Boekverslag: De Tweeling
Romananalyse ?De Tweeling?, Tessa De Loo
Thema, idee en motieven
Thematiek
Om de thematiek van de roman beknopt samen te vatten, is het volgende citaat een perfect voorbeeld:
?Wanneer zij twee?n, tegelijk geboren uit dezelfde moeder, liefgehad door dezelfde vader, er niet in zouden slagen over domme, door geschiedenis opgeworpen hindernissen heen te stappen, wie zou daar dan wel toe in staat zijn? Wat was het toekomstperspectief van de wereld als zelf zij twee?n, die werden geacht mild te zijn in hun ouderdom, niet eens dat ene steentje konden werpen?? p. 429
De roman stelt onbegrip centraal, de onwil tot begrip en vergeving. Lotte en Nederland hebben nooit begrip kunnen opbrengen voor het wedervaren van de gewone Duitser in de oorlog. De antipathieke houding ten opzichte van Duitsland, vooral in de hand gewerkt door de hongersnood in de oorlog en de deportatie van een groot deel van de goed ge?ntegreerde joodse gemeenschap in Nederland, heeft vergeving decennialang in de weg gestaan. Anna verpersoonlijkt alle gewone Duitsers die tijdens de oorlog tegen hun wil in achter de F?hrer en zijn regime aanliepen, omdat ze geen andere keuze hadden.
De scheiding van de tweeling is uiteraard een uitstekend symbool voor de scheiding van de twee landen die een zo historische band hebben: van oorsprong allebei Duits en steeds verder uiteengegroeid zonder veel contact te wensen.
Ook de Tweede Wereldoorlog staat centraal; alle bekende gebeurtenissen passeren de revue: Hitlers machtsovername, de Blitzkrieg, de hongerwinter in Nederland, enzovoort. De oorlog is wel slechts een achtergrond waartegen het leven van de gewone mensen afspeelt, zowel in Duitsland als in Nederland.
Idee
De schrijfster Tessa De Loo wilde met haar boek ?De Tweeling? begrip opbrengen voor de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze wil ermee duidelijk maken dat niet alle Duitsers tijdens die periode gevoed waren met rassenhaat, maar dat er ook Duitsers waren die erg onder het regime van Hitler leidden. Zo ontneemt ze de Nederlanders (ze is zelf Nederlandse) hun zekerheden: niet alle Duitsers zijn slecht.
Motieven
? Eenzaamheid: Wanneer de beide zussen elkaar ontmoeten, voelen ze zich allebei eenzaam. Lotte is weduwe en ook Anna heeft haar geliefde verloren in de oorlog.
? Verbondenheid: De tweeling is verbonden met elkaar en ze zullen ook altijd verbonden blijven doordat ze hun eerste 6 jaar samen hebben doorgebracht.
? Slachtoffer: Zowel Anna als Lotte voelt zich een slachtoffer van het regime van Hitler tijdens de oorlog.
? Eten: Tijdens hun kuuroord praten de dames alleen maar onder het eten, soms ook tijdens het wandelen. Ze eten erg veel en overvloedig.
? ?Je moet het eindelijk eens begrijpen,? ging Anna even hard verder, ?ik voel alleen maar weerstand bij jou. (?) Je zou eens met een oude BMD-leidster of een Arbeitsf?hrerin moet praten, je haren zouden overeind gaan staan: het was hun jeugd, de tijd van hun leven, wundersch?n!? Lotte staarde haar aan. Het was alsof Anna tijdens deze lofzang steeds groter werd, alsof ze ? met haar gebaksvork in de hand ? pompeuze afmetingen aannam, noodlottige enthousiasme van voor de oorlog, vulde de hele patisserie.p. 145
? Muziek: Lotte zingt graag en goed, ze trouwt met een vioolbouwer. Lotte?s stiefvader heeft ook een enorme platencollectie die erg veel geld kost en waardoor de ouders regelmatig ruzie krijgen.
?Op een zondagochtend kwam onverwacht Lottes stem, los van het koor, de huiskamer binnen met een Cantate van Bach. Onzeker over het resultaat (?) kwam ze thuis. (?) Dat ze met iets waar ze zelf tot in haar haarwortels van genoot bovendien nog succes oogstte, gaf haar een schandalig prettig gevoel.?
