Samenvatting: H7 Oorlog en Vrede
Samenvatting GS;
H7 Oorlog & vrede
?1 Van ridderkrijg tot totale oorlog
Als reactie op de dreiging van een totale oorlog ontstond een omvangrijke vredesbeweging.
1.1 Beperkingen van oorlogen;
- Het ridderideaal, regels en afspraken die rekening hielden met de eer en levensstijl van de ridderstand.
- Weersomstandigheden, ?s winters werd er niet gevochten omdat er dan te weinig voer was voor de paarden.
- De vuurkracht van de wapens was v??r 1800 nog klein.
- Bisschoppen verboden het vechten op kerkelijke feestdagen.
- Vrouwen, kinderen, bejaarden, priesters, kooplieden en pelgrims mochten niet gedood worden door soldaten van de kerk. (Ze werden wel vaak beroofd en er werden vaak branden gesticht.)
1.2 Rond 1850 veranderden de oorlogen tussen vorstenhuizen in conflicten tussen staten. Frederik de Grote (1740-1781) stond aan het hoofd van een beroepsleger. Dit leger koste veel geld met als gevolg dat de staat het kostbare leger niet zomaar in de strijd wierp,maar eerder oorlogen probeerde te vermijden of er maar mee dreigde.
1.3 Toen in 1792 het grootte, maar slecht gedisciplineerde Franse volksleger bijna verslagen dreigde te worden, stelde men de dienstplicht in voor alle Franse mannen tussen de 20 en 25 jaar. Wie eenmaal in het leger zat, kwam er niet gemakkelijk meer uit omdat het keizerrijk tot 1815 in een permanente oorlogstoestand verkeerde.
De Russen overwogen in 1812 het Napoleontische leger te verslaan door het gehele volk op te roepen tot verzet. Maar de tsaar zag ervan af, omdat hij wist welke zware represailles Napoleon had genomen tegen de Spaanse guerrillastrijders.
1.4 In 1870 veroverde het Duitse leger Parijs en versloeg de Fransen. Dit kwam door de sterkheid van het Duitse leger. Toen werd in alle Europese landen de dienstplicht ingesteld. De oorlogswijze van de Duitsers gold toen als model. Massalegers verlangden naar massaproductie van; wapens, uniformen, voedsel, voertuigen en kazernes. De vuurkracht nam toe en het machinegeweer nam zijn intrede. Spoorwegen, telegraaf en telefoon maakten snelle troepenverplaatsing mogelijk. Chemische oorlogvoering werd voorbereid. Generaals kozen voor de totale strategie ; de vijand kon alleen kiezen voor algehele overgave (men was uit op vernietiging vande vijand).
Er werden steeds minder conflicten diplomatiek opgelost en was meer afhankelijk van militaire strategie?n.
In 1859 was Henri Dunant (1828-1910) getuige van een bloedbad, hij stelde regels op voor de behandeling van gewonden in oorlogstijd. In 1863 erkenden 16 staten die regels met de Eerste Conventie van G?n?ve.
Daarna richte Dunant het Internationale Rode Kruis op, dat uitvoering gaf aan de conventie.
Doel van oorlogen was het veroveren van goedkope grondstoffen en van nieuwe afzetmarkten. Winst maakten de kapitalisten ook met de productie van wapens, uniformen ed. Het belangrijkste middel van de socialistische arbeiders was het weigeren van de militaire dienstplicht. In 1899 nam de Russische tsaar het initiatief voor de eerste Haagse Vredesconferentie. Toen werd het Internationale Hof van Arbitrage opgericht ( de positie hiervan was niet echt sterk want de staten legden elkaar geen verplichting tot arbitrage op). Andrew Carnegie liet voor dit gerechtshof in Den Haag het Vredespaleis bouwen (1913).
1e Conferentie;
? Er kwam een verbod op het gebruik van gasgranaten
? Er werden regels opgesteld voor de behandeling van krijgsgevangenen
?2 De Eerste Wereldoorlog
2.1 In juni 1914 brachten de Oostenrijkse kroonprins Franz Ferdinand en zijn vrouw een bezoek aan de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Bosni? was in 1908 door Oostenrijk-Hongarije ingelijfd tot woede van Servi?. In Bosni? woonde een grote Servische minderheid, die liever aansluiting wilde bij Servi?. Servische nationalisten zagen het staatsbezoek als een uitdaging en Franz Ferdinand en zijn vrouw werden toen doodgeschoten.
Deze moord leidde tot het begin van de Eerste Wereldoorlog.
2.2 Er werd vastgesteld dat de aanslag gepleegd was met steun van het Servische leger. Toen zocht het zwakke Oostenrijk militaire steun bij Duitsland bij een mogelijke oorlog tegen Servi?. De Duitse keizer Wilhelm II gaf de gevraagde steun en ging toen 3 weken op vakantie. Een grote oorlog leek hem onmogelijk.
De Juli-crisis 1914 > Na lang aarzelen zond Oostenrijk op 23 juli een hard ultimatum (een eis waarover niet onderhandeld kan worden) aan Servi?. De Servische regering had zich bijna neergelegd bij het ultimatum, toen er een bericht van Rusland binnenkwam (een Servische bondgenoot) besloten had tot het inzetbaar maken van haar leger. Het ultimatum werd verworpen en de oorlog tussen Servi? en Oostenrijk was een feit. Toen voltrok er een soort kettingreactie; Rusland schoot Servi? te hulp, en Duitsland op haar beurt Oostenrijk. Frankrijk steunde bondgenoot Rusland en zag eindelijk het moment aanbreken om wraak te nemen op de overname van Parijs door Duitsland in 1870. Toen op 4 augustus Duitse troepen het neutrale Belgi? binnenvielen, sloot Groot-Brittanni? zich aan bij de Fransen en Russen.
2.3 Het Duitse plan; - Blitzkrieg op Frankrijk behalen - Daarna zou het zich verplaatsen naar het oostfront om Rusland tot vrede te dwingen. Het Duitse leger trok in een grote boog door Belgi? om zo Parijs te omsingelen. Die aanval mislukte doordat Belgen, Fransen en Britten net aan stand hielden in Noord-Frankrijk. Duitsers groeven zich in en bouwden een breed loopgravenstelsel en eind september veroverde zij Blitzkrieg en veranderden die in Sitzkrieg.
In het oosten viel Rusland met massale maar slecht bewapende legers de centralen (Duitsland & Oostenrijk) aan. De Duitsers dreven dit Russische leger langzaam terug.
- Het Turkse Rijk sloot zich bij de centralen aan
- De Balkan viel op Griekenland na grotendeels in Oostenrijkse handen
- De oorlog tussen Itali? (hoorde bij Rusland & Frankrijk) en Oostenrijk in de Dolomieten liep al snel vast
Het thuisfront was heel belangrijk bij oorlogsvoering. Alle legers moesten worden voorzien van; wapens, munitie, kleding, medicijnen daardoor werd de hele bevolking ingezet om dit te produceren. Vrouwen namen in bedrijven de positie in van mannen aan het front.
Om de oorlogsproductie te betalen, verhoogden de regeringen de belastingen en sloten leningen af. De macht van de Duitse staat nam toe (met veel schulden) en er kwamen speciale ministers voor de organisatie van de oorlogsindustrie. In 1916 kreeg de Duitse legerleiding de totale controle over de economie.
Fabrieken die niet interessant waren voor de oorlog werden gesloten, de arbeiders werden gedwongen naar wapenfabrieken of spoorwegen te gaan.
Via censuur en propaganda werd de oorlog in een positief daglicht gesteld en werden nederlagen en dodenaantallen verzwegen. De haat tegen de tegenstander werd opgevoerd en gesneuvelden aan het front werden als nationale helden vereerd.
2.4 De Duitse nederlaag, de vlucht van de Duitse keizer naar NL en de wapenstilstand in 1918 waren een schok voor de Duitse bevolking.
De nieuwe Russische leider Lenin tekende in 1918 met de Duitsers de Vrede van Brest Litovsk.
De oorlog eindigde officieel in 1919 met de Vrede van Versailles. Duitsland kreeg overal de schuld van.
?3 De Koude Oorlog 1947-1989
3.1.1 Stalingrad was het keerpunt van de oorlog: Het stond vast dat Hitler en zijn Italiaanse bondgenoot Mussolini de oorlog zouden verliezen. De Duitse troepen en hun oorlogsindustrie waren niet langer meer opgewassen tegen de Amerikaanse en Sovjetrussische oorlogsmachines.
Het verkleinen van Hitlers Derde Rijk kwam door:
- De geallieerde eis van een totale en onvoorwaardelijke overgave van het Duitse leger en de bondgenoten van Duitsland. Geen aparte vrede met het Westen en zeker geen wapenstilstand zoals in 1918.
- Er stroomden vanaf 1942 grote voorraden oorlogsgoederen van de VS naar de Sovjet-Unie.
- De geallieerden gaven voorrang aan een overwinning in Europa; pas daarna richtten zij alle energie op het verslaan van Japan.
3.1.2 In 1941 ontmoetten Churchill en de Amerikaanse president Roosevelt elkaar en spraken zij (in de verklaring, Atlantic Charter ) af geen gebiedsuitbreiding ten koste van Duitsland na te streven. En zij vonden dat direct na de oorlog in alle landen vrije, democratische verkiezingen moesten plaatsvinden. Roosevelt bedacht welfare state, hij wilde iedereen freedom for want garanderen. Stalin ging hiermee mondeling akkoord maar ondertekende het charter niet.
Conferentie in Teheran ; Op de conferentie van de Grote Drie in TEHERAN (1943) lanceerde Roosevelt zijn idee voor de VN met de four policemen (VS, Groot-Brittanni?, de Sovjet-Unie en China) als bewakers voor de nieuwe vrede.
Stalin gaf aan dat hij ter bescherming van zijn land een veiligheidscordon wenste van Oost-Europese staten die Rusland welgezind waren. Churchill eiste daarop dat in die landen eerst vrije verkiezingen dienden plaats te vinden.
Bij de 2e ontmoeting in YALTA (1945) van de Grote Drie waren er tegenstellingen niet opgelost;
? Stalin stemde wel in met de VN en beloofde in de zomer nog de oorlog te verklaren aan Japan
? Duitse herstelbetalingen aan de Sovjet-Unie wees Roosevelt af
? De Russische invloedsfeer betrof de Balkan en Oost-Europa
1: Stalins Rode Leger had de Balkan en Oost-Europa veroverd.
2: Roosevelt aanvaarde dat maar hoopte dat via de VN samen met Stalin de naoorlogse verdeling van de werelde en de vrede te handhaven.
3: Bovendien had Roosevelt Stalin nodig voor de strijd tegen Japan.
In mei 1945 gaf het Duitse leger zich over.
In juni kwamen de Grote Drie voor het laatst bij elkaar in POTSDAM. Truman was Roosevelts opvolger. Churchill had de verkiezingen verloren en werd opgevolgd door Attlee. Er werd afgesproken dat Duitsland tijdelijk in 4 zones zou worden opgedeeld (en Berlijn in 4 sectoren) waarbij ook Frankrijk een zone en een sector kreeg. Stalin mocht toch nog enkele herstelbetalingen incasseren ter compensatie voor de enorme verwoestingen in Rusland. Polen stond gebied af aan de Sovjet-Unie.
3.1.3 Kwesties die voorop stonden bij II WO; 1: Nederlaag van Duitsland en Japan (2 atoombommen)
2: De posities op het wereldtoneel waren drastisch veranderd (Voor 1939 beheerste Europa onder leiding van Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittanni? de wereldpolitiek).
? De VS waren niet aangevallen en verwoest zoals de Sovjet-Unie en dat hadden ze ook aan de SU te danken.
? De VS beschikten over ruim 50% van alle productie capaciteit in de wereld
? Ze beschikten over het monopolie van atoomwapens
Europa was in 1945 haar leidende positie in de wereld kwijt en raakte afhankelijk van de VS en de Sovjet-Unie.
3.1.4 De samenwerking tussen de Grote Drie stokte en de verschillen namen toe , na de nederlaag van Japan.
Er waren veel irritaties:
? De VS wilde verdere productie van atoombommen verbieden. De Sovjet-Unie verzette zich hiertegen.
? Direct na afloop van de oorlog zetten de VS de goederenstroom naar de Sovjet-Unie stil. Stalin was boos. Hij wees op de enorme oorlogsschade van zijn land.
? In februari 1946 verklaarde Stalin dat het kapitalistische monopolie de oorzaak was van de WO II.
In West-Europa bestond er sympathie voor de Russen, vooral door de prestaties van het Rode Leger. Maar vanaf voorjaar 1946 sloeg die stemming om toen bekend werd hoe de Russen in Oost-Europa het sovjetstelsel hardhandig invoerden. Stalin lapte de afspraak van vrije verkiezingen in landen zoals Roemeni? en Polen aan zijn laars. De nieuwe regeringen moesten volgens afspraken in Yalta en Potsdam pro-Russisch zijn.
A >> Binnen een jaar werden communistische regeringen ge?nstaleerd.
B >> De volgende stap was de uitschakeling van de vrije pers en een reisverbod.
+ Het Westen moest, aldus Kennan, een dam opwerpen met economische, culturele, politieke en in het uiterste geval met militaire middelen.
3.2 De Koude Oorlog (1947-1989). Niet tijdens de gehele oorlog waren er conflicten en spanningen.
De Koude Oorlog wordt verdeeldt in de volgende perioden;
1. het begin 1947
In Griekenland vochten Britse soldaten aan de kant van de Griekse monarchisten tegen de communisten.
Britse minister Bevin maakte zich zorgen en deelde aan Truman mee;
? GB was bankroet, het Britse leger moest zich terugtrekken.
? Over de grote verkiezingswinsten van de communisten in Frankrijk en Itali?. Oorzaak--> Economische mis?re in Europa. Hij wilde samen met de VS een economisch herstelprogramma
In 1947 presenteerde de Amerikaanse president zijn Truman-doctrine . De VS beloofde steun aan alle vrije volken die bedreigd werden door gewapende minderheden of door krachten van buitenaf.
Enkele maanden later kondigden de VS het Marshallplan aan. Dit zou de vastgelopen Europese economie weer opgang helpen met leningen. Marshall bood zijn hulp ook de Sovjet-Unie en bondgenoten aan. Stalin weigerde dit; Hij wilde geen kolonie worden van de VS.
*De VS waren leider van het kapitalistische, antidemocratische kamp en wilden de Sovjet-Unie vernietigen.
De SU daarentegen was een voorstander van een duurzame vrede; Het Westen stuurde aan op een 3e WO. Vervolgens sloeg een golf van terreur over de Oost-Europese landen. In februari 1948 volgde de communistische staatsgreep in Praag.
2. de bitterkoude oorlog 1948-1955
Eind 1947 liep de inflatie in de westelijke zones hoog op. Sigaret was het betaalmiddel ipv de Mark. In 1948 voerden de westerse geallieerden de geldsanering door, ook in West Berlijn, de Sovjets deden hier niet aan mee.
In 1949 werd de NAVO opgericht. In datzelfde jaar ontstonden de West-Duitse Bondsrepubliek en de Oost-Duitse Democratische Republiek. Toen de Bondsrepubliek in 1955 lid werd van de NAVO, richtte de SU het militaire Pact van Warschau op als tegenhanger van de NAVO.
In het najaar van 1949 schrokken de Amerikanen heel erg;
? De eerste Russische proef met een atoombom was geslaagd.
? Mao?s communisten in 1949 in China na een lange burgeroorlog de overwinning behaalden op de nationalisten. Onmiddelijk deed de ?complottheorie? zijn intrede in het Witte Huis. ( Mao wilde Amerika omsingelen en vernietigen volgens Amerikanen.)
? Toen in juni 1950 communistische Noord-Koreaanse troepen het pro-westerse Zuid-Korea binnenvielen. Stalin stemde in met deze aanval, hij zei dat de VS niet ge?nteresseerd was in dat gebied waarover in Yalta helemaal niets was afgesproken. Eind 1950 bereikte het Amerikaanse VN-leger onderleiding van MacArthur de Chinese grens. Men vreesde een aanval van de SU op WestEuropa. MacArthur wilde atoombommen gebruiken, Truman weigerde dit en ontsloeg MacArthur. In juli 1953 werd een wapenstilstand gesloten.
Vanaf 1946 streden de Fransen in hun kolonie Indo-China tegen de communistische Viet Minh, die vocht voor onafhankelijkheid. De Fransen kregen steun van de VS maar werden toch verslagen.
Waarom de immense krachtsinspanningen van de VS omhet anticommunistische gebouw in de wereld overeind te houden ?? ? Als er een staat in Azi? communistisch zou worden, dan volgde de rest vanzelf. Dat wilden de VS niet. ? Dominotheorie ; Als er 1 staat communistisch wordt, volgen er meer.
De bitterkoude oorlog kende ook een thuisfront. De Stalinistische terreur hield huis in OostEuropa. Ook in het Westen sloeg de koude oorlogspsychose toe. (Angst van het Westen voor een sovjet aanval.)
Er werd heksenjacht op echte en vermeende communisten in de VS geopend.
3. de eerste dooi 1955-1961
Nikita Chroesjtsjov was de nieuwe partijleider een rede van de communistische partij. Chroesjtsjov introduceerde met deze rede zijn politiek van destalinisatie: het sovjetsysteem aanpassen aan de eisen van de moderne wereld. ? Stalinisten werden opzijgeschoven. In onzekerheid over de nieuwe koers leidde tot onrust.
In OostBerlijn, polen en hongarije braken opstanden uit, die met behulp van het Rode Leger werden neergeslagen. Daarna zette in o-Europa een politiek van ontspanning in.
In zijn buitenlandse politiek sloeg Chroesjtsjov twee nieuwe wegen in ?
? De Sovjet-Unie toonde zich actief in de Derde Wereld om zo vrienden te werven. De SU startte de export van economische hulp en wapenleveranties.
? Ten opzichte van de NAVO en de VS propageerde Chroesjtsjov het idee van vreedzame co?xistentie.
? De verwijdering tussen China & de Sovjet-Unie. Ook hier begon het met irritaties.
-Vietnam werd ?in afwachting van verkiezingen- voorlopig opgedeeld in een communistisch Noord- en een pro-westers Zuid-Vietnam.
4. dreigen met oorlog: Berlijn en Cuba 1961-1962
Chroesjtsjov wilde Kennedy (nieuwe president v Amerika) bang maken maar dit lukte niet. Hij formuleerde 3 zaken die het Westen tegen iedere prijs zou verdedigen;
· de vrijheid voor de West-Berlijnse bevolking
· de aanwezigheid van westerse troepen in de stad en vrije toegang van westerse troepen tot de stad.
Vanaf aug 1961 bouwden Oost-Duitse grenstroepen dwars door de stad de Muur.
Een jaar later stonden Chroesjtsjov & Kennedy opnieuw tegenover elkaar rond de kwestie Cuba.
In dat land was na een revolutie in 1959 Fidel Castro aan de macht gekomen. Hij werd een communist, hij maakte Amerikaanse bedrijven op Cuba tot staatsbezit. (Cubaanse producten gingen voortaan naar de SU omdat de VS hadden besloten tot een economische boycot.) In okt 1962 kreeg Kennedy luchtfoto?s te zien waarop je zag dat de SU op Cuba atoomraketten en lanceerbases installeerde. Kennedy eiste demontage van de raketten, als dat niet gebeurde dreigde er oorlog. Hij besloot een vlootblokkade rond Cuba te leggen om zo verdere Russische wapenaanvoer te beletten. Chroesjtsjov trok zich hier niets van aan en de VS wilden oorlog!!
De Russen stopten toch, en bonden in op voorwaarde dat de VS Cuba niet zouden aanvallen en dat de VS hun raketten zouden verwijderen uit Turkije. Op 28 okt ging Kennedy akkoord met deze eisen.
5. de d?tente of ontspanning 1963-1975
Na de Cubacrisis beseften de wereldleiders dat zij tot aan de rand van nucleaire vernietiging waren gegaan.
Men zocht naar middelen om toekomstige conflicten beter te beheersen.
Er ontstond ;
? Een Kernproefstopakkoord (verbod op bovengrondse kernproeven) in 1963 tussen de VS en SU.
? In 1968 volgde het Non-proliferatieverdrag tussen beide grootmachten (het tegengaan van verspreiding van kernwapens onder de niet nucleaire staten.
? In 1972 stelden de VS en de SU in het SALT-verdrag limieten vast voor het aantal raketten.
Uiteindelijk was er wapenbeheersing bereikt. ( Het Nationale Inkomen van de VS daalde wel sterk.)
Tegelijkertijd werd de bewapening ook opgevoerd: men koos voor een balance of terror (afschrikkinsevenwicht), om te vookomen dat de tegenstander in staat was als eerste een beslissende klap uit te delen, begon een wedloop naar doeltreffender raketten.
In 1964 was Chroesjtsjov afgezet vanwege de mislukking van zijn landbouwpolitiek. Zijn opvolger Brezjnev stelde zich 2 hoofddoelen; 1 : de SU uitbouwen tot de politiek en militair machtigste staat ter wereld 2 de levensstandaard voor de bevolking verhogen. (Dit lukte niet echt!)
Het sluimerende conflict met China leidde rond 1970 tot een breuk. Er ontstonden gewapende grensconflicten. Een complete oorlog bleef echter uit omdat China sinds 1964 beschikte over atoombommen.
In 1960 ontstond een guerillaoorlog van de Vietcong (communisten) tegen de Zuid-Vietnamese regering ende VS.
Het Vietnamese Tet-offensief in 1968 drong de VS in het defensief, Amerikaanse bases werden aangevallen enz. Noch het Amerikaanse opperbevel, noch de regering in Saigon was op de hoogte vd plannen van de Vietcong.
Pas in 1973 werd een wapenstilstand gesloten. De Amerikaanse interventie was ten einde. In 1975 werden Noord- en Zuid-Vietnam herenigd onder een communistische regering. Er ontstond een breuk binnen de NAVO, er laaide anti-amerikanisme op.
De nieuwe Amerikaanse president Nixon en zijn adviseur Henry Kissinger sloegen een nieuwe weg in, die bekendstaat onder de naam d?tente. Deze politiek vormde een wijziging van de Amerikaanse containmentpolitiek. Kissinger wilde de SU medeverantwoordelijk maken voor de handhaving van de bestaande toestand in de wereld (via de VN lukte het niet). Om na de Cubacrisis een afname van agressie te bereiken, was een betere verstandhouding met de SU noodzakelijk. De d?tentepolitiek was geen oplossing voor de Oost-Westtegenstelling, maar wel een poging het conflict beter te beheersen.
De beiden staten erkenden elkaar diplomatiek en maakten afspraken over verkeer van goederen en personen. In 1973 traden de DDR en de Bondsrepubliek toe tot de Verenigde Naties.
Hoogtepunt van de d?tentepolitiek vormde de Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (CVSE) in Helsinki 1975.
De samenwerking over Europa;
· vrije uitwisseling van personen en informatie
· samenwerking op het gebied van economie & technologie
· erkenning van de Yalta-grenzen gekoppeld aan vermindering van troepen
· respecteren van mensenrechten
Alle Europese staten en de VS ondertekenden het verdrag. In de praktijk was de SU alleen ge?nteresseerd in de economie en technologie, niet het respecteren van mensenrechten.
6. de d?tente mislukt 1975-1980
Reden van mislukking van de d?tente?
? De mensenrechtenpolitiek waar de Russen zelf mee hadden ingestemd in Helsinki, gold als een nieuw wapen in de Koude Oorlog. De SU zag deze politiek als een bedreiging en raakte ge?rriteerd over de ophef van het Westen
? Eind jaren 70 had de Sovjet-Unie haar bewapening opgevoerd door het plaatsen van SS-20raketten voor de middenlange afstand. Vooral de Bondsrepubliek Duitsland maakte zich hierover grote zorgen.
Het eind van de d?tente kwam ten slotte met de sovjetinval eind 1979 in Afghanistan. Daar was een burgeroorlog ontstaan van moslimfundamentalisten tegen de communistische regering, die in 1978 de macht gegrepen had. De communistische expansie was ondanks de d?tente niet verdwenen.
?3.3 Het einde van de Koude Oorlog 1989
In aug 1985 kwam er een nieuwe Russische leider, Michael Gorbatsjov. Bij zijn aantreden tegenover een nieuwe harde Amerikaanse confrontatiepolitiek. Ronald Reagan lanceerde in 1983 het SDI (Strategisch Defensie Initiatief) look-a-like Star Wars. (SDI werd nooit uitgevoerd!) Het was een zeer kostbare sciencefictionachtige verdediging vanuit ruimtestations met krachtige lasers, die als een groot schild een kernaanval afsloegen. Dit sprookje verontrustte de Russen toch, ze zagen hierbij hun grote technologische achterstand.
In 1987 volgden enkele topontmoetingen en er kwam een verbod op alle middellangeafstandraketten met wederzijdse inspectie op de naleving van dit verdrag.
-Steeds meer raakte het Westen ervan overtuigd dat Moskou aanstuurde op een herziening van Yalta uit 1945.
-In november 1989 viel onverwacht de Berlijnse Muur.
Een maand later verklaarde Gorbatsjov en president Bush sr. De Koude Oorlog officieel voor ge?indigd.
De gevolgen waren enorm?
· Eerst verdween in 1989 het communisme in de vroegere satellietstaten. Daar stak direct het oude nationalisme weer de kop op, er brak in Joegoslavi? in 1991 een nationalistische oorlog uit.
· De DDR werd verenigd met de Bondsrepubliek, de Duitse eenheid was hersteld.
· Het grote Sovjetrijk storrte in elkaar: Naast Rusland ontstonden onafhankelijke staten zoals de Oekra?ne, Kazachstan en Litauen.
· De economische situatie bereikte in het oude Oostblok een dieptepunt met vooral een grote werkloosheid.
H7 Oorlog & vrede
?1 Van ridderkrijg tot totale oorlog
Als reactie op de dreiging van een totale oorlog ontstond een omvangrijke vredesbeweging.
1.1 Beperkingen van oorlogen;
- Het ridderideaal, regels en afspraken die rekening hielden met de eer en levensstijl van de ridderstand.
- Weersomstandigheden, ?s winters werd er niet gevochten omdat er dan te weinig voer was voor de paarden.
- De vuurkracht van de wapens was v??r 1800 nog klein.
- Bisschoppen verboden het vechten op kerkelijke feestdagen.
- Vrouwen, kinderen, bejaarden, priesters, kooplieden en pelgrims mochten niet gedood worden door soldaten van de kerk. (Ze werden wel vaak beroofd en er werden vaak branden gesticht.)
1.2 Rond 1850 veranderden de oorlogen tussen vorstenhuizen in conflicten tussen staten. Frederik de Grote (1740-1781) stond aan het hoofd van een beroepsleger. Dit leger koste veel geld met als gevolg dat de staat het kostbare leger niet zomaar in de strijd wierp,maar eerder oorlogen probeerde te vermijden of er maar mee dreigde.
1.3 Toen in 1792 het grootte, maar slecht gedisciplineerde Franse volksleger bijna verslagen dreigde te worden, stelde men de dienstplicht in voor alle Franse mannen tussen de 20 en 25 jaar. Wie eenmaal in het leger zat, kwam er niet gemakkelijk meer uit omdat het keizerrijk tot 1815 in een permanente oorlogstoestand verkeerde.
De Russen overwogen in 1812 het Napoleontische leger te verslaan door het gehele volk op te roepen tot verzet. Maar de tsaar zag ervan af, omdat hij wist welke zware represailles Napoleon had genomen tegen de Spaanse guerrillastrijders.
1.4 In 1870 veroverde het Duitse leger Parijs en versloeg de Fransen. Dit kwam door de sterkheid van het Duitse leger. Toen werd in alle Europese landen de dienstplicht ingesteld. De oorlogswijze van de Duitsers gold toen als model. Massalegers verlangden naar massaproductie van; wapens, uniformen, voedsel, voertuigen en kazernes. De vuurkracht nam toe en het machinegeweer nam zijn intrede. Spoorwegen, telegraaf en telefoon maakten snelle troepenverplaatsing mogelijk. Chemische oorlogvoering werd voorbereid. Generaals kozen voor de totale strategie ; de vijand kon alleen kiezen voor algehele overgave (men was uit op vernietiging vande vijand).
Er werden steeds minder conflicten diplomatiek opgelost en was meer afhankelijk van militaire strategie?n.
In 1859 was Henri Dunant (1828-1910) getuige van een bloedbad, hij stelde regels op voor de behandeling van gewonden in oorlogstijd. In 1863 erkenden 16 staten die regels met de Eerste Conventie van G?n?ve.
Daarna richte Dunant het Internationale Rode Kruis op, dat uitvoering gaf aan de conventie.
Doel van oorlogen was het veroveren van goedkope grondstoffen en van nieuwe afzetmarkten. Winst maakten de kapitalisten ook met de productie van wapens, uniformen ed. Het belangrijkste middel van de socialistische arbeiders was het weigeren van de militaire dienstplicht. In 1899 nam de Russische tsaar het initiatief voor de eerste Haagse Vredesconferentie. Toen werd het Internationale Hof van Arbitrage opgericht ( de positie hiervan was niet echt sterk want de staten legden elkaar geen verplichting tot arbitrage op). Andrew Carnegie liet voor dit gerechtshof in Den Haag het Vredespaleis bouwen (1913).
1e Conferentie;
? Er kwam een verbod op het gebruik van gasgranaten
? Er werden regels opgesteld voor de behandeling van krijgsgevangenen
?2 De Eerste Wereldoorlog
2.1 In juni 1914 brachten de Oostenrijkse kroonprins Franz Ferdinand en zijn vrouw een bezoek aan de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Bosni? was in 1908 door Oostenrijk-Hongarije ingelijfd tot woede van Servi?. In Bosni? woonde een grote Servische minderheid, die liever aansluiting wilde bij Servi?. Servische nationalisten zagen het staatsbezoek als een uitdaging en Franz Ferdinand en zijn vrouw werden toen doodgeschoten.
Deze moord leidde tot het begin van de Eerste Wereldoorlog.
2.2 Er werd vastgesteld dat de aanslag gepleegd was met steun van het Servische leger. Toen zocht het zwakke Oostenrijk militaire steun bij Duitsland bij een mogelijke oorlog tegen Servi?. De Duitse keizer Wilhelm II gaf de gevraagde steun en ging toen 3 weken op vakantie. Een grote oorlog leek hem onmogelijk.
De Juli-crisis 1914 > Na lang aarzelen zond Oostenrijk op 23 juli een hard ultimatum (een eis waarover niet onderhandeld kan worden) aan Servi?. De Servische regering had zich bijna neergelegd bij het ultimatum, toen er een bericht van Rusland binnenkwam (een Servische bondgenoot) besloten had tot het inzetbaar maken van haar leger. Het ultimatum werd verworpen en de oorlog tussen Servi? en Oostenrijk was een feit. Toen voltrok er een soort kettingreactie; Rusland schoot Servi? te hulp, en Duitsland op haar beurt Oostenrijk. Frankrijk steunde bondgenoot Rusland en zag eindelijk het moment aanbreken om wraak te nemen op de overname van Parijs door Duitsland in 1870. Toen op 4 augustus Duitse troepen het neutrale Belgi? binnenvielen, sloot Groot-Brittanni? zich aan bij de Fransen en Russen.
2.3 Het Duitse plan; - Blitzkrieg op Frankrijk behalen - Daarna zou het zich verplaatsen naar het oostfront om Rusland tot vrede te dwingen. Het Duitse leger trok in een grote boog door Belgi? om zo Parijs te omsingelen. Die aanval mislukte doordat Belgen, Fransen en Britten net aan stand hielden in Noord-Frankrijk. Duitsers groeven zich in en bouwden een breed loopgravenstelsel en eind september veroverde zij Blitzkrieg en veranderden die in Sitzkrieg.
In het oosten viel Rusland met massale maar slecht bewapende legers de centralen (Duitsland & Oostenrijk) aan. De Duitsers dreven dit Russische leger langzaam terug.
- Het Turkse Rijk sloot zich bij de centralen aan
- De Balkan viel op Griekenland na grotendeels in Oostenrijkse handen
- De oorlog tussen Itali? (hoorde bij Rusland & Frankrijk) en Oostenrijk in de Dolomieten liep al snel vast
Het thuisfront was heel belangrijk bij oorlogsvoering. Alle legers moesten worden voorzien van; wapens, munitie, kleding, medicijnen daardoor werd de hele bevolking ingezet om dit te produceren. Vrouwen namen in bedrijven de positie in van mannen aan het front.
Om de oorlogsproductie te betalen, verhoogden de regeringen de belastingen en sloten leningen af. De macht van de Duitse staat nam toe (met veel schulden) en er kwamen speciale ministers voor de organisatie van de oorlogsindustrie. In 1916 kreeg de Duitse legerleiding de totale controle over de economie.
Fabrieken die niet interessant waren voor de oorlog werden gesloten, de arbeiders werden gedwongen naar wapenfabrieken of spoorwegen te gaan.
Via censuur en propaganda werd de oorlog in een positief daglicht gesteld en werden nederlagen en dodenaantallen verzwegen. De haat tegen de tegenstander werd opgevoerd en gesneuvelden aan het front werden als nationale helden vereerd.
2.4 De Duitse nederlaag, de vlucht van de Duitse keizer naar NL en de wapenstilstand in 1918 waren een schok voor de Duitse bevolking.
De nieuwe Russische leider Lenin tekende in 1918 met de Duitsers de Vrede van Brest Litovsk.
De oorlog eindigde officieel in 1919 met de Vrede van Versailles. Duitsland kreeg overal de schuld van.
?3 De Koude Oorlog 1947-1989
3.1.1 Stalingrad was het keerpunt van de oorlog: Het stond vast dat Hitler en zijn Italiaanse bondgenoot Mussolini de oorlog zouden verliezen. De Duitse troepen en hun oorlogsindustrie waren niet langer meer opgewassen tegen de Amerikaanse en Sovjetrussische oorlogsmachines.
Het verkleinen van Hitlers Derde Rijk kwam door:
- De geallieerde eis van een totale en onvoorwaardelijke overgave van het Duitse leger en de bondgenoten van Duitsland. Geen aparte vrede met het Westen en zeker geen wapenstilstand zoals in 1918.
- Er stroomden vanaf 1942 grote voorraden oorlogsgoederen van de VS naar de Sovjet-Unie.
- De geallieerden gaven voorrang aan een overwinning in Europa; pas daarna richtten zij alle energie op het verslaan van Japan.
3.1.2 In 1941 ontmoetten Churchill en de Amerikaanse president Roosevelt elkaar en spraken zij (in de verklaring, Atlantic Charter ) af geen gebiedsuitbreiding ten koste van Duitsland na te streven. En zij vonden dat direct na de oorlog in alle landen vrije, democratische verkiezingen moesten plaatsvinden. Roosevelt bedacht welfare state, hij wilde iedereen freedom for want garanderen. Stalin ging hiermee mondeling akkoord maar ondertekende het charter niet.
Conferentie in Teheran ; Op de conferentie van de Grote Drie in TEHERAN (1943) lanceerde Roosevelt zijn idee voor de VN met de four policemen (VS, Groot-Brittanni?, de Sovjet-Unie en China) als bewakers voor de nieuwe vrede.
Stalin gaf aan dat hij ter bescherming van zijn land een veiligheidscordon wenste van Oost-Europese staten die Rusland welgezind waren. Churchill eiste daarop dat in die landen eerst vrije verkiezingen dienden plaats te vinden.
Bij de 2e ontmoeting in YALTA (1945) van de Grote Drie waren er tegenstellingen niet opgelost;
? Stalin stemde wel in met de VN en beloofde in de zomer nog de oorlog te verklaren aan Japan
? Duitse herstelbetalingen aan de Sovjet-Unie wees Roosevelt af
? De Russische invloedsfeer betrof de Balkan en Oost-Europa
1: Stalins Rode Leger had de Balkan en Oost-Europa veroverd.
2: Roosevelt aanvaarde dat maar hoopte dat via de VN samen met Stalin de naoorlogse verdeling van de werelde en de vrede te handhaven.
3: Bovendien had Roosevelt Stalin nodig voor de strijd tegen Japan.
In mei 1945 gaf het Duitse leger zich over.
In juni kwamen de Grote Drie voor het laatst bij elkaar in POTSDAM. Truman was Roosevelts opvolger. Churchill had de verkiezingen verloren en werd opgevolgd door Attlee. Er werd afgesproken dat Duitsland tijdelijk in 4 zones zou worden opgedeeld (en Berlijn in 4 sectoren) waarbij ook Frankrijk een zone en een sector kreeg. Stalin mocht toch nog enkele herstelbetalingen incasseren ter compensatie voor de enorme verwoestingen in Rusland. Polen stond gebied af aan de Sovjet-Unie.
3.1.3 Kwesties die voorop stonden bij II WO; 1: Nederlaag van Duitsland en Japan (2 atoombommen)
2: De posities op het wereldtoneel waren drastisch veranderd (Voor 1939 beheerste Europa onder leiding van Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittanni? de wereldpolitiek).
? De VS waren niet aangevallen en verwoest zoals de Sovjet-Unie en dat hadden ze ook aan de SU te danken.
? De VS beschikten over ruim 50% van alle productie capaciteit in de wereld
? Ze beschikten over het monopolie van atoomwapens
Europa was in 1945 haar leidende positie in de wereld kwijt en raakte afhankelijk van de VS en de Sovjet-Unie.
3.1.4 De samenwerking tussen de Grote Drie stokte en de verschillen namen toe , na de nederlaag van Japan.
Er waren veel irritaties:
? De VS wilde verdere productie van atoombommen verbieden. De Sovjet-Unie verzette zich hiertegen.
? Direct na afloop van de oorlog zetten de VS de goederenstroom naar de Sovjet-Unie stil. Stalin was boos. Hij wees op de enorme oorlogsschade van zijn land.
? In februari 1946 verklaarde Stalin dat het kapitalistische monopolie de oorzaak was van de WO II.
In West-Europa bestond er sympathie voor de Russen, vooral door de prestaties van het Rode Leger. Maar vanaf voorjaar 1946 sloeg die stemming om toen bekend werd hoe de Russen in Oost-Europa het sovjetstelsel hardhandig invoerden. Stalin lapte de afspraak van vrije verkiezingen in landen zoals Roemeni? en Polen aan zijn laars. De nieuwe regeringen moesten volgens afspraken in Yalta en Potsdam pro-Russisch zijn.
A >> Binnen een jaar werden communistische regeringen ge?nstaleerd.
B >> De volgende stap was de uitschakeling van de vrije pers en een reisverbod.
+ Het Westen moest, aldus Kennan, een dam opwerpen met economische, culturele, politieke en in het uiterste geval met militaire middelen.
3.2 De Koude Oorlog (1947-1989). Niet tijdens de gehele oorlog waren er conflicten en spanningen.
De Koude Oorlog wordt verdeeldt in de volgende perioden;
1. het begin 1947
In Griekenland vochten Britse soldaten aan de kant van de Griekse monarchisten tegen de communisten.
Britse minister Bevin maakte zich zorgen en deelde aan Truman mee;
? GB was bankroet, het Britse leger moest zich terugtrekken.
? Over de grote verkiezingswinsten van de communisten in Frankrijk en Itali?. Oorzaak--> Economische mis?re in Europa. Hij wilde samen met de VS een economisch herstelprogramma
In 1947 presenteerde de Amerikaanse president zijn Truman-doctrine . De VS beloofde steun aan alle vrije volken die bedreigd werden door gewapende minderheden of door krachten van buitenaf.
Enkele maanden later kondigden de VS het Marshallplan aan. Dit zou de vastgelopen Europese economie weer opgang helpen met leningen. Marshall bood zijn hulp ook de Sovjet-Unie en bondgenoten aan. Stalin weigerde dit; Hij wilde geen kolonie worden van de VS.
*De VS waren leider van het kapitalistische, antidemocratische kamp en wilden de Sovjet-Unie vernietigen.
De SU daarentegen was een voorstander van een duurzame vrede; Het Westen stuurde aan op een 3e WO. Vervolgens sloeg een golf van terreur over de Oost-Europese landen. In februari 1948 volgde de communistische staatsgreep in Praag.
2. de bitterkoude oorlog 1948-1955
Eind 1947 liep de inflatie in de westelijke zones hoog op. Sigaret was het betaalmiddel ipv de Mark. In 1948 voerden de westerse geallieerden de geldsanering door, ook in West Berlijn, de Sovjets deden hier niet aan mee.
In 1949 werd de NAVO opgericht. In datzelfde jaar ontstonden de West-Duitse Bondsrepubliek en de Oost-Duitse Democratische Republiek. Toen de Bondsrepubliek in 1955 lid werd van de NAVO, richtte de SU het militaire Pact van Warschau op als tegenhanger van de NAVO.
In het najaar van 1949 schrokken de Amerikanen heel erg;
? De eerste Russische proef met een atoombom was geslaagd.
? Mao?s communisten in 1949 in China na een lange burgeroorlog de overwinning behaalden op de nationalisten. Onmiddelijk deed de ?complottheorie? zijn intrede in het Witte Huis. ( Mao wilde Amerika omsingelen en vernietigen volgens Amerikanen.)
? Toen in juni 1950 communistische Noord-Koreaanse troepen het pro-westerse Zuid-Korea binnenvielen. Stalin stemde in met deze aanval, hij zei dat de VS niet ge?nteresseerd was in dat gebied waarover in Yalta helemaal niets was afgesproken. Eind 1950 bereikte het Amerikaanse VN-leger onderleiding van MacArthur de Chinese grens. Men vreesde een aanval van de SU op WestEuropa. MacArthur wilde atoombommen gebruiken, Truman weigerde dit en ontsloeg MacArthur. In juli 1953 werd een wapenstilstand gesloten.
Vanaf 1946 streden de Fransen in hun kolonie Indo-China tegen de communistische Viet Minh, die vocht voor onafhankelijkheid. De Fransen kregen steun van de VS maar werden toch verslagen.
Waarom de immense krachtsinspanningen van de VS omhet anticommunistische gebouw in de wereld overeind te houden ?? ? Als er een staat in Azi? communistisch zou worden, dan volgde de rest vanzelf. Dat wilden de VS niet. ? Dominotheorie ; Als er 1 staat communistisch wordt, volgen er meer.
De bitterkoude oorlog kende ook een thuisfront. De Stalinistische terreur hield huis in OostEuropa. Ook in het Westen sloeg de koude oorlogspsychose toe. (Angst van het Westen voor een sovjet aanval.)
Er werd heksenjacht op echte en vermeende communisten in de VS geopend.
3. de eerste dooi 1955-1961
Nikita Chroesjtsjov was de nieuwe partijleider een rede van de communistische partij. Chroesjtsjov introduceerde met deze rede zijn politiek van destalinisatie: het sovjetsysteem aanpassen aan de eisen van de moderne wereld. ? Stalinisten werden opzijgeschoven. In onzekerheid over de nieuwe koers leidde tot onrust.
In OostBerlijn, polen en hongarije braken opstanden uit, die met behulp van het Rode Leger werden neergeslagen. Daarna zette in o-Europa een politiek van ontspanning in.
In zijn buitenlandse politiek sloeg Chroesjtsjov twee nieuwe wegen in ?
? De Sovjet-Unie toonde zich actief in de Derde Wereld om zo vrienden te werven. De SU startte de export van economische hulp en wapenleveranties.
? Ten opzichte van de NAVO en de VS propageerde Chroesjtsjov het idee van vreedzame co?xistentie.
? De verwijdering tussen China & de Sovjet-Unie. Ook hier begon het met irritaties.
-Vietnam werd ?in afwachting van verkiezingen- voorlopig opgedeeld in een communistisch Noord- en een pro-westers Zuid-Vietnam.
4. dreigen met oorlog: Berlijn en Cuba 1961-1962
Chroesjtsjov wilde Kennedy (nieuwe president v Amerika) bang maken maar dit lukte niet. Hij formuleerde 3 zaken die het Westen tegen iedere prijs zou verdedigen;
· de vrijheid voor de West-Berlijnse bevolking
· de aanwezigheid van westerse troepen in de stad en vrije toegang van westerse troepen tot de stad.
Vanaf aug 1961 bouwden Oost-Duitse grenstroepen dwars door de stad de Muur.
Een jaar later stonden Chroesjtsjov & Kennedy opnieuw tegenover elkaar rond de kwestie Cuba.
In dat land was na een revolutie in 1959 Fidel Castro aan de macht gekomen. Hij werd een communist, hij maakte Amerikaanse bedrijven op Cuba tot staatsbezit. (Cubaanse producten gingen voortaan naar de SU omdat de VS hadden besloten tot een economische boycot.) In okt 1962 kreeg Kennedy luchtfoto?s te zien waarop je zag dat de SU op Cuba atoomraketten en lanceerbases installeerde. Kennedy eiste demontage van de raketten, als dat niet gebeurde dreigde er oorlog. Hij besloot een vlootblokkade rond Cuba te leggen om zo verdere Russische wapenaanvoer te beletten. Chroesjtsjov trok zich hier niets van aan en de VS wilden oorlog!!
De Russen stopten toch, en bonden in op voorwaarde dat de VS Cuba niet zouden aanvallen en dat de VS hun raketten zouden verwijderen uit Turkije. Op 28 okt ging Kennedy akkoord met deze eisen.
5. de d?tente of ontspanning 1963-1975
Na de Cubacrisis beseften de wereldleiders dat zij tot aan de rand van nucleaire vernietiging waren gegaan.
Men zocht naar middelen om toekomstige conflicten beter te beheersen.
Er ontstond ;
? Een Kernproefstopakkoord (verbod op bovengrondse kernproeven) in 1963 tussen de VS en SU.
? In 1968 volgde het Non-proliferatieverdrag tussen beide grootmachten (het tegengaan van verspreiding van kernwapens onder de niet nucleaire staten.
? In 1972 stelden de VS en de SU in het SALT-verdrag limieten vast voor het aantal raketten.
Uiteindelijk was er wapenbeheersing bereikt. ( Het Nationale Inkomen van de VS daalde wel sterk.)
Tegelijkertijd werd de bewapening ook opgevoerd: men koos voor een balance of terror (afschrikkinsevenwicht), om te vookomen dat de tegenstander in staat was als eerste een beslissende klap uit te delen, begon een wedloop naar doeltreffender raketten.
In 1964 was Chroesjtsjov afgezet vanwege de mislukking van zijn landbouwpolitiek. Zijn opvolger Brezjnev stelde zich 2 hoofddoelen; 1 : de SU uitbouwen tot de politiek en militair machtigste staat ter wereld 2 de levensstandaard voor de bevolking verhogen. (Dit lukte niet echt!)
Het sluimerende conflict met China leidde rond 1970 tot een breuk. Er ontstonden gewapende grensconflicten. Een complete oorlog bleef echter uit omdat China sinds 1964 beschikte over atoombommen.
In 1960 ontstond een guerillaoorlog van de Vietcong (communisten) tegen de Zuid-Vietnamese regering ende VS.
Het Vietnamese Tet-offensief in 1968 drong de VS in het defensief, Amerikaanse bases werden aangevallen enz. Noch het Amerikaanse opperbevel, noch de regering in Saigon was op de hoogte vd plannen van de Vietcong.
Pas in 1973 werd een wapenstilstand gesloten. De Amerikaanse interventie was ten einde. In 1975 werden Noord- en Zuid-Vietnam herenigd onder een communistische regering. Er ontstond een breuk binnen de NAVO, er laaide anti-amerikanisme op.
De nieuwe Amerikaanse president Nixon en zijn adviseur Henry Kissinger sloegen een nieuwe weg in, die bekendstaat onder de naam d?tente. Deze politiek vormde een wijziging van de Amerikaanse containmentpolitiek. Kissinger wilde de SU medeverantwoordelijk maken voor de handhaving van de bestaande toestand in de wereld (via de VN lukte het niet). Om na de Cubacrisis een afname van agressie te bereiken, was een betere verstandhouding met de SU noodzakelijk. De d?tentepolitiek was geen oplossing voor de Oost-Westtegenstelling, maar wel een poging het conflict beter te beheersen.
De beiden staten erkenden elkaar diplomatiek en maakten afspraken over verkeer van goederen en personen. In 1973 traden de DDR en de Bondsrepubliek toe tot de Verenigde Naties.
Hoogtepunt van de d?tentepolitiek vormde de Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (CVSE) in Helsinki 1975.
De samenwerking over Europa;
· vrije uitwisseling van personen en informatie
· samenwerking op het gebied van economie & technologie
· erkenning van de Yalta-grenzen gekoppeld aan vermindering van troepen
· respecteren van mensenrechten
Alle Europese staten en de VS ondertekenden het verdrag. In de praktijk was de SU alleen ge?nteresseerd in de economie en technologie, niet het respecteren van mensenrechten.
6. de d?tente mislukt 1975-1980
Reden van mislukking van de d?tente?
? De mensenrechtenpolitiek waar de Russen zelf mee hadden ingestemd in Helsinki, gold als een nieuw wapen in de Koude Oorlog. De SU zag deze politiek als een bedreiging en raakte ge?rriteerd over de ophef van het Westen
? Eind jaren 70 had de Sovjet-Unie haar bewapening opgevoerd door het plaatsen van SS-20raketten voor de middenlange afstand. Vooral de Bondsrepubliek Duitsland maakte zich hierover grote zorgen.
Het eind van de d?tente kwam ten slotte met de sovjetinval eind 1979 in Afghanistan. Daar was een burgeroorlog ontstaan van moslimfundamentalisten tegen de communistische regering, die in 1978 de macht gegrepen had. De communistische expansie was ondanks de d?tente niet verdwenen.
?3.3 Het einde van de Koude Oorlog 1989
In aug 1985 kwam er een nieuwe Russische leider, Michael Gorbatsjov. Bij zijn aantreden tegenover een nieuwe harde Amerikaanse confrontatiepolitiek. Ronald Reagan lanceerde in 1983 het SDI (Strategisch Defensie Initiatief) look-a-like Star Wars. (SDI werd nooit uitgevoerd!) Het was een zeer kostbare sciencefictionachtige verdediging vanuit ruimtestations met krachtige lasers, die als een groot schild een kernaanval afsloegen. Dit sprookje verontrustte de Russen toch, ze zagen hierbij hun grote technologische achterstand.
In 1987 volgden enkele topontmoetingen en er kwam een verbod op alle middellangeafstandraketten met wederzijdse inspectie op de naleving van dit verdrag.
-Steeds meer raakte het Westen ervan overtuigd dat Moskou aanstuurde op een herziening van Yalta uit 1945.
-In november 1989 viel onverwacht de Berlijnse Muur.
Een maand later verklaarde Gorbatsjov en president Bush sr. De Koude Oorlog officieel voor ge?indigd.
De gevolgen waren enorm?
· Eerst verdween in 1989 het communisme in de vroegere satellietstaten. Daar stak direct het oude nationalisme weer de kop op, er brak in Joegoslavi? in 1991 een nationalistische oorlog uit.
· De DDR werd verenigd met de Bondsrepubliek, de Duitse eenheid was hersteld.
· Het grote Sovjetrijk storrte in elkaar: Naast Rusland ontstonden onafhankelijke staten zoals de Oekra?ne, Kazachstan en Litauen.
· De economische situatie bereikte in het oude Oostblok een dieptepunt met vooral een grote werkloosheid.