Opstel: La vie devant soi - Emile Ajar
La vie devant soi - Emile Ajar (1975)
Analyse
Dans La vie devant soi Momo(Mohammed) raconte l'histoire. C?est un gar?on arabe, fils d?une putain , et confi? ? la garde de Madame Rosa, une vieille Juive. Elle habite ? Belleville, un quartier de Paris avec beaucoup de Juifs, Arabes, et Noirs. Elle habite au sixi?me ?tage. Chaque mois elle touchait un mandat ? la fin du mois pour s?occuper de lui.
Madame Rosa ?tait prostitu?e. Elle a une sorte de "cr?che", avec beaucoup d'enfants. Pour nourrir ces enfants elle gagne de l'argent. Dans la "cr?che" il y a un enfant juif, Mo?se, un enfant vietnamien, et un enfant noir, Banania. Ils n'ont pas d? attestation de naissance. Momo est le plus grand des enfants, il a quatorze ans. Momo pense qu'il a dix ans.
Momo a un chien, et parce qu'il pense qu'il ne peut pas donner le chien une vie normale, il le vend. Il jette l'argent dans l??gout. Madame Rosa croit qu'il est fou, et elle ?tait all?e avec lui chez le docteur Katz parce qu?elle avait peur d?un cas de folie. Le Docteur Katz dit que Momo n'est pas fou, et il avait prescrit des tranquillissants ? Madame Rosa.
Un jour, Madame Rosa et Momo ont trouv? Monsieur N'Da Am?d?e. Il est mort. Madame Rosa ?crivait souvent des lettres ? la famille africaine de Monsieur N'Da Am?d?e, parce que Monsieur N'Da Am?d?e est analphab?te.
Madame Rosa vivait avec de faux papiers pour prouver qu'elle n??tait pas juive, tout cela apr?s qu?elle avait ?t? transport?e, dans un foyer juif ( camp de concentration) en Allemagne. Elle avait souvent des cauchemars. Parfois elle allait ? la cave. Momo parle ensuite de Monsieur Hamil, qui lui faisait lire le Koran, et il dit qu?il serait bon de croire que le p?re de Mohammed avait ?t? tu? pendant la guerre d?Alg?rie.
Momo parle de sa deuxi?me crise de violence quand un des gardes du corps de Monsieur N?Da Am?d?e l?avait invit? chez lui pour jouer avec son fils, qui avait eu une bicyclette.
Momo raconte comment les pupilles taquinaient Mme Rosa en appuyaant sur la sonnette la nuit. Elle avait avou? ? Momo qu?elle descendait parfois dans la cave, quand elle avait peur.
Momo a un parapluie, Arthur, et ce parapluie est son ami. Il a d?cor? Arthur, et il l'a habill?. Avec Arthur il donne des petites pr?sentations dans le boulevard et il gagne de l'argent.
Il raconte comment les mandats pour lui s?arr?taient d?un seul coup.Il ?tait le pupille favori de Mme. Rosa. Il l?aidait ? monter et ? descendre l?escalier et ils causaient beaucoup ensemble; un jour on avait fait ? Mme. Rosa une mauvaise piq?re parce qu?on s??tait tromp? d?ampoule, et la vieille femme avait eu une dose d?h?ro?ne.
Un autre jour une putain blonde lui avait fait des avances, mais il voudrait rester fid?le ? Mme. Rosa; et il est all? voir un cirque et il a vol? des friandises, il avait vol? des gants ? un ?talage et ensuite il les a jet? dans une poubelle.Un jour Momo avait fait la connaissance d?une dame. Plus tard, il voit la dame de nouveau. elle s'appelle Madame Nadine. Ils vont manger une glace. Madame Nadine dit ? Momo qu'elle travaille au cin?ma, son job est de ?faire parler les gens d'une voix humaine au cin?ma?.
La sant? de Madame Rosa p?riclite, et Momo appelle le docteur Katz. Il veut la mettre ? l'h?pital. Momo ne le veut pas, et Madame Rosa reste ? la maison. Madame Rosa a peur qu'elle a le cancer, mais le docteur Katz dit que Madame Rosa n'a pas de cancer, mais qu?elle souffrait de plus en plus d?une d?bilit? s?nile.
Quand Madame Rosa est s?nile de nouveau, Monsieur Waloumba et ses fr?res viennent l'amuser. Ils crachent le feu pour ?chasser les mauvais esprits?.
Un jour un vieil homme malade vient chez Madame Rosa. Il veut voir son fils, Momo. Momo ne le conna?t pas, et il ne croit pas qu'il est son p?re. L'homme s'appelle Yo?ssef Kadir. Il a confi? Momo ? Madame Rosa quand il avait trois ans. Il n'a jamais contact? Madame Rosa. Il ?tait devenu riche gr?ce ? sa femme A?cha, une putain qu?il avait tu? enfin par jalousie. L?oncle d?A?cha aurait envoy? les mandats pour son fils jusqu?? sa mort. Madame Rosa dit ? Monsieur Kadir que Mo?se est son fils, il ne le croit pas. Il devient si furieux, qu'il meurt. Les fr?res Zaoum viennent. Ils mettent le corps de Monsieur Kadir sur le palier du quatri?me ?tage, devant la porte de Monsieur Charmette.
Momo vient ? Madame Nadine, pour parler de Madame Rosa. Il raconte ? Madame Nadine et son mec Ramon que Madame Rosa va mourir, et il raconte l?histoire de Madame Lola, un travesti.
Un jour monsieur Katz veut absolument que Madame Rosa aille ? l'h?pital. Momo lui demande l'euthanasie pour Madame Rosa, mais le docteur Katz lui dit que l'euthanasie est s?v?rement interdite par la loi. Madame Rosa reste ? la maison.
Momo a une id?e. Il dit ? docteur Katz que Madame Rosa va en Isra?l, et qu'elle va mourir avec sa famille. La famille vient de l?emmener en Isra?l.
Momo veut que Madame Rosa meurt dans son trou juif. Madame Rosa est dans un coma, et puis elle meurt. Momo reste avec elle pendant quelques semaines, il reste dans la cave ? c?t? du cadavre de Madame Rosa. Puis la puanteur avait fait venir les autres et les policiers viennent d'emmener Madame Rosa. Mme. Nadine avait pris Momo chez elle ? la campagne.
Personnages
Mohammed
Le personnage principal, un gar?on arabe, fils d?une putain et confi? ? la garde de Mme. Rosa, ? laquelle il tiendra compagnie jusqu?? ce qu?elle meure.
Mme Rosa
Une Juive n?e en Pologne, puis putain au Maroc, en Alg?rie et ? Paris. D?port?e pendant la derni?re guerre en Allemagne. Apr?s avoir abandonn?e son m?tier ? cause de son ?ge, elle habite un appartement o? elle loge des enfants de putains moyennant une certaine somme d?argent. Elle demeure au sixi?me ?tage, elle a peur de l?escalier; mais elle descend parfois ? la cave pour y trouver son trou juif, une petite pi?ce o? elle se retrouve un peu son identit?. Elle mourra enfin dans la d?bilit? s?nile.
Le docteur Katz
Un vieux m?decin sympa qui connaissaissait Mme Rosa depuis longtemps et qui l?assiste jusqu?? la fin.