? Verzoening: Lotte en Anna staan symbool voor Duitsland en Nederland die als een tweeling aan verzoening toe is.
? De dood: ook de dood is een telkens terugkerende factor in het verhaal, hun moeder gaat dood, daarna hun vader, een vriend van Lotte, de man van Anna (Martin), de man van Lotte (dit wordt overigens niet beschreven in het boek) en tot slot sterft ook Anna.
? De Dom in Keulen: de twee torens zijn als het ware Anna en Lotte, verbonden met elkaar maar toch gescheiden.
?Op een zondagochtend kwam onverwacht Lottes stem, los van het koor, de huiskamer binnen met een Cantate van Bach. Onzeker over het resultaat (?) kwam ze thuis. (?) Dat ze met iets waar ze zelf tot in haar haarwortels van genoot bovendien nog succes oogstte, gaf haar een schandalig prettig gevoel.?
Tijd
Kalendertijd: de levensverhalen van Anna en Lotte spelen zich grotendeels af tijdens de Tweede Wereldoorlog. De periode ervoor en daarna wordt ook besproken, maar de meeste gebeurtenissen spelen zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Vertelde tijd: De gebeurtenissen in het verhaal voltrekken zich binnen ongeveer ??n week, tijdens de kuur van Anna en Lotte.
Verteltijd: Het boek ?De Tweeling? omvat 435 pagina?s.
Vertelritme: Het boek heeft een traag ritme want de verteltijd is groot ten opzichte van de vertelde tijd. De week van Anna en Lotte in het kuuroord omvat 435 pagina?s, het is dus een vertraging of uitbreiding.
Chronologie: Het boek is niet chronologisch opgebouwd. Het begint met de ontmoeting tussen Anna en Lotte wanneer ze allebei bijna 76 jaar zijn. Tijdens de tijd die ze samen spenderen, vertellen ze over hun voorbije levens en gebeurtenissen. Die gebeurtenissen worden wel in chronologische volgorde verteld.
? ?Excusez moi madame?? Met een lichte stembuiging, in moeizaam schools Frans, wendde de vrouw zich onverhoeds tot Lotte. ?C?est permis? dat wij? van dit water drinken?? De geschiedenis die volgt was er waarschijnlijk niet geweest als Lotte ook in het Frans had geantwoord. Maar in een opwelling van roekeloosheid zei ze: ?Ja, das Wasser k?nnen sie trinken.? ? p. 12
Ruimte
De vertelsituatie in het heden speelt zich af in Spa, waar de twee vrouwen elkaar ontmoeten. Die plaats is niet toevallig gekozen, het is eerder symbolisch geladen. In Spa werden namelijk verscheidene slagen uitgevochten tussen de geallieerden en het Duitse leger. De streek staat ook vol met oorlogsmonumenten.
?Wat had een Duitse hier te zoeken, in Spa, waar op ieder plein, in ieder plantsoen een monument stond met in steen gebeitelde lijsten van gevallenen uit de twee wereldoorlogen? p. 11
De herinneringen hebben plaats in Duitsland en Nederland omdat daar respectievelijk Anna en Lotte hun leven hebben doorgebracht.
De ruimte waar Lotte leefde, Nederland, is een vrij beperkte leefwereld. Ze blijft steeds in hetzelfde huis wonen.
Anna?s leefwereld is veel ruimer. Ze doorkruist bijna heel Duitsland en komt in Wenen en Pruisen. Dit komt door haar sociale promoties: ze schopt het van slavenarbeid tot een verantwoordelijke bij de kinderbescherming.
De ruimte is erg belangrijk voor het verhaal. Tijdens de oorlog is Lotte in Nederland, Anna in Duitsland of Wenen. Daar beleef je de oorlog heel anders. Het kuuroord had ook niet ergens anders kunnen liggen omdat Lotte nooit naar Duitsland zou gaan en in Spa is tijdens allebei de wereldoorlogen gevochten, het stikt er dus van de monumenten.
Vertelstijl
Tessa De Loos taalgebruik in ?De Tweeling? zorgt ervoor dat het boek heel vlot en helder leesbaar is. Ze hanteert een vrij sober taalgebruik, met af en toe een gedetailleerde beschrijving. Dