Biografie: Lodewijk XIV
Lodewijk XIV
Inhoudsopgave
Inleiding
Jeugd
Koningsschap
Conflict met Fouquet, de minister van financi?n
Colbert
Versailles
Ma?tresses
Veroveringen
Cultuur
De dood van Lodewijk XIV
Boekenlijst
Europa in de Gouden Eeuw, door A.H. Zwart, P. van den Boom en F. Langen, uigeverij Lecturama Rotterdam, 1978.
Sporen, door Arie Wilschut, Karin Loggen, Tom van der Geugten, uitgeverij Wolters-Noordhoff Groningen, z.j.
Aan het hof van Lodewijk XIV, door Manfred Kossak, vertaald door L. Falger, uigeverij Schuyt & Co, 1993.
Inleiding:
Lodewijk de 14e was de koning van Frankrijk en heeft veel invloed gehad op de destijdse veranderingen in Frankrijk. Hij was een absolute vorst dat betekent dat hij de absolute heerser van Frankrijk was en niemand aan zijn bevelen kon ontkomen. Zijn moeder was de Franse koningin maar over wie zijn vader was is men het nooit over eens geworden. Want tijdens Lodewijks geboorte op 5 september 1638 keek de koning naar hem en verliet de kamer zonder de koningin zelfs maar te kussen. Dat veroorzaakte veel opschudding en op die mannier kwam de discussie ter sprake dat hij misschien wel niet de vader was. Maar Lodewijk werd toch de rechtmatige troonopvolger.
Jeugd
Toen Lodewijk XIII, vijf jaar na de geboorte van Lodewijk XIV overleed verwachtte iedereen dat Lodewijk XIV hem zou opvolgen. Maar daar kon geen sprake van zijn omdat Lodewijk niet oud genoeg was. Daarom nam de moeder van Lodewijk die taak op zich samen met de eerste minister Mazarin. Mazarin en Lodewijks moeder gaven Lodewijk een op de regerende taak toewerkende opvoeding, Na de oorlog met Spanje had Mazarin tijdens het tekenen van een vredesakkoord met Spanje ook de verloving van de Spaanse prinses Maria Theresia en Lodewijk XIV bekend gemaakt met de voornaamste doelstelling om de vrede te behouden. Hij kon alleen niet erg lang van de vrede genieten, want kort daarna overleed hij.
Koningsschap
Lodewijk was vijftien jaar toen Mazarin overleed en hij als gevolg van het oivertot koning gekroond werd. Lodewijk stelde geen nieuwe eerste minister aan om te tonen dat hij de absolute heerser was en alle belangrijke besluiten via hem moesten gaan. Ieder belangrijk besluit dus een koninklijke stempel nodig had om wettig te zijn. Mazarin had Lodewijk voor zijn dood advies gegeven over de mensen die hij zou kunnen benoemen. Die mensen waren Fouquet, Le Tellier en Lionne. Lodewijk benoemde hen in overeenkomst met Mazarins advies naar hoge en belangrijke posten.
Conflict met Fouquet, de minister van financi?n
Lodewijk nam de methode van het regeren die Mazarin hem had voorgedaan en mischien was de mannier waarop hij de methode gebruikt zelfs efectiver als Mazarins mannier. Zo tollereerde Mazarin Fouquet. Die geen onderscheid maakte tussen zijn geld en het geld uit de schadskist. Dus gebruikte hij de rijkgelden voor eigen doel. In die tijd vonden mensen dat zelfs heel normaal, maar Lodewijk die vond dat het anders moest en benoemde een controleur van financi?n, zijn naam was Colbert. Fouquet maakte het steeds bonter hij kocht bijvoorbeeld een groot landhuis met alle luxe die je je maar wensen kon. Fouquet kon zich alles veroorloven. Totdat hij de fatale fout maakte, door door een grandioos feest te organiseren en daarmee indruk op Lodewijk te willen maken. Op het feest werd de koning overdonderd door alle rijkdom die hem voor ogen kwam, een gigantisch zilveren servies, een orkest van 24 man, schitterende fontijnen en als klap op de vuurpijl een overweldigende vuurwerkshow. Lodewijk vond het allemaal wel leuk, maar alleen de koning mocht zo schitteren en daarom nam hij grootse maatregelen. Om Fouquet in de val te lokken, deed hij extra aardig tegen hem. En op de verjaardag van de koning op 5 september werd Fouquet bij Lodewijk geroepen en in de boeien geslagen. Tijdens de rechtszaak zei Lodewijk tegen de rechters, ?Ik wil dat jullie hem ter dood veroordelen!?. Maar dat vonden de rechters te ver gaan en ze legden hem alleen verbanningsschap op, waar Lodewijk levenslange gevangenisstraf van maakte. Toen benoemde hij Colbert tot zijn minister van financi?n.
Colbert
Colbert was een zuinig man die zo veel mogelijk voordeel uit alles wilde trekken. Hij had een speciaal systeem bedacht, waardoor Frankrijk alleen maar rijker zou worden. Als Frankrijk meer geld door export binnenkreeg dan het door import uitgaf, zou Frankrijk alleen nog maar rijker worden. Door die regeling werden de verliezen wel minder groot maar de staatsschuld bleef oplopen. Colbert kon misschien wel een beetje orde in de rommelinge ecomomie van Frankrijk scheppen maar, uiteindelijk is de staatschuld van 400 miljoen naar 4 miljard livres opgelopen. Colbert had ook een manier uitgevonden om de populatie in de gekoloniseerde gebieden te vergroten. In de gekoloniseerde gebieden kreeg iedereen die meer dan 10 kinderen had kreeg een soort kinderbijslag van 300 livres per jaar en als je 12 kinderen had dan kreeg je 100 livres extra.
Versailles
Lodewijk had een klein jachtslot laten neerzetten, op amper 20 kilometer afstand van Parijs. Want op die plek was veel wild aanwezig en Lodewijk hield van veel jagen. Omdat Lodewijk daat graag verbleef, besloot hij het slot uit te bouwen tot een groot paleis. Hij vond dat het nog veel mooier moest worden dan het huis van Fouquet. Om zijn koninklijke macht tot uiting brengen. Colbert wou die een onnodige uitgave verhinderen en probeerde de koning om te praten. Dat is hem niet gelukt. Want Lodewijk liet zich niet van zijn plan afbrengen om de ?paleisstad? te bouwen. Hij haalde de beste architecten erbij om een zo mooi mogelijk paleis te krijgen. Lodewijk was zo ongeduldig dat hij al een vier dagen durend feest organiseerde toen de verbouwing pas half af was. Om iedereen te laten zien wat de koning wel allemaal niet kon doen. Toen de verbouwing uiteindelijk af was, had hij er in totaal 150 miljoen livres aan besteed. In die tijd was de adel te machtig en Lodewijk wou de macht van de adel inkorten. Hij had dus met het grote probleem van de mogelijke opstanden van de adel te kampen en zocht een oplossing om de adel kalm te houden. Nu was Versailles een erg groot paleis dus dacht de koning dat het mischien wel handig was om de adel bij hem te houden zodat hij constant op hen kon letten. Na een tijdje was Versailles echt een Paleisstad want er woonde 20000 mensen waarvan 1200 edelen met hun fammilie, 4800 bedienden en 14000 personeelsleden. De adel hield hij bezig met allerlei ondergeschikte zaken.