Monsieur Hamil
Un ancien marchand de tapis dont l?amiti? ne date pas d?hier. Il apprend ? Momo ? lire, notamment le Koran; Momo dit que c?est M. Hamil ?qui m?a appris tout ce que je sais?.
Mo?se
Un enfant juif confi? ? la garde de Mme Rosa.
Mme Lola
Une S?n?galaise de 35 ans environ, une travestie au Bois de Boulogne et qui avait ?t? champion de boxe au S?n?gal. Elle assistera aussi Mme Rosa jusqu?? la mort.
Monsieur N'Da Am?d?e
Un maquereau noir venant du Niger; il a recours aux services de Mme Rosa pour ?crire des lettres ? sa famille.Il est toujours accompagn? de deux gardes du corps.
Monsieur Waloumba
Un Noir du Cameroun qui avait un permis d?avaler du feu, ce qu?il fait de temps en temps pour egayer Mme Rosa dans ses derniers jours.
Monsieur Charmette
Un ancien fonctionnaire qui rend visite ? Mme Rosa quand elle a une de ses crises.
Mme Nadine
Elle a pour m?tier de faire parler les gens d?une voix humaine au cin?ma et qui, dans sa salle de projection, peut tout mettre en marche arri?re. Elle est m?re de deux enfants et elle veut aider Momo, raison pour laquelle elle lui a donn? son nom et son adresse.
Ramon
M?decin, et l?ami de Mme Nadine.
M. Kadir Yo?ssef
Un vieillard malade qui fait un jour son apparition chez Mme Rosa, et qui para?t ?tre le p?re de Momo.
Mais Mme Rosa et Momo ne veulent pas de lui.
Th?mes
- L?amour
- L?euthanasie
- La foi
- La relation entre Madame Rosa et Mohammed. Momo a la vie devant soi est Madame Rosa va mourir bient?t. Momo croit dans une situation particuliere. Peut-?tre c? est pourquoi la relation entre madame Rosa et Momo est si extra-ordinaire. Au d?but du livre c?est la vieille juive qui a le soin pour le jeune gar?on arabe mais enfin c?est le gar?on qui prend la responsabilit? pour sa m?re-adoptive.
Genre litt?raire
La vie devant soi est un roman psychologique, traditionaliste. Les ?v?nements et les personnages sont vus ? travers les yeux du personnage principal Momo, qui est le ?je? de l?histoire.
L?identit? de Momo ne se r?v?le que peu ? peu dans l?histoire. L?antith?se amour/optimisme et angoisse/pessimisme se manifeste ? travers toute l?histoire.
Le titre est plut?t ironique et n??voque pas de bonnes esp?rances. Le docteur Katz dit ? Momo qu?il ne doit pas pleurer parce qu?il a toute la vie devant lui. Mais Momo ne sait que trop bien que pour tous les vieillards de son entourage les conditions de vie ne se sont pas du tout am?lior?es par le temps. Il faut lutter contre l?effet de l??geet le vieillissement.
Le langage est souvent argotique, surtout l?argot des putains.
Le style est empreint d?humour et des ?l?ments pittoresques.
Point de vue
C?est Momo qui raconte l?histoire, le je, c?est Momo.
Temps
Il n?est pas question d?un d?roulement temporel r?gulier d?histoire, il y a des flash-backs et des projections dans l?avenir. C?est l??ge de Momo qui constitue le fil conducteur des ?v?nements racont?s.
Le style du livre est caract?ris? par l?humour et les ?l?ments pittoresques.
Lieu
L?histoire se d?roule dans la ville de Paris, dans les quartiers o? les Arabes et les Noirs habitent. Mais le quartier o? habite Momo, Belleville, est le plus important.
Vocabulaire
putain - hoer
confi? - toevertrouwd
Juive - Jodin
s?occuper de - zorgen voor
nourrir - voeden
attestation - akte
naissance - geboorte
l??gout - goot
fou - gek
prescrit - voorgeschreven
tranquillisants -kalmerende middelen
vivait - leefde
cauchemars - nachtmerries
cave - kelder
gardes du corps - lijfwachten
taquinaient - plaagden
piq?re - prik
friandises - snoep
gants - handschoenen
p?riclite - verslechtert
d?bilit? s?nile - seniele aftakeling
gr?ce ? - dankzij
palier - trapportaal
mec - vriend, vent
s?v?rement - streng
interdite - verboden
puanteur - stank
Nederlandse vertaling
Samenvatting
Madame Rosa (85 jaar) is een joodse vrouw uit Polen, die kinderen verzorgt van prostituees. E?n van de kinderen is Mohammed, een Arabische jongen. (Verder zijn er nog Mo?se, joods, en Banania, een neger.) Momo woont sinds zijn derde bij madame Rosa, als hij zes is komt hij erachter dat zij geld ontvangt om hem te verzorgen.
Hij is hier kapot van, hij denkt dat niemand van hem houdt. Aan meneer Hamil, zijn 'leraar', vraagt hij of je kunt leven zonder liefde, volgens Hamil wel. Momo wil graag z'n moeder bij zich, dus praat hij zich buikpijn aan en hij poept het hele huis onder.
Dit doet madame Rosa terugdenken aan Auschwitz. Later gaat hij stelen om gestraft te worden, maar ook hier krijgt hij niet het gewenste resultaat.
Momo is het lievelingetje van madame Rosa. Zij is ernstig ziek, haar haren vallen onder andere uit. Momo is het oudste kind, en moet dus een voorbeeld voor de anderen zijn en hij moet haar helpen.
Momo wil een hond, wat zij niet goed vindt. Ze zegt er echter verder niks van als hij met een (gestolen) hond thuis komt. Momo verkoopt de hond voor 500 FF aan een rijke vrouw. Het geld gooit hij in het riool. Het ging hem er alleen om dat de hond goed terecht zou komen. Madame Rosa vindt dit niet normaal en neemt hem mee naar haar dokter Katz. Deze zegt haar dat er met Momo niets aan de hand is, en hij schrijft madame Rosa op haar beurt kalmeringspillen voor.
Madame Rosa heeft allerlei valse documenten om zich voor gevaren vanuit allerlei hoeken te beschermen. Momo wil weten wie zijn ouders zijn en hoe oud hij nu precies is. Madame Rosa wil het hem niet vertellen ze vindt het namelijk te schokkend.
Meneer N'Da Am?d?e is een pooier. Hij is analfabeet en daarom schrijft madame Rosa brieven voor hem naar zijn ouders in Afrika. Meneer N'Da nodigt Momo uit om op de verjaardag van zijn zoontje langs te komen, maar Momo wil niet. Onder haar bed heeft madame Rosa een schilderij van Hitler, dit is haar houvast in haar verwarde hoofd.
Madame Rosa vertelt Momo vaak over de oorlog. Soms gaat ze midden in de nacht weg naar een kamer. Op een nacht achtervolgt Momo haar en belooft niets door te vertellen toen ze Momo zag. Madame Rosa gaat hier heen als ze bang is.
De politie komt madame Rosa vragen stellen over het opvoeden van de kinderen, de valse documenten helpen haar. Momo ziet blauw van angst om ooit zonder madame Rosa te moeten leven.
Momo heeft ??n vriend: Arthur. Dit is een paraplu, waar hij een hoofd op heeft zitten, dit is volgens meneer N'Da tegen hun geloof. Op straat verdient hij geld met Arthur. Verder slaapt hij ermee als met een knuffel. Als hij door de rosse buurt loopt wordt hij door hoeren aangesproken. Ze vinden hem zielig en geven hem 100 FF.
Het gaat slecht met madame Rosa. Ze heeft suikerziekte en hiervoor moet ze spuiten. Door een verkeerde ampul spuit ze een flinke dosis hero?ne.
Momo gaat naar het circus. Hij vindt het erg mooi. Hij steelt snoep waarna hij dit weer weggooit. Hij ontmoet een blonde vrouw, die hem probeert te versieren. Ze nemen afscheid. Hij denkt eraan dat hij madame Rosa niet alleen mag laten, want voor Mo?se was een tehuis en Banania was in bespreking.
Momo achtervolgt de blonde vrouw, tot bij haar werk. De blonde vrouw heet Nadine. Ze heeft nogal bewondering voor Arthur. Hij gaat met haar in de projectie ruimte zitten, zij werkt hier. Ze nodigt hem uit om wat met haar te gaan drinken. Nadine geeft haar adres aan Momo, zodat hij haar en haar vriend kan bezoeken. Haar vriend werkt namelijk met kinderen. Momo vertrekt en rent naar huis. Onderweg krijgt hij wroeging, omdat hij plezier heeft gehad zonder madame Rosa.
De gezondheid van madame Rosa is verslechterd. Dokter Katz zegt tegen Momo dat ze geen kanker heeft, maar wel zo goed als elke andere ziekte, verder is ze aan het dementeren. Hij vindt dat ze naar het ziekenhuis moet, maar dat wil Madame Rosa niet. Als Momo aan madame Rosa vertelt dat ze geen kanker heeft, wat ze wel dacht, is ze zeer gelukkig. Ze vieren een feestje en drinken champagne, aangeboden door meneer N'Da. Momo heeft het dementeren voor madame Rosa verzwegen.
Momo praat met meneer Hamil over trouwen en hij probeert zelf een gedicht zoals Victor Hugo te schrijven. Meneer Hamil heeft het vaak over Victor Hugo.
Nu men op de hoogte is van het dementeren van madame Rosa, komt men vaker op bezoek. Mevrouw Lola, een travestiet, is er nu vaak te vinden en helpt hier en daar. Een fransman Charmette, komt ook langs net als de gebroeders Zaoum. Die haar helpen als ze moet lopen. Men helpt allemaal, zelfs Mo?se is teruggekomen.
Madame Rosa wordt wakker en wil weten wat dokter Katz precies allemaal heeft gezegd. Momo houdt de boot nog wat af, als het om het ziekenhuis gaat. Meneer Waloumba, een neger uit Kameroen, komt met een stel dansers naar madame Rosa om de kwade geesten te verdrijven. Momo en Mo?se dansen ook mee. Als ze weer alleen zijn moeten Momo en Mo?se beide beloven dat ze ervoor zorgen dat zij niet naar het ziekenhuis hoeft.
Een oudere zieke man klopt aan bij madame Rosa, Momo doet open. De man stelt zich voor als Yo?ssef Kadir. Hij is op zoek naar zijn zoon Mohammed die hij elf jaar geleden hier had achtergelaten. Hij was rijk geworden van het tippelwerk van (vooral) zijn vrouw, A?cha. Hij vermoorde haar uit jaloezie. Hiervoor zat hij elf jaar in en psychiatrische instelling.
Hij blijft volhouden dat hij niet verantwoordelijk was voor de dood en dat hij een 'goede bekende van de politie en g??n slechte' is. Madame Rosa is ontwijkend als het gaat om zijn kind. Hij had namelijk sinds tijden al niet meer betaald. Uiteindelijk zegt ze dat Mo?se zijn kind is, hierop wordt Yo?ssef gek. Mo?se is namelijk joods, terwijl zijn kind islamitisch was toen hij hem afleverde. Volgens madame Rosa is er sprake van een persoonsverwisseling. Mo?se is eigenlijk Mohammed, terwijl de echte Mo?se als Mohammed in een islamitisch gezin leeft. Hierop krijgt Yo?ssef een hartaanval en hij sterft.
Momo roept de gebroeders Zaoum om het lichaam voor de deur van meneer Charmette te leggen. Een fransman heeft hier namelijk minder problemen van dan een buitenlander. Momo heeft natuurlijk door dat dit zijn vader was, en hij weet nu ook dat hij geen tien jaar oud is, maar veertien. Madame Rosa praat met Momo over zijn situatie en ze zegt dat Yo?ssef niet zeker zijn vader was. A?cha had namelijk twintig klanten op een dag als prostituee.
Het gaat steeds slechter met madame Rosa. Dokter Katz, op de rug van een broer Zaoum gebracht, komt langs om te zeggen dat ze naar het ziekenhuis moet. Als iedereen weg is blijft Momo aan het bed van madame Rosa zitten.
Mevrouw Lola en meneer Waloumba (met dansers) komen langs om madame Rosa te helpen. Ze hebben medelijden met haar. Momo die verdrietig is gaat de straat op en gaat naar de bioscoop. Hier ontmoet hij Nadine. Zij neemt hem me naar haar huis, waar hij haar vriend Ramon ontmoet. Hij vertelt hun over madame Rosa, over de gebeurtenissen rond zijn moeder en Yo?ssef en over andere types in de flat.
Als Momo gevraagd wordt of hij Arabisch is gaat hij er vandoor.
Als Momo terugkomt ziet hij een ambulance staan, maar deze is niet voor madame Rosa, het is voor meneer Bouaffa, deze is gestorven. Als Momo bij madame Rosa komt, zit ze onder de poep en plas, ze is bang dat de ambulance voor haar is. Momo zegt haar dat hij haar zal beschermen. Mevrouw Lola en de gebroeders Zaoum komen langs om madame Rosa en haar bed te verschonen.
Meneer Charmette stuurt een grafkrans, omdat hij dacht dat madame Rosa was overleden. Dokter Katz komt langs en wil haar in het ziekenhuis hebben. Momo weigert dit en wil euthanasie, maar dit kan volgens dokter Katz niet, omdat het in strijd is met de wet. Momo laat in het gesprek voor het eerst merken dat hij ook echt vier jaar ouder is. Dokter Katz staat toe dat madame Rosa thuis blijft, als ze maar loopt in de kamer, zodat ze niet aan bed gekluisterd blijft.
Meneer Waloumba komt langs om met madame Rosa wat te wandelen. Daarna wil ze van Momo weten wat dokter Katz heeft gezegd. Momo vertelt haar dat hij haar in het ziekenhuis als plantje in leven willen houden.
Dokter Katz komt langs en wil een ambulance bellen. Momo krijgt plotseling echter een idee. Hij vertelt dokter Katz dat er die dag rijke familie uit Isra?l komt, die madame Rosa mee terug nemen. Momo gaat ook mee om haar te verzorgen. Nu kan ze rustig sterven. De ge?motioneerde Katz vindt dit heel mooi en vertrekt. Madame Rosa, die alles gehoord heeft, is blij dat ze naar Isra?l gaan (althans dat denkt ze), en ze is ook zeer gelukkig dat Momo haar zo goed helpt.
De huurbaas komt geld halen. In het caf? van meneer Driss, belt Momo hem op en vertelt hem dat hij het geld krijgt van de rijke familie van madame Rosa.
's Nachts vertelt Momo aan madame Rosa dat ze gaan vertrekken naar Isra?l. Ze gaan naar de kelder, naar haar 'trou juif'. De mensen die ze onderweg tegenkomen vertellen ze dat ze naar Isra?l gaan. In de 'trou juif' gaat ze in een fauteuil zitten, ze sluit de ogen en mompelt een paar keer Blumentag. Ze is gestorven.
Na de dood van madame Rosa blijft Momo aan haar zijde, zelfs als ze begint te ontbinden. Hij maakt haar op en parfumeert haar. Hij wil haar blijven zien omdat hij van haar houdt. Hij zegt tegen iedereen dat madame Rosa naar Isra?l is vertrokken en dat hij haar achterna zal reizen.
Hoofdpersonen
Momo (of Mohammed):
Hij is de hoofdpersoon in het verhaal. Hij is veertien jaar maar geestelijk ver voor op zijn leeftijdsgenootjes. Zo gaat hij met Dokter Katz in discussie over euthanasie. Daar zul je andere kinderen echt niet over horen praten. Waarschijnlijk is hij zo ontwikkeld omdat hij zijn hele leven met de onderkant van de samenleving te maken heeft gehad (veel levenservaring). Dat hij toch eigenlijk nog een kind is blijkt uit het feit dat hij nog graag met zijn ?vriendje? Arthur speelt.
Eerst wordt hij verzorgd door Madame Rosa. Verder naar het einde toe worden de rollen omgedraaid en neemt hij steeds meer de zorg voor haar op zich. Het is een jongen met een goed hart maar met soms enkele ondeugende streken (hij steelt vaak dingen). Ik vind dat hij een flat-character heeft. Zoals bij filosofische romans de hele ziel van iemand wordt blootgelegd, zo wordt hier het karakter niet echt uitgediept.
Dit heeft waarschijnlijk met het standpunt van het verhaal te maken. Alles wordt door Momo verteld en hij is nog maar een kind. En hij is sympathiek en gesloten.
Madame Rosa
Een Joodse, geboren in Polen. Ze is hoer geweest in Marokko, Algerije en Parijs. De Tweede Wereldoorlog heeft een groot litteken bij haar achtergelaten. Ze heeft in een concentratiekamp gezeten, wat ze bij toeval heeft overleefd. Haar angst voor terugkeer van de oorlog is zo groot dat ze een schuilkelder heeft, waar ze zo af en toe naar toevlucht als ze bang is. Ze houdt veel van Momo, dit blijkt wel wanneer ze hem in bescherming neemt tegenover zijn vader.
Op dat moment is ze bang om hem kwijt te raken. Toch wordt er niet letterlijk gezegd dat de twee van elkaar houden. Zij heeft een flat-character. Wat voor Momo geldt, geldt ook voor de andere karakters. Madame Rosa is sympathiek, maar ze laat het niet altijd merken.
Dokter Katz
Hij is een oude man, die een goede vriend is van Momo en Madame Rosa. Hij helpt hen tot aan Madame Rosa?s dood. Hij is altijd erg aardig tegen Momo en leert hem dat hij nog een heel leven voor zich heeft.
Meneer Hamil
Hij leert Momo verscheidene zaken, zoals de koran lezen. Ook geeft hij antwoord op de vraag over liefde die Momo hem stelt.
Mo?se en Banania
Twee andere kinderen die aan de zorg van Madame Rosa zijn toevertrouwt. In de loop van het verhaal vinden zij een ander thuis.
Arthur
De paraplupop van Momo. Dit is zijn trouwe vriendje met wie hij altijd de straten afslentert.
Madame Nadine
Een moeder van twee kinderen, die in een bioscoop werkt. Zij wil Momo helpen als dat moet, daarom geeft zij aan Momo haar adres. Momo gaat naar de dood van Madame Rosa bij haar en haar man Raymond (een dokter) wonen.
Meneer N?Da Am?d?e
Een zwarte pooier uit Niger. Madame Rosa schrijft altijd brieven voor hem naar zijn familie. Hij is tevreden met alles wat zij verzint in deze brieven.
Madame Lola
Een 35-jarige Senegal?se travestiet. Vroeger was hij boxkampioen. Nu zorgt hij ook voor Madame Rosa.
Meneer Waloemba
Een vuurvreter uit Kameroen. Hij probeert Madame Rosa aan het schrikken te maken zodat ze haar geheugen terug krijgt. Ook probeert hij haar op te vrolijken door te dansen.
De gebroeders Zaoem
Zij zijn verhuizers die er voor zorgen dat Madame Rosa nog wat beweging krijgt.
Monsieur Charmette
Een Franse ambtenaar die zo af en toe een bezoekje brengt aan Madame Rosa. Hij stuurt ook een rouwkrans wanneer hij denkt dat zij dood is. Madame Rosa neemt het positief op en vindt het geweldig dat ze eindelijk is een keer bloemen krijgt.
Meneer Kadir Yo?ssef
Hij is de oude vader van Momo. Op een dag komt hij Madame Rosa aan de deur om zijn zoon te zien. Madame Rosa wimpelt hem snel af (ze maakt hem wijs dat zijn kind joods is), wat leidt tot zijn dood.
Thema?s
Liefde: In het boek vraagt Momo aan Meneer Hamil of hij zonder liefde kan leven. De man antwoordt dat dit mogelijk is. Dit vraagstuk wordt opgelost aan het eind van het boek met de woorden: ?Il faut aimer?. Momo heeft blijkbaar ontdekt dat hij liefde nodig heeft in zijn leven.
Angst: Het verhaal wordt doorspekt met momenten van angst. Angst voor het ziekenhuis, angst voor het verleden, angst om alleen achter te blijven en angst voor de toekomst.
Zorg voor elkaar: Madame Rosa zorgt voor Momo wanneer hij klein is. De rollen worden omgedraaid wanneer zij ziek wordt, dan verzorgt Momo haar. Schuldig voelt hij zich soms ook, vooral als hij plezier heeft. Hij realiseert zich dan, dat Madame Rosa thuis zit en misschien wel zijn zorg nodig heeft.
Genre
Het boek heet: La vie devant soi, dit betekend: Het leven voor je. Dit is een zin die Dokter Katz tegen Momo zegt als hij zit te huilen. Dokter Katz zegt hem dan niet te huilen omdat hij nog een heel leven voor zich heeft. Dit leven heeft echter een niet zo?n rooskleurige toekomst. De mensen om hem heen worden ouder en ouder en het gaat steeds slechter met ze. Voor Momo brengt het ouder worden alleen maar zorgen met zich mee.
Het is een fictief boek, het is verzonnen. Het lijkt net een autobiografie omdat het over Momo gaat en ook door hem wordt verteld, toch is het dit niet omdat het niet echt is gebeurd. Dit boek is dus een fictieve roman.
Vertelperspectief
Het boek is in de eerste persoon geschreven. Het word verteld vanuit Momo.
Tijd
Er is niet een verwijzing naar een specifieke tijd in het boek. Het verhaal wordt verteld met flashbacks en flashforwards. Er is dus niet sprake van een chronologische vertelwijze.
Plaats
Het verhaal speelt zich af in Parijs, in een wijk waar veel buitenlanders zitten. De flat staat aan de boulevard de Belleville. Er is sprake van een arm milieu, waarin veel figuren voorkomen die aan de onderkant van de samenleving van zitten (hoeren, pooiers, etc.).
Analyse
Dans La vie devant soi Momo(Mohammed) raconte l'histoire. C?est un gar?on arabe, fils d?une putain , et confi? ? la garde de Madame Rosa, une vieille Juive. Elle habite ? Belleville, un quartier de Paris avec beaucoup de Juifs, Arabes, et Noirs. Elle habite au sixi?me ?tage. Chaque mois elle touchait un mandat ? la fin du mois pour s?occuper de lui.
Madame Rosa ?tait prostitu?e. Elle a une sorte de "cr?che", avec beaucoup d'enfants. Pour nourrir ces enfants elle gagne de l'argent. Dans la "cr?che" il y a un enfant juif, Mo?se, un enfant vietnamien, et un enfant noir, Banania. Ils n'ont pas d? attestation de naissance. Momo est le plus grand des enfants, il a quatorze ans. Momo pense qu'il a dix ans.
Momo a un chien, et parce qu'il pense qu'il ne peut pas donner le chien une vie normale, il le vend. Il jette l'argent dans l??gout. Madame Rosa croit qu'il est fou, et elle ?tait all?e avec lui chez le docteur Katz parce qu?elle avait peur d?un cas de folie. Le Docteur Katz dit que Momo n'est pas fou, et il avait prescrit des tranquillissants ? Madame Rosa.
Un jour, Madame Rosa et Momo ont trouv? Monsieur N'Da Am?d?e. Il est mort. Madame Rosa ?crivait souvent des lettres ? la famille africaine de Monsieur N'Da Am?d?e, parce que Monsieur N'Da Am?d?e est analphab?te.
Madame Rosa vivait avec de faux papiers pour prouver qu'elle n??tait pas juive, tout cela apr?s qu?elle avait ?t? transport?e, dans un foyer juif ( camp de concentration) en Allemagne. Elle avait souvent des cauchemars. Parfois elle allait ? la cave. Momo parle ensuite de Monsieur Hamil, qui lui faisait lire le Koran, et il dit qu?il serait bon de croire que le p?re de Mohammed avait ?t? tu? pendant la guerre d?Alg?rie.
Momo parle de sa deuxi?me crise de violence quand un des gardes du corps de Monsieur N?Da Am?d?e l?avait invit? chez lui pour jouer avec son fils, qui avait eu une bicyclette.
Momo raconte comment les pupilles taquinaient Mme Rosa en appuyaant sur la sonnette la nuit. Elle avait avou? ? Momo qu?elle descendait parfois dans la cave, quand elle avait peur.
Momo a un parapluie, Arthur, et ce parapluie est son ami. Il a d?cor? Arthur, et il l'a habill?. Avec Arthur il donne des petites pr?sentations dans le boulevard et il gagne de l'argent.
Il raconte comment les mandats pour lui s?arr?taient d?un seul coup.Il ?tait le pupille favori de Mme. Rosa. Il l?aidait ? monter et ? descendre l?escalier et ils causaient beaucoup ensemble; un jour on avait fait ? Mme. Rosa une mauvaise piq?re parce qu?on s??tait tromp? d?ampoule, et la vieille femme avait eu une dose d?h?ro?ne.
Un autre jour une putain blonde lui avait fait des avances, mais il voudrait rester fid?le ? Mme. Rosa; et il est all? voir un cirque et il a vol? des friandises, il avait vol? des gants ? un ?talage et ensuite il les a jet? dans une poubelle.Un jour Momo avait fait la connaissance d?une dame. Plus tard, il voit la dame de nouveau. elle s'appelle Madame Nadine. Ils vont manger une glace. Madame Nadine dit ? Momo qu'elle travaille au cin?ma, son job est de ?faire parler les gens d'une voix humaine au cin?ma?.
La sant? de Madame Rosa p?riclite, et Momo appelle le docteur Katz. Il veut la mettre ? l'h?pital. Momo ne le veut pas, et Madame Rosa reste ? la maison. Madame Rosa a peur qu'elle a le cancer, mais le docteur Katz dit que Madame Rosa n'a pas de cancer, mais qu?elle souffrait de plus en plus d?une d?bilit? s?nile.
Quand Madame Rosa est s?nile de nouveau, Monsieur Waloumba et ses fr?res viennent l'amuser. Ils crachent le feu pour ?chasser les mauvais esprits?.
Un jour un vieil homme malade vient chez Madame Rosa. Il veut voir son fils, Momo. Momo ne le conna?t pas, et il ne croit pas qu'il est son p?re. L'homme s'appelle Yo?ssef Kadir. Il a confi? Momo ? Madame Rosa quand il avait trois ans. Il n'a jamais contact? Madame Rosa. Il ?tait devenu riche gr?ce ? sa femme A?cha, une putain qu?il avait tu? enfin par jalousie. L?oncle d?A?cha aurait envoy? les mandats pour son fils jusqu?? sa mort. Madame Rosa dit ? Monsieur Kadir que Mo?se est son fils, il ne le croit pas. Il devient si furieux, qu'il meurt. Les fr?res Zaoum viennent. Ils mettent le corps de Monsieur Kadir sur le palier du quatri?me ?tage, devant la porte de Monsieur Charmette.
Momo vient ? Madame Nadine, pour parler de Madame Rosa. Il raconte ? Madame Nadine et son mec Ramon que Madame Rosa va mourir, et il raconte l?histoire de Madame Lola, un travesti.
Un jour monsieur Katz veut absolument que Madame Rosa aille ? l'h?pital. Momo lui demande l'euthanasie pour Madame Rosa, mais le docteur Katz lui dit que l'euthanasie est s?v?rement interdite par la loi. Madame Rosa reste ? la maison.
Momo a une id?e. Il dit ? docteur Katz que Madame Rosa va en Isra?l, et qu'elle va mourir avec sa famille. La famille vient de l?emmener en Isra?l.
Momo veut que Madame Rosa meurt dans son trou juif. Madame Rosa est dans un coma, et puis elle meurt. Momo reste avec elle pendant quelques semaines, il reste dans la cave ? c?t? du cadavre de Madame Rosa. Puis la puanteur avait fait venir les autres et les policiers viennent d'emmener Madame Rosa. Mme. Nadine avait pris Momo chez elle ? la campagne.
Personnages
Mohammed
Le personnage principal, un gar?on arabe, fils d?une putain et confi? ? la garde de Mme. Rosa, ? laquelle il tiendra compagnie jusqu?? ce qu?elle meure.
Mme Rosa
Une Juive n?e en Pologne, puis putain au Maroc, en Alg?rie et ? Paris. D?port?e pendant la derni?re guerre en Allemagne. Apr?s avoir abandonn?e son m?tier ? cause de son ?ge, elle habite un appartement o? elle loge des enfants de putains moyennant une certaine somme d?argent. Elle demeure au sixi?me ?tage, elle a peur de l?escalier; mais elle descend parfois ? la cave pour y trouver son trou juif, une petite pi?ce o? elle se retrouve un peu son identit?. Elle mourra enfin dans la d?bilit? s?nile.
Le docteur Katz
Un vieux m?decin sympa qui connaissaissait Mme Rosa depuis longtemps et qui l?assiste jusqu?? la fin.
Monsieur Hamil
Un ancien marchand de tapis dont l?amiti? ne date pas d?hier. Il apprend ? Momo ? lire, notamment le Koran; Momo dit que c?est M. Hamil ?qui m?a appris tout ce que je sais?.
Mo?se
Un enfant juif confi? ? la garde de Mme Rosa.
Mme Lola
Une S?n?galaise de 35 ans environ, une travestie au Bois de Boulogne et qui avait ?t? champion de boxe au S?n?gal. Elle assistera aussi Mme Rosa jusqu?? la mort.
Monsieur N'Da Am?d?e
Un maquereau noir venant du Niger; il a recours aux services de Mme Rosa pour ?crire des lettres ? sa famille.Il est toujours accompagn? de deux gardes du corps.
Monsieur Waloumba
Un Noir du Cameroun qui avait un permis d?avaler du feu, ce qu?il fait de temps en temps pour egayer Mme Rosa dans ses derniers jours.
Monsieur Charmette
Un ancien fonctionnaire qui rend visite ? Mme Rosa quand elle a une de ses crises.
Mme Nadine
Elle a pour m?tier de faire parler les gens d?une voix humaine au cin?ma et qui, dans sa salle de projection, peut tout mettre en marche arri?re. Elle est m?re de deux enfants et elle veut aider Momo, raison pour laquelle elle lui a donn? son nom et son adresse.
Ramon
M?decin, et l?ami de Mme Nadine.
M. Kadir Yo?ssef
Un vieillard malade qui fait un jour son apparition chez Mme Rosa, et qui para?t ?tre le p?re de Momo.
Mais Mme Rosa et Momo ne veulent pas de lui.
Th?mes
- L?amour
- L?euthanasie
- La foi
- La relation entre Madame Rosa et Mohammed. Momo a la vie devant soi est Madame Rosa va mourir bient?t. Momo croit dans une situation particuliere. Peut-?tre c? est pourquoi la relation entre madame Rosa et Momo est si extra-ordinaire. Au d?but du livre c?est la vieille juive qui a le soin pour le jeune gar?on arabe mais enfin c?est le gar?on qui prend la responsabilit? pour sa m?re-adoptive.
Genre litt?raire
La vie devant soi est un roman psychologique, traditionaliste. Les ?v?nements et les personnages sont vus ? travers les yeux du personnage principal Momo, qui est le ?je? de l?histoire.
L?identit? de Momo ne se r?v?le que peu ? peu dans l?histoire. L?antith?se amour/optimisme et angoisse/pessimisme se manifeste ? travers toute l?histoire.
Le titre est plut?t ironique et n??voque pas de bonnes esp?rances. Le docteur Katz dit ? Momo qu?il ne doit pas pleurer parce qu?il a toute la vie devant lui. Mais Momo ne sait que trop bien que pour tous les vieillards de son entourage les conditions de vie ne se sont pas du tout am?lior?es par le temps. Il faut lutter contre l?effet de l??geet le vieillissement.
Le langage est souvent argotique, surtout l?argot des putains.
Le style est empreint d?humour et des ?l?ments pittoresques.
Point de vue
C?est Momo qui raconte l?histoire, le je, c?est Momo.
Temps
Il n?est pas question d?un d?roulement temporel r?gulier d?histoire, il y a des flash-backs et des projections dans l?avenir. C?est l??ge de Momo qui constitue le fil conducteur des ?v?nements racont?s.
Le style du livre est caract?ris? par l?humour et les ?l?ments pittoresques.
Lieu
L?histoire se d?roule dans la ville de Paris, dans les quartiers o? les Arabes et les Noirs habitent. Mais le quartier o? habite Momo, Belleville, est le plus important.
Vocabulaire
putain - hoer
confi? - toevertrouwd
Juive - Jodin
s?occuper de - zorgen voor
nourrir - voeden
attestation - akte
naissance - geboorte
l??gout - goot
fou - gek
prescrit - voorgeschreven
tranquillisants -kalmerende middelen
vivait - leefde
cauchemars - nachtmerries
cave - kelder
gardes du corps - lijfwachten
taquinaient - plaagden
piq?re - prik
friandises - snoep
gants - handschoenen
p?riclite - verslechtert
d?bilit? s?nile - seniele aftakeling
gr?ce ? - dankzij
palier - trapportaal
mec - vriend, vent
s?v?rement - streng
interdite - verboden
puanteur - stank
Nederlandse vertaling
Samenvatting
Madame Rosa (85 jaar) is een joodse vrouw uit Polen, die kinderen verzorgt van prostituees. E?n van de kinderen is Mohammed, een Arabische jongen. (Verder zijn er nog Mo?se, joods, en Banania, een neger.) Momo woont sinds zijn derde bij madame Rosa, als hij zes is komt hij erachter dat zij geld ontvangt om hem te verzorgen.
Hij is hier kapot van, hij denkt dat niemand van hem houdt. Aan meneer Hamil, zijn 'leraar', vraagt hij of je kunt leven zonder liefde, volgens Hamil wel. Momo wil graag z'n moeder bij zich, dus praat hij zich buikpijn aan en hij poept het hele huis onder.
Dit doet madame Rosa terugdenken aan Auschwitz. Later gaat hij stelen om gestraft te worden, maar ook hier krijgt hij niet het gewenste resultaat.
Momo is het lievelingetje van madame Rosa. Zij is ernstig ziek, haar haren vallen onder andere uit. Momo is het oudste kind, en moet dus een voorbeeld voor de anderen zijn en hij moet haar helpen.
Momo wil een hond, wat zij niet goed vindt. Ze zegt er echter verder niks van als hij met een (gestolen) hond thuis komt. Momo verkoopt de hond voor 500 FF aan een rijke vrouw. Het geld gooit hij in het riool. Het ging hem er alleen om dat de hond goed terecht zou komen. Madame Rosa vindt dit niet normaal en neemt hem mee naar haar dokter Katz. Deze zegt haar dat er met Momo niets aan de hand is, en hij schrijft madame Rosa op haar beurt kalmeringspillen voor.
Madame Rosa heeft allerlei valse documenten om zich voor gevaren vanuit allerlei hoeken te beschermen. Momo wil weten wie zijn ouders zijn en hoe oud hij nu precies is. Madame Rosa wil het hem niet vertellen ze vindt het namelijk te schokkend.
Meneer N'Da Am?d?e is een pooier. Hij is analfabeet en daarom schrijft madame Rosa brieven voor hem naar zijn ouders in Afrika. Meneer N'Da nodigt Momo uit om op de verjaardag van zijn zoontje langs te komen, maar Momo wil niet. Onder haar bed heeft madame Rosa een schilderij van Hitler, dit is haar houvast in haar verwarde hoofd.
Madame Rosa vertelt Momo vaak over de oorlog. Soms gaat ze midden in de nacht weg naar een kamer. Op een nacht achtervolgt Momo haar en belooft niets door te vertellen toen ze Momo zag. Madame Rosa gaat hier heen als ze bang is.
De politie komt madame Rosa vragen stellen over het opvoeden van de kinderen, de valse documenten helpen haar. Momo ziet blauw van angst om ooit zonder madame Rosa te moeten leven.
Momo heeft ??n vriend: Arthur. Dit is een paraplu, waar hij een hoofd op heeft zitten, dit is volgens meneer N'Da tegen hun geloof. Op straat verdient hij geld met Arthur. Verder slaapt hij ermee als met een knuffel. Als hij door de rosse buurt loopt wordt hij door hoeren aangesproken. Ze vinden hem zielig en geven hem 100 FF.
Het gaat slecht met madame Rosa. Ze heeft suikerziekte en hiervoor moet ze spuiten. Door een verkeerde ampul spuit ze een flinke dosis hero?ne.
Momo gaat naar het circus. Hij vindt het erg mooi. Hij steelt snoep waarna hij dit weer weggooit. Hij ontmoet een blonde vrouw, die hem probeert te versieren. Ze nemen afscheid. Hij denkt eraan dat hij madame Rosa niet alleen mag laten, want voor Mo?se was een tehuis en Banania was in bespreking.
Momo achtervolgt de blonde vrouw, tot bij haar werk. De blonde vrouw heet Nadine. Ze heeft nogal bewondering voor Arthur. Hij gaat met haar in de projectie ruimte zitten, zij werkt hier. Ze nodigt hem uit om wat met haar te gaan drinken. Nadine geeft haar adres aan Momo, zodat hij haar en haar vriend kan bezoeken. Haar vriend werkt namelijk met kinderen. Momo vertrekt en rent naar huis. Onderweg krijgt hij wroeging, omdat hij plezier heeft gehad zonder madame Rosa.
De gezondheid van madame Rosa is verslechterd. Dokter Katz zegt tegen Momo dat ze geen kanker heeft, maar wel zo goed als elke andere ziekte, verder is ze aan het dementeren. Hij vindt dat ze naar het ziekenhuis moet, maar dat wil Madame Rosa niet. Als Momo aan madame Rosa vertelt dat ze geen kanker heeft, wat ze wel dacht, is ze zeer gelukkig. Ze vieren een feestje en drinken champagne, aangeboden door meneer N'Da. Momo heeft het dementeren voor madame Rosa verzwegen.
Momo praat met meneer Hamil over trouwen en hij probeert zelf een gedicht zoals Victor Hugo te schrijven. Meneer Hamil heeft het vaak over Victor Hugo.
Nu men op de hoogte is van het dementeren van madame Rosa, komt men vaker op bezoek. Mevrouw Lola, een travestiet, is er nu vaak te vinden en helpt hier en daar. Een fransman Charmette, komt ook langs net als de gebroeders Zaoum. Die haar helpen als ze moet lopen. Men helpt allemaal, zelfs Mo?se is teruggekomen.
Madame Rosa wordt wakker en wil weten wat dokter Katz precies allemaal heeft gezegd. Momo houdt de boot nog wat af, als het om het ziekenhuis gaat. Meneer Waloumba, een neger uit Kameroen, komt met een stel dansers naar madame Rosa om de kwade geesten te verdrijven. Momo en Mo?se dansen ook mee. Als ze weer alleen zijn moeten Momo en Mo?se beide beloven dat ze ervoor zorgen dat zij niet naar het ziekenhuis hoeft.
Een oudere zieke man klopt aan bij madame Rosa, Momo doet open. De man stelt zich voor als Yo?ssef Kadir. Hij is op zoek naar zijn zoon Mohammed die hij elf jaar geleden hier had achtergelaten. Hij was rijk geworden van het tippelwerk van (vooral) zijn vrouw, A?cha. Hij vermoorde haar uit jaloezie. Hiervoor zat hij elf jaar in en psychiatrische instelling.
Hij blijft volhouden dat hij niet verantwoordelijk was voor de dood en dat hij een 'goede bekende van de politie en g??n slechte' is. Madame Rosa is ontwijkend als het gaat om zijn kind. Hij had namelijk sinds tijden al niet meer betaald. Uiteindelijk zegt ze dat Mo?se zijn kind is, hierop wordt Yo?ssef gek. Mo?se is namelijk joods, terwijl zijn kind islamitisch was toen hij hem afleverde. Volgens madame Rosa is er sprake van een persoonsverwisseling. Mo?se is eigenlijk Mohammed, terwijl de echte Mo?se als Mohammed in een islamitisch gezin leeft. Hierop krijgt Yo?ssef een hartaanval en hij sterft.
Momo roept de gebroeders Zaoum om het lichaam voor de deur van meneer Charmette te leggen. Een fransman heeft hier namelijk minder problemen van dan een buitenlander. Momo heeft natuurlijk door dat dit zijn vader was, en hij weet nu ook dat hij geen tien jaar oud is, maar veertien. Madame Rosa praat met Momo over zijn situatie en ze zegt dat Yo?ssef niet zeker zijn vader was. A?cha had namelijk twintig klanten op een dag als prostituee.
Het gaat steeds slechter met madame Rosa. Dokter Katz, op de rug van een broer Zaoum gebracht, komt langs om te zeggen dat ze naar het ziekenhuis moet. Als iedereen weg is blijft Momo aan het bed van madame Rosa zitten.
Mevrouw Lola en meneer Waloumba (met dansers) komen langs om madame Rosa te helpen. Ze hebben medelijden met haar. Momo die verdrietig is gaat de straat op en gaat naar de bioscoop. Hier ontmoet hij Nadine. Zij neemt hem me naar haar huis, waar hij haar vriend Ramon ontmoet. Hij vertelt hun over madame Rosa, over de gebeurtenissen rond zijn moeder en Yo?ssef en over andere types in de flat.
Als Momo gevraagd wordt of hij Arabisch is gaat hij er vandoor.
Als Momo terugkomt ziet hij een ambulance staan, maar deze is niet voor madame Rosa, het is voor meneer Bouaffa, deze is gestorven. Als Momo bij madame Rosa komt, zit ze onder de poep en plas, ze is bang dat de ambulance voor haar is. Momo zegt haar dat hij haar zal beschermen. Mevrouw Lola en de gebroeders Zaoum komen langs om madame Rosa en haar bed te verschonen.
Meneer Charmette stuurt een grafkrans, omdat hij dacht dat madame Rosa was overleden. Dokter Katz komt langs en wil haar in het ziekenhuis hebben. Momo weigert dit en wil euthanasie, maar dit kan volgens dokter Katz niet, omdat het in strijd is met de wet. Momo laat in het gesprek voor het eerst merken dat hij ook echt vier jaar ouder is. Dokter Katz staat toe dat madame Rosa thuis blijft, als ze maar loopt in de kamer, zodat ze niet aan bed gekluisterd blijft.
Meneer Waloumba komt langs om met madame Rosa wat te wandelen. Daarna wil ze van Momo weten wat dokter Katz heeft gezegd. Momo vertelt haar dat hij haar in het ziekenhuis als plantje in leven willen houden.
Dokter Katz komt langs en wil een ambulance bellen. Momo krijgt plotseling echter een idee. Hij vertelt dokter Katz dat er die dag rijke familie uit Isra?l komt, die madame Rosa mee terug nemen. Momo gaat ook mee om haar te verzorgen. Nu kan ze rustig sterven. De ge?motioneerde Katz vindt dit heel mooi en vertrekt. Madame Rosa, die alles gehoord heeft, is blij dat ze naar Isra?l gaan (althans dat denkt ze), en ze is ook zeer gelukkig dat Momo haar zo goed helpt.
De huurbaas komt geld halen. In het caf? van meneer Driss, belt Momo hem op en vertelt hem dat hij het geld krijgt van de rijke familie van madame Rosa.
