een tijdje baby-chimpansees mensentaal te leren. Omdat chimpansees niet zoals wij duidelijke woorden kunnen uitspreken, wilde men ze gebarentaal leren of kijken of ze met gekleurde voorwerpen die een speciale betekenis hadden iets duidelijk konden maken. Uit het onderzoek is gebleken dat je tot twee jaar chimpansees en baby' hetzelfde aan kunt leren, maar dat daarna alleen mensenbaby's zich verder ontwikkelen.
Lichaamslengte: 60 tot 76 cm
Staartlengte: 32 tot 60 cm
Schouderhoogte: 50 cm
Gewicht: tot 18 kg
Dracht: 160 tot 183 dagen
Aantal jongen: 1 (soms 2)
Levensduur: 15 jaar en langer
Bijzonderheden: de mannetjes zijn duidelijk groter dan de vrouwtjes en hebben een zilvergrijze haardos die niet alleen hun kop, maar ook de schouders en een deel van hun ribbenkast bedekt.
Bescherming: Mantel bavianen waren vroeger wijd verbreid, tot in Egypte, maar zijn tegenwoordig heel zeldzaam geworden. Hoewel de soort nog niet in gevaar is, word hij wel beschouwd als min of meer bedreigt
1. Waarom kiezen ze als slaapplaats steile rotsen?
In tegenstellingen tot andere soorten bavianen, leven mantelbavianen in dorre, rotsachtige en onherbergzame streken, waardoor ze zich 's nachts bovenop rotsen of steile hellingen moeten terug trekken (waar ze dicht bij elkaar gaan zitten) om roofdieren onbereikbaar te zijn.
2. Waarom brengen ze de dag in kleine groepjes door en zijn ze s'nachts met een heel talrijke groep?
Voedsel is zeldzaam in de woestijn. Daarom verspreiden deze bavianen zich overdag en trekken in kleine familie groepen rond. Elke groep bestaat uit een mannetje, 8 tot 10 vrouwtjes en hun jongen. s'Nachts komen verschillende van deze groepen bij elkaar om samen beschutting te zoeken en dan zijn ze soms met enkele honderden dieren bij elkaar.
3. Wat doet het mannetje om zijn gezag te laten gelden?
Elke familiegroep is onderworpen aan het gezag van het mannetje, dat de vrouwtjes en de jongen verbied om meer dan een paar meter bij hem vandaan te gaan: er is altijd gevaar en verder weg gaan kan noodlottig zijn. De mannetjes beschermen hun volkje en zijn daarvoor goed bewapend met hun dolkvormige kaken, die ze duidelijk laten zien door hun bek in een soort geeuw wagenwijd open te doen, maar hij is bepaald niet slaperig !
4. Met welk hygiënisch karweitje zijn mantelbavianen graag bezig?
Mantelbavianen brengen hun tijd het liefst door met elkaars vacht schoon te maken. Deze wederzijdse verzorging versterkt de onderlinge band en voorkomt dat ze onder de luizen en teken komen te zitten, waar veel andere dieren last van hebben.
1. Hoeveel jongen kan een vrouwje in haar leven krijgen?
Een orang-oetanwijfje krijgt iedere twee of drie jaar een jong na ongeveer negen maanden zwangerschap. In haar hele leven krijgt ze dus ongeveer zeven of acht jongen, maar omdat ongeveer een op de drie van deze orang-oetanbaby's al jong sterft, brengt ieder wijfje gemiddeld vijt tot zes kinderen voort.
2. Wat is het geboorte gewicht van een baby-orang-oetan?
Een orang-oetanjong weegt bij zijn geboorte 1,5 kg. Al na een paar dagen is hij sterk genoeg om zich aan de vacht van zijn moeder vast te houden en zo, dicht tegen zijn moeder aan, brengt hij zijn eerste levensjaar door.
3. Wordt hij lang bij zijn moeder gevoed?
Het jong wordt een heel jaar lang door zijn moeder gezoogd en in de loop van zijn tweede jaar eet hij zo nu en dan ook eens vruchten en planten. Hij heeft zijn moeder voortdurend nodig, niet alleen omdat zij hem beschermt, maar ook omdat zij hem moet leren hoe je moet leven. Want weet je wat een jonge orang-oetan allemaal leren moet? Welke vruchten hij wel kan eten en welke niet bijvoorbeeld, of hoe hij eieren moet stelen uit vogelnesten -wist je dat orang-oetans dol op eieren zijn? -en hoe hij hoog in de bomen elke avond weer een nest van bladeren tussen de takken moet maken.
5. Op welke leeftijd word het kleintje zelfstandig?
Tegen de tijd dat de orang-oetan vier jaar oud is, begint hij zijn moeder iets minder nodig te hebben. Met zeven of acht jaar is hij helemaal zelfstandig.
Noord- Midden en Zuid-Amerika worden samen ook wel de "Nieuwe Wereld" genoemd.
Dat geldt voor alle dwergaapjes, de doodshoofdaapjes, capucijnapen, slingerapen en wolapen. Al deze Nieuwe Wereld-apen leven in de tropische wouden van Midden- en Zuid-Amerika. De grootste aap uit de nieuwe wereld is de "Muziqui" of spinaap uit Brazilië, die 12 kg weegt. De wolapen en slingerapen zijn bijna net zo groot.
Doodshoofdaapjes
Ook al zijn de doodshoofdaapjes vrij klein (ze wegen zo'n 750 gram), toch zijn ze familie van de grotere Zuid-Amerikaanse apen. Ze lijken in bouw en gedrag namelijk meer op capucijnapen, wolapen e.d. dan op de dwergaapjes van Zuid Amerika. Een groep doodshoofdaapjes kan wel 100 dieren tellen. Op zoek naar vruchten, bladknoppen en allerlei insecten trekt zo'n groep door het oerwoud. Vrijwel overal in de onmetelijke regenwouden van Midden- en Zuid-Amerika leven doodshoofdaapjes. Maar ze zien er niet allemaal hetzelfde uit: van plaats tot plaats verschillen ze van kleur. Het soort doodshoofdaapjes komt oorspronkelijk uit Ze zijn geler dan veel van hun soortgenoten en hebben een zwartere 'pet'. Doodshoofdapen-vrouwtjes krijgen eenmaal per jaar één jong. Ook al is een groep doodshoofdaapjes nog zo groot, toch zijn er maar enkele mannetjes die voor de voorplanting zorgen. Deze leiders dekken de vrouwtjes in het vroege voorjaar, zodat die ' vijf maanden later ' allemaal rond dezelfde tijd jongen krijgen. Dat is bijzonder, want de meeste andere apensoorten hebben niet zo'n duidelijk geboorteseizoen. Buiten de paartijd zijn de leidende mannetjes overigens niet tot sexuele prestaties in staat. Jonge doodshoofdaapjes zijn al vlug na de geboorte sterk genoeg om op moeders rug te klimmen en zich zo stevig vast te houden dat ze er zelfs bij de wildste sprongen niet af vallen.
Ze drinken meer dan zes maanden bij de moeder en zijn na twee maanden geslachtsrijp.
Verder leven er onder andere in de nieuwe wereld:
Mantelaapjes
Goudkop leeuwaapjes
Brulaapjes
Europa, Azië en Afrika; de werelddelen die al in de oudheid bekend waren, worden wel de "Oude Wereld" genoemd. In Europa leven tegenwoordig geen apen meer, behalve de Berberapen die op de rots van Gibraltar wonen. Tot een miljoen jaar geleden leefden er echter apen in vele Europese landen, zelfs in Nederland!
Van regenwoud tot droge savanne
De tegenwoordige Oude Wereld-apen leven in Afrika en Azië in allerlei diverse gebieden. Van de vochtig warme regenwouden rond de evenaar in Centraal Afrika en Indonesië, tot de droge savannen van Noord-Afrika en de Japanse eilanden waar een gematigd klimaat heerst.
Drie groepen
De Oude Wereld-apen worden ingedeeld in drie groepen:
De bavianen en makaken, de blad-etende apen en de meerkatten.
De bavianen en makaken leven veel op de grond. Ze hebben wangzakken waarin ze voedsel kunnen wegstoppen als ze op handen en voeten lopen. De blad-etende apen uit Azië en Afrika hebben een gespecialiseerde maag, waardoor ze van moeilijk verteerbare bladeren en onrijpe vruchten kunnen leven. De meerkatten tenslotte, leven doorgaans hoog in de bomen en hebben vaak een kleurrijke vacht.
Wetenswaardigheden
-In Azië worden verschillende soorten apen als goden vereerd. Soms leven de apen zelfs tussen de tempels waar ze dagelijks offergaven krijgen.
-De kleinste aap van de Oude Wereld is de Talpin-meerkat uit Angola en Congo. Hij weegt ca. 1 kilo. De grootste soort is de groene baviaan uit Afrika, waarvan de mannen wel 37 kilo kunnen wegen.
- De Japanse makaak en de berberaap leven allebei in koelere streken waar af en toe zelfs sneeuw valt.
Ieder wijfje baart om de 3 tot 4 jaar na een draagtijd van 8 maanden één jong, dat bij de geboorte ongeveer 1,5 kg weegt. Het drinkt zo'n twee jaar melk bij de moeder en begint na zijn eerste verjaardag al snel ook ander voedsel te eten.
2. Hoelang draagt het wijfje het jong op haar rug?
Tijdens zijn eerste levensjaar houdt het jonge aapje zich vast aan de buikharen van de moeder, en als dat niet meer gaat, klimt hij bij haar op de rug. De moeder draagt het jong op die manier tot het drie à vier jaar oud is, hoewel het zelf kan lopen en voor zichzelf vruchten en ander plantaardig voedsel kan pakken.
3. Wanneer is een jonge chimpansee volwassen?
Pas als het aapje zeven à negen jaar oud is, durft het af en toe bij zijn moeder vandaan te gaan. Je ziet dan ook regelmatig moederapen met een aapje op de buik en een groter aapje op de rug.
4. Is het waar dat de jonge chimpansee mensentaal kan leren?
Wetenschappers proberen al een tijdje baby-chimpansees mensentaal te leren. Omdat chimpansees niet zoals wij duidelijke woorden kunnen uitspreken, wilde men ze gebarentaal leren of kijken of ze met gekleurde voorwerpen die een speciale betekenis hadden iets duidelijk konden maken. Uit het onderzoek is gebleken dat je tot twee jaar chimpansees en baby' hetzelfde aan kunt leren, maar dat daarna alleen mensenbaby's zich verder ontwikkelen.
Lichaamslengte: 60 tot 76 cm
Staartlengte: 32 tot 60 cm
Schouderhoogte: 50 cm
Gewicht: tot 18 kg
Dracht: 160 tot 183 dagen
Aantal jongen: 1 (soms 2)
Levensduur: 15 jaar en langer
Bijzonderheden: de mannetjes zijn duidelijk groter dan de vrouwtjes en hebben een zilvergrijze haardos die niet alleen hun kop, maar ook de schouders en een deel van hun ribbenkast bedekt.
Bescherming: Mantel bavianen waren vroeger wijd verbreid, tot in Egypte, maar zijn tegenwoordig heel zeldzaam geworden. Hoewel de soort nog niet in gevaar is, word hij wel beschouwd als min of meer bedreigt
1. Waarom kiezen ze als slaapplaats steile rotsen?
In tegenstellingen tot andere soorten bavianen, leven mantelbavianen in dorre, rotsachtige en onherbergzame streken, waardoor ze zich 's nachts bovenop rotsen of steile hellingen moeten terug trekken (waar ze dicht bij elkaar gaan zitten) om roofdieren onbereikbaar te zijn.
2. Waarom brengen ze de dag in kleine groepjes door en zijn ze s'nachts met een heel talrijke groep?
Voedsel is zeldzaam in de woestijn. Daarom verspreiden deze bavianen zich overdag en trekken in kleine familie groepen rond. Elke groep bestaat uit een mannetje, 8 tot 10 vrouwtjes en hun jongen. s'Nachts komen verschillende van deze groepen bij elkaar om samen beschutting te zoeken en dan zijn ze soms met enkele honderden dieren bij elkaar.
3. Wat doet het mannetje om zijn gezag te laten gelden?
Elke familiegroep is onderworpen aan het gezag van het mannetje, dat de vrouwtjes en de jongen verbied om meer dan een paar meter bij hem vandaan te gaan: er is altijd gevaar en verder weg gaan kan noodlottig zijn. De mannetjes beschermen hun volkje en zijn daarvoor goed bewapend met hun dolkvormige kaken, die ze duidelijk laten zien door hun bek in een soort geeuw wagenwijd open te doen, maar hij is bepaald niet slaperig !
4. Met welk hygiënisch karweitje zijn mantelbavianen graag bezig?
Mantelbavianen brengen hun tijd het liefst door met elkaars vacht schoon te maken. Deze wederzijdse verzorging versterkt de onderlinge band en voorkomt dat ze onder de luizen en teken komen te zitten, waar veel andere dieren last van hebben.
1. Hoeveel jongen kan een vrouwje in haar leven krijgen?
Een orang-oetanwijfje krijgt iedere twee of drie jaar een jong na ongeveer negen maanden zwangerschap. In haar hele leven krijgt ze dus ongeveer zeven of acht jongen, maar omdat ongeveer een op de drie van deze orang-oetanbaby's al jong sterft, brengt ieder wijfje gemiddeld vijt tot zes kinderen voort.
2. Wat is het geboorte gewicht van een baby-orang-oetan?
Een orang-oetanjong weegt bij zijn geboorte 1,5 kg. Al na een paar dagen is hij sterk genoeg om zich aan de vacht van zijn moeder vast te houden en zo, dicht tegen zijn moeder aan, brengt hij zijn eerste levensjaar door.
3. Wordt hij lang bij zijn moeder gevoed?
Het jong wordt een heel jaar lang door zijn moeder gezoogd en in de loop van zijn tweede jaar eet hij zo nu en dan ook eens vruchten en planten. Hij heeft zijn moeder voortdurend nodig, niet alleen omdat zij hem beschermt, maar ook omdat zij hem moet leren hoe je moet leven. Want weet je wat een jonge orang-oetan allemaal leren moet? Welke vruchten hij wel kan eten en welke niet bijvoorbeeld, of hoe hij eieren moet stelen uit vogelnesten -wist je dat orang-oetans dol op eieren zijn? -en hoe hij hoog in de bomen elke avond weer een nest van bladeren tussen de takken moet maken.
5. Op welke leeftijd word het kleintje zelfstandig?
Tegen de tijd dat de orang-oetan vier jaar oud is, begint hij zijn moeder iets minder nodig te hebben. Met zeven of acht jaar is hij helemaal zelfstandig.
Noord- Midden en Zuid-Amerika worden samen ook wel de "Nieuwe Wereld" genoemd.
Dat geldt voor alle dwergaapjes, de doodshoofdaapjes, capucijnapen, slingerapen en wolapen. Al deze Nieuwe Wereld-apen leven in de tropische wouden van Midden- en Zuid-Amerika. De grootste aap uit de nieuwe wereld is de "Muziqui" of spinaap uit Brazilië, die 12 kg weegt. De wolapen en slingerapen zijn bijna net zo groot.
Doodshoofdaapjes
Ook al zijn de doodshoofdaapjes vrij klein (ze wegen zo'n 750 gram), toch zijn ze familie van de grotere Zuid-Amerikaanse apen. Ze lijken in bouw en gedrag namelijk meer op capucijnapen, wolapen e.d. dan op de dwergaapjes van Zuid Amerika. Een groep doodshoofdaapjes kan wel 100 dieren tellen. Op zoek naar vruchten, bladknoppen en allerlei insecten trekt zo'n groep door het oerwoud. Vrijwel overal in de onmetelijke regenwouden van Midden- en Zuid-Amerika leven doodshoofdaapjes. Maar ze zien er niet allemaal hetzelfde uit: van plaats tot plaats verschillen ze van kleur. Het soort doodshoofdaapjes komt oorspronkelijk uit Ze zijn geler dan veel van hun soortgenoten en hebben een zwartere 'pet'. Doodshoofdapen-vrouwtjes krijgen eenmaal per jaar één jong. Ook al is een groep doodshoofdaapjes nog zo groot, toch zijn er maar enkele mannetjes die voor de voorplanting zorgen. Deze leiders dekken de vrouwtjes in het vroege voorjaar, zodat die ' vijf maanden later ' allemaal rond dezelfde tijd jongen krijgen. Dat is bijzonder, want de meeste andere apensoorten hebben niet zo'n duidelijk geboorteseizoen. Buiten de paartijd zijn de leidende mannetjes overigens niet tot sexuele prestaties in staat. Jonge doodshoofdaapjes zijn al vlug na de geboorte sterk genoeg om op moeders rug te klimmen en zich zo stevig vast te houden dat ze er zelfs bij de wildste sprongen niet af vallen.
Ze drinken meer dan zes maanden bij de moeder en zijn na twee maanden geslachtsrijp.
Verder leven er onder andere in de nieuwe wereld:
Mantelaapjes
Goudkop leeuwaapjes
Brulaapjes
Europa, Azië en Afrika; de werelddelen die al in de oudheid bekend waren, worden wel de "Oude Wereld" genoemd. In Europa leven tegenwoordig geen apen meer, behalve de Berberapen die op de rots van Gibraltar wonen. Tot een miljoen jaar geleden leefden er echter apen in vele Europese landen, zelfs in Nederland!
Van regenwoud tot droge savanne
De tegenwoordige Oude Wereld-apen leven in Afrika en Azië in allerlei diverse gebieden. Van de vochtig warme regenwouden rond de evenaar in Centraal Afrika en Indonesië, tot de droge savannen van Noord-Afrika en de Japanse eilanden waar een gematigd klimaat heerst.
Drie groepen
De Oude Wereld-apen worden ingedeeld in drie groepen:
De bavianen en makaken, de blad-etende apen en de meerkatten.
De bavianen en makaken leven veel op de grond. Ze hebben wangzakken waarin ze voedsel kunnen wegstoppen als ze op handen en voeten lopen. De blad-etende apen uit Azië en Afrika hebben een gespecialiseerde maag, waardoor ze van moeilijk verteerbare bladeren en onrijpe vruchten kunnen leven. De meerkatten tenslotte, leven doorgaans hoog in de bomen en hebben vaak een kleurrijke vacht.
Wetenswaardigheden
-In Azië worden verschillende soorten apen als goden vereerd. Soms leven de apen zelfs tussen de tempels waar ze dagelijks offergaven krijgen.
-De kleinste aap van de Oude Wereld is de Talpin-meerkat uit Angola en Congo. Hij weegt ca. 1 kilo. De grootste soort is de groene baviaan uit Afrika, waarvan de mannen wel 37 kilo kunnen wegen.
- De Japanse makaak en de berberaap leven allebei in koelere streken waar af en toe zelfs sneeuw valt.