Ma?tresses
Lodewijk had zijn eigen huwelijk niet mogen uitzoeken dus, zat hij vast aan een echtgenote waarvan hij niet hield. Hij deed altijd zijn uiterste best om beleefd tegen haar te blijven en zag dat als een vergoeding voor het feit dat hij zijn sexuele bevrediging ergens anders zocht. De eerste vrouw waarop Lodewijk echt verliefd werd Louise Fra?oise de la Baume le Blanc, jonkvrouw de la Valeri?re, zij was een hofdame van zijn schoonzuster en stond bekend als een schuchtere, zeer zedige maagd. Dat was ook de reden waarom de koning van haar hield. De koningin stond het niet zo aan en bracht protensten in, maar toen die niks hielpen legde ze zich er maar bij neer. Enkele jaren later werd Lodewijk weer verliefd op de vrouw van markies de Montespan, Ath?na?s. Lodewijk verklaarde Louise dat hij best twee vrouwen kon liefhebben. In die tijd sprak men over de drie koninginnen als de koest van de koning met de koning, zijn vrouw en zijn 2 ma?stresses langs reed. Want de ma?stresses hadden veel invloed op de koning. Toen de koningin stierf en de sexlust van de koning een beetje tot bedaaren was gekomen, kwom opeens een andere vrouw naar voren die de koning veel geestelijke steun gaf, haar naam was Fran?oise de Maintenon. Zij touwde in het geheim met Lodewijk, maar werd nooit koningin. Ze had wel, net zo als de andere ma?stresses veel invloed op de koning.
Veroveringen
Door overwinningen in een oorlog te behalen kreeg je vroeger veel aanzien. De koning was een man die zoals de Romeinen graag natuurlijke grenzen had. Omdat hij daarvoor streefde was er bijna nooit vrede in Frankrijk en behaalden ze veel overwinningen. Omdat Lodewijk vond dat hij via zijn vrouw recht op de Zuidelijke-Nederlanden had, besloot hij ze te verovenen. Maar de Republiek der Verenigde Nederlanden, Engeland en Zweden sloten een verbond om Lodewijk te dwars bomen. Hij mocht de reeds veroverde steden houden maar hij moest stoppen met vechten. De koning richtte zijn woede vooral op de Nederlanden en zond op wraak. Hij voerde opnieuw een oorlog en overwon de Zuidelijke Nederlanden. Op het toppunt van zijn macht in 1681 veroverde hij de Rijksstad Straatsburg en werd niet terug aangevallen. Toen de koning het Edict van Nantes in 1688 introk werdt de rest van Europa zich bewust van de grote dreiging en vormde de Republiek der Verendigde Nederlanden, Engeland, de Duitse keizer, Spanje Brandenbur en Zweden een gezamelijk frond tegen Frankrijk door het grote verbond van Wenen te onderteken. De Engelse en Nederlanse vloot versloegen de machtige Franse vloot die Colbert had opgericht. En op het land werden er ook groten verliezen aan de Fransen toegebracht. Lodewijk zag toen wel in dat er geen andere uitweg was als het vredesakkoord dat aangeboden werd te ondertekenen en aan de hoge eisen te voldoen.
Cultuur
Lodewijk was een kunstliefhebber vooral als het om theater ging. Hij had dan ook toneelspelers en toneelschrijvers in dienst om hem en de adel in Versailles te vermaken. Lodewijk vond het ook erg leuk om mee te spelen. Omdat hij het druk had vervulde hij als hij speelde een onbelangrijke rol, meestal was die rol van zon daar komt zijn bijnaam ?de Zonnenkoning? vandaan. Lodewijk was een liefhebber van de ?barrokstijl?, dat is een stijl die veelversierde frutseltjes bevat en een hoge mate vakmanschap vereist. Lodewijk liet heel Versailles daarmee inrichten, vandaar ook de hoge kosten. Ook op de mode heeft hij veel invloed gehad. Iedereen droeg namelijk graag wat hij droeg, want dat was speciaal en als zij het ook droegen waren zij ook speciaal. Omdat Lodewijk vroeg kalend was droeg hij een pruik. Nadat Lodewijk een pruik is gaan dragen was het een vorm van aanzien die je creerde als je een pruik droeg en na die tijd heeft iedereen met een hoge functie nog lang een pruik gedragen.
De dood van Lodewijk XIV
Lodewijk had het de laatste jaren van zijn leven geestelijk zwaar te voorduren, want veel van zijn kinderen en kleinkinderen stierven. Toen Lodewijk in 1715 op een vredige manier in zijn sterfbed stierf. Had hij toch nog zijn zin gekregen en zou zijn familie de Zuidelijke Nederlanden erven van de Spaanse koning. Maar Lodwijk had wel heel Frankrijk in een grote gaos achter.
Inhoudsopgave
Inleiding
Jeugd
Koningsschap
Conflict met Fouquet, de minister van financi?n
Colbert
Versailles
Ma?tresses
Veroveringen
Cultuur
De dood van Lodewijk XIV
Boekenlijst
Europa in de Gouden Eeuw, door A.H. Zwart, P. van den Boom en F. Langen, uigeverij Lecturama Rotterdam, 1978.
Sporen, door Arie Wilschut, Karin Loggen, Tom van der Geugten, uitgeverij Wolters-Noordhoff Groningen, z.j.
Aan het hof van Lodewijk XIV, door Manfred Kossak, vertaald door L. Falger, uigeverij Schuyt & Co, 1993.
Inleiding:
Lodewijk de 14e was de koning van Frankrijk en heeft veel invloed gehad op de destijdse veranderingen in Frankrijk. Hij was een absolute vorst dat betekent dat hij de absolute heerser van Frankrijk was en niemand aan zijn bevelen kon ontkomen. Zijn moeder was de Franse koningin maar over wie zijn vader was is men het nooit over eens geworden. Want tijdens Lodewijks geboorte op 5 september 1638 keek de koning naar hem en verliet de kamer zonder de koningin zelfs maar te kussen. Dat veroorzaakte veel opschudding en op die mannier kwam de discussie ter sprake dat hij misschien wel niet de vader was. Maar Lodewijk werd toch de rechtmatige troonopvolger.
Jeugd
Toen Lodewijk XIII, vijf jaar na de geboorte van Lodewijk XIV overleed verwachtte iedereen dat Lodewijk XIV hem zou opvolgen. Maar daar kon geen sprake van zijn omdat Lodewijk niet oud genoeg was. Daarom nam de moeder van Lodewijk die taak op zich samen met de eerste minister Mazarin. Mazarin en Lodewijks moeder gaven Lodewijk een op de regerende taak toewerkende opvoeding, Na de oorlog met Spanje had Mazarin tijdens het tekenen van een vredesakkoord met Spanje ook de verloving van de Spaanse prinses Maria Theresia en Lodewijk XIV bekend gemaakt met de voornaamste doelstelling om de vrede te behouden. Hij kon alleen niet erg lang van de vrede genieten, want kort daarna overleed hij.
Koningsschap
Lodewijk was vijftien jaar toen Mazarin overleed en hij als gevolg van het oivertot koning gekroond werd. Lodewijk stelde geen nieuwe eerste minister aan om te tonen dat hij de absolute heerser was en alle belangrijke besluiten via hem moesten gaan. Ieder belangrijk besluit dus een koninklijke stempel nodig had om wettig te zijn. Mazarin had Lodewijk voor zijn dood advies gegeven over de mensen die hij zou kunnen benoemen. Die mensen waren Fouquet, Le Tellier en Lionne. Lodewijk benoemde hen in overeenkomst met Mazarins advies naar hoge en belangrijke posten.
Conflict met Fouquet, de minister van financi?n
Lodewijk nam de methode van het regeren die Mazarin hem had voorgedaan en mischien was de mannier waarop hij de methode gebruikt zelfs efectiver als Mazarins mannier. Zo tollereerde Mazarin Fouquet. Die geen onderscheid maakte tussen zijn geld en het geld uit de schadskist. Dus gebruikte hij de rijkgelden voor eigen doel. In die tijd vonden mensen dat zelfs heel normaal, maar Lodewijk die vond dat het anders moest en benoemde een controleur van financi?n, zijn naam was Colbert. Fouquet maakte het steeds bonter hij kocht bijvoorbeeld een groot landhuis met alle luxe die je je maar wensen kon. Fouquet kon zich alles veroorloven. Totdat hij de fatale fout maakte, door door een grandioos feest te organiseren en daarmee indruk op Lodewijk te willen maken. Op het feest werd de koning overdonderd door alle rijkdom die hem voor ogen kwam, een gigantisch zilveren servies, een orkest van 24 man, schitterende fontijnen en als klap op de vuurpijl een overweldigende vuurwerkshow. Lodewijk vond het allemaal wel leuk, maar alleen de koning mocht zo schitteren en daarom nam hij grootse maatregelen. Om Fouquet in de val te lokken, deed hij extra aardig tegen hem. En op de verjaardag van de koning op 5 september werd Fouquet bij Lodewijk geroepen en in de boeien geslagen. Tijdens de rechtszaak zei Lodewijk tegen de rechters, ?Ik wil dat jullie hem ter dood veroordelen!?. Maar dat vonden de rechters te ver gaan en ze legden hem alleen verbanningsschap op, waar Lodewijk levenslange gevangenisstraf van maakte. Toen benoemde hij Colbert tot zijn minister van financi?n.
Colbert
Colbert was een zuinig man die zo veel mogelijk voordeel uit alles wilde trekken. Hij had een speciaal systeem bedacht, waardoor Frankrijk alleen maar rijker zou worden. Als Frankrijk meer geld door export binnenkreeg dan het door import uitgaf, zou Frankrijk alleen nog maar rijker worden. Door die regeling werden de verliezen wel minder groot maar de staatsschuld bleef oplopen. Colbert kon misschien wel een beetje orde in de rommelinge ecomomie van Frankrijk scheppen maar, uiteindelijk is de staatschuld van 400 miljoen naar 4 miljard livres opgelopen. Colbert had ook een manier uitgevonden om de populatie in de gekoloniseerde gebieden te vergroten. In de gekoloniseerde gebieden kreeg iedereen die meer dan 10 kinderen had kreeg een soort kinderbijslag van 300 livres per jaar en als je 12 kinderen had dan kreeg je 100 livres extra.
Versailles
Lodewijk had een klein jachtslot laten neerzetten, op amper 20 kilometer afstand van Parijs. Want op die plek was veel wild aanwezig en Lodewijk hield van veel jagen. Omdat Lodewijk daat graag verbleef, besloot hij het slot uit te bouwen tot een groot paleis. Hij vond dat het nog veel mooier moest worden dan het huis van Fouquet. Om zijn koninklijke macht tot uiting brengen. Colbert wou die een onnodige uitgave verhinderen en probeerde de koning om te praten. Dat is hem niet gelukt. Want Lodewijk liet zich niet van zijn plan afbrengen om de ?paleisstad? te bouwen. Hij haalde de beste architecten erbij om een zo mooi mogelijk paleis te krijgen. Lodewijk was zo ongeduldig dat hij al een vier dagen durend feest organiseerde toen de verbouwing pas half af was. Om iedereen te laten zien wat de koning wel allemaal niet kon doen. Toen de verbouwing uiteindelijk af was, had hij er in totaal 150 miljoen livres aan besteed. In die tijd was de adel te machtig en Lodewijk wou de macht van de adel inkorten. Hij had dus met het grote probleem van de mogelijke opstanden van de adel te kampen en zocht een oplossing om de adel kalm te houden. Nu was Versailles een erg groot paleis dus dacht de koning dat het mischien wel handig was om de adel bij hem te houden zodat hij constant op hen kon letten. Na een tijdje was Versailles echt een Paleisstad want er woonde 20000 mensen waarvan 1200 edelen met hun fammilie, 4800 bedienden en 14000 personeelsleden. De adel hield hij bezig met allerlei ondergeschikte zaken.
Ma?tresses
Lodewijk had zijn eigen huwelijk niet mogen uitzoeken dus, zat hij vast aan een echtgenote waarvan hij niet hield. Hij deed altijd zijn uiterste best om beleefd tegen haar te blijven en zag dat als een vergoeding voor het feit dat hij zijn sexuele bevrediging ergens anders zocht. De eerste vrouw waarop Lodewijk echt verliefd werd Louise Fra?oise de la Baume le Blanc, jonkvrouw de la Valeri?re, zij was een hofdame van zijn schoonzuster en stond bekend als een schuchtere, zeer zedige maagd. Dat was ook de reden waarom de koning van haar hield. De koningin stond het niet zo aan en bracht protensten in, maar toen die niks hielpen legde ze zich er maar bij neer. Enkele jaren later werd Lodewijk weer verliefd op de vrouw van markies de Montespan, Ath?na?s. Lodewijk verklaarde Louise dat hij best twee vrouwen kon liefhebben. In die tijd sprak men over de drie koninginnen als de koest van de koning met de koning, zijn vrouw en zijn 2 ma?stresses langs reed. Want de ma?stresses hadden veel invloed op de koning. Toen de koningin stierf en de sexlust van de koning een beetje tot bedaaren was gekomen, kwom opeens een andere vrouw naar voren die de koning veel geestelijke steun gaf, haar naam was Fran?oise de Maintenon. Zij touwde in het geheim met Lodewijk, maar werd nooit koningin. Ze had wel, net zo als de andere ma?stresses veel invloed op de koning.
Veroveringen
Door overwinningen in een oorlog te behalen kreeg je vroeger veel aanzien. De koning was een man die zoals de Romeinen graag natuurlijke grenzen had. Omdat hij daarvoor streefde was er bijna nooit vrede in Frankrijk en behaalden ze veel overwinningen. Omdat Lodewijk vond dat hij via zijn vrouw recht op de Zuidelijke-Nederlanden had, besloot hij ze te verovenen. Maar de Republiek der Verenigde Nederlanden, Engeland en Zweden sloten een verbond om Lodewijk te dwars bomen. Hij mocht de reeds veroverde steden houden maar hij moest stoppen met vechten. De koning richtte zijn woede vooral op de Nederlanden en zond op wraak. Hij voerde opnieuw een oorlog en overwon de Zuidelijke Nederlanden. Op het toppunt van zijn macht in 1681 veroverde hij de Rijksstad Straatsburg en werd niet terug aangevallen. Toen de koning het Edict van Nantes in 1688 introk werdt de rest van Europa zich bewust van de grote dreiging en vormde de Republiek der Verendigde Nederlanden, Engeland, de Duitse keizer, Spanje Brandenbur en Zweden een gezamelijk frond tegen Frankrijk door het grote verbond van Wenen te onderteken. De Engelse en Nederlanse vloot versloegen de machtige Franse vloot die Colbert had opgericht. En op het land werden er ook groten verliezen aan de Fransen toegebracht. Lodewijk zag toen wel in dat er geen andere uitweg was als het vredesakkoord dat aangeboden werd te ondertekenen en aan de hoge eisen te voldoen.
Cultuur
Lodewijk was een kunstliefhebber vooral als het om theater ging. Hij had dan ook toneelspelers en toneelschrijvers in dienst om hem en de adel in Versailles te vermaken. Lodewijk vond het ook erg leuk om mee te spelen. Omdat hij het druk had vervulde hij als hij speelde een onbelangrijke rol, meestal was die rol van zon daar komt zijn bijnaam ?de Zonnenkoning? vandaan. Lodewijk was een liefhebber van de ?barrokstijl?, dat is een stijl die veelversierde frutseltjes bevat en een hoge mate vakmanschap vereist. Lodewijk liet heel Versailles daarmee inrichten, vandaar ook de hoge kosten. Ook op de mode heeft hij veel invloed gehad. Iedereen droeg namelijk graag wat hij droeg, want dat was speciaal en als zij het ook droegen waren zij ook speciaal. Omdat Lodewijk vroeg kalend was droeg hij een pruik. Nadat Lodewijk een pruik is gaan dragen was het een vorm van aanzien die je creerde als je een pruik droeg en na die tijd heeft iedereen met een hoge functie nog lang een pruik gedragen.
De dood van Lodewijk XIV
Lodewijk had het de laatste jaren van zijn leven geestelijk zwaar te voorduren, want veel van zijn kinderen en kleinkinderen stierven. Toen Lodewijk in 1715 op een vredige manier in zijn sterfbed stierf. Had hij toch nog zijn zin gekregen en zou zijn familie de Zuidelijke Nederlanden erven van de Spaanse koning. Maar Lodwijk had wel heel Frankrijk in een grote gaos achter.