's Nachts vertelt Momo aan madame Rosa dat ze gaan vertrekken naar Isra?l. Ze gaan naar de kelder, naar haar 'trou juif'. De mensen die ze onderweg tegenkomen vertellen ze dat ze naar Isra?l gaan. In de 'trou juif' gaat ze in een fauteuil zitten, ze sluit de ogen en mompelt een paar keer Blumentag. Ze is gestorven.
Na de dood van madame Rosa blijft Momo aan haar zijde, zelfs als ze begint te ontbinden. Hij maakt haar op en parfumeert haar. Hij wil haar blijven zien omdat hij van haar houdt. Hij zegt tegen iedereen dat madame Rosa naar Isra?l is vertrokken en dat hij haar achterna zal reizen.
Hoofdpersonen
Momo (of Mohammed):
Hij is de hoofdpersoon in het verhaal. Hij is veertien jaar maar geestelijk ver voor op zijn leeftijdsgenootjes. Zo gaat hij met Dokter Katz in discussie over euthanasie. Daar zul je andere kinderen echt niet over horen praten. Waarschijnlijk is hij zo ontwikkeld omdat hij zijn hele leven met de onderkant van de samenleving te maken heeft gehad (veel levenservaring). Dat hij toch eigenlijk nog een kind is blijkt uit het feit dat hij nog graag met zijn ?vriendje? Arthur speelt.
Eerst wordt hij verzorgd door Madame Rosa. Verder naar het einde toe worden de rollen omgedraaid en neemt hij steeds meer de zorg voor haar op zich. Het is een jongen met een goed hart maar met soms enkele ondeugende streken (hij steelt vaak dingen). Ik vind dat hij een flat-character heeft. Zoals bij filosofische romans de hele ziel van iemand wordt blootgelegd, zo wordt hier het karakter niet echt uitgediept.
Dit heeft waarschijnlijk met het standpunt van het verhaal te maken. Alles wordt door Momo verteld en hij is nog maar een kind. En hij is sympathiek en gesloten.
Madame Rosa
Een Joodse, geboren in Polen. Ze is hoer geweest in Marokko, Algerije en Parijs. De Tweede Wereldoorlog heeft een groot litteken bij haar achtergelaten. Ze heeft in een concentratiekamp gezeten, wat ze bij toeval heeft overleefd. Haar angst voor terugkeer van de oorlog is zo groot dat ze een schuilkelder heeft, waar ze zo af en toe naar toevlucht als ze bang is. Ze houdt veel van Momo, dit blijkt wel wanneer ze hem in bescherming neemt tegenover zijn vader.
Op dat moment is ze bang om hem kwijt te raken. Toch wordt er niet letterlijk gezegd dat de twee van elkaar houden. Zij heeft een flat-character. Wat voor Momo geldt, geldt ook voor de andere karakters. Madame Rosa is sympathiek, maar ze laat het niet altijd merken.
Dokter Katz
Hij is een oude man, die een goede vriend is van Momo en Madame Rosa. Hij helpt hen tot aan Madame Rosa?s dood. Hij is altijd erg aardig tegen Momo en leert hem dat hij nog een heel leven voor zich heeft.
Meneer Hamil
Hij leert Momo verscheidene zaken, zoals de koran lezen. Ook geeft hij antwoord op de vraag over liefde die Momo hem stelt.
Mo?se en Banania
Twee andere kinderen die aan de zorg van Madame Rosa zijn toevertrouwt. In de loop van het verhaal vinden zij een ander thuis.
Arthur
De paraplupop van Momo. Dit is zijn trouwe vriendje met wie hij altijd de straten afslentert.
Madame Nadine
Een moeder van twee kinderen, die in een bioscoop werkt. Zij wil Momo helpen als dat moet, daarom geeft zij aan Momo haar adres. Momo gaat naar de dood van Madame Rosa bij haar en haar man Raymond (een dokter) wonen.
Meneer N?Da Am?d?e
Een zwarte pooier uit Niger. Madame Rosa schrijft altijd brieven voor hem naar zijn familie. Hij is tevreden met alles wat zij verzint in deze brieven.
Madame Lola
Een 35-jarige Senegal?se travestiet. Vroeger was hij boxkampioen. Nu zorgt hij ook voor Madame Rosa.
Meneer Waloemba
Een vuurvreter uit Kameroen. Hij probeert Madame Rosa aan het schrikken te maken zodat ze haar geheugen terug krijgt. Ook probeert hij haar op te vrolijken door te dansen.
De gebroeders Zaoem
Zij zijn verhuizers die er voor zorgen dat Madame Rosa nog wat beweging krijgt.
Monsieur Charmette
Een Franse ambtenaar die zo af en toe een bezoekje brengt aan Madame Rosa. Hij stuurt ook een rouwkrans wanneer hij denkt dat zij dood is. Madame Rosa neemt het positief op en vindt het geweldig dat ze eindelijk is een keer bloemen krijgt.
Meneer Kadir Yo?ssef
Hij is de oude vader van Momo. Op een dag komt hij Madame Rosa aan de deur om zijn zoon te zien. Madame Rosa wimpelt hem snel af (ze maakt hem wijs dat zijn kind joods is), wat leidt tot zijn dood.
Thema?s
Liefde: In het boek vraagt Momo aan Meneer Hamil of hij zonder liefde kan leven. De man antwoordt dat dit mogelijk is. Dit vraagstuk wordt opgelost aan het eind van het boek met de woorden: ?Il faut aimer?. Momo heeft blijkbaar ontdekt dat hij liefde nodig heeft in zijn leven.
Angst: Het verhaal wordt doorspekt met momenten van angst. Angst voor het ziekenhuis, angst voor het verleden, angst om alleen achter te blijven en angst voor de toekomst.
Zorg voor elkaar: Madame Rosa zorgt voor Momo wanneer hij klein is. De rollen worden omgedraaid wanneer zij ziek wordt, dan verzorgt Momo haar. Schuldig voelt hij zich soms ook, vooral als hij plezier heeft. Hij realiseert zich dan, dat Madame Rosa thuis zit en misschien wel zijn zorg nodig heeft.
Genre
Het boek heet: La vie devant soi, dit betekend: Het leven voor je. Dit is een zin die Dokter Katz tegen Momo zegt als hij zit te huilen. Dokter Katz zegt hem dan niet te huilen omdat hij nog een heel leven voor zich heeft. Dit leven heeft echter een niet zo?n rooskleurige toekomst. De mensen om hem heen worden ouder en ouder en het gaat steeds slechter met ze. Voor Momo brengt het ouder worden alleen maar zorgen met zich mee.
Het is een fictief boek, het is verzonnen. Het lijkt net een autobiografie omdat het over Momo gaat en ook door hem wordt verteld, toch is het dit niet omdat het niet echt is gebeurd. Dit boek is dus een fictieve roman.
Vertelperspectief
Het boek is in de eerste persoon geschreven. Het word verteld vanuit Momo.
Tijd
Er is niet een verwijzing naar een specifieke tijd in het boek. Het verhaal wordt verteld met flashbacks en flashforwards. Er is dus niet sprake van een chronologische vertelwijze.
Plaats
Het verhaal speelt zich af in Parijs, in een wijk waar veel buitenlanders zitten. De flat staat aan de boulevard de Belleville. Er is sprake van een arm milieu, waarin veel figuren voorkomen die aan de onderkant van de samenleving van zitten (hoeren, pooiers, etc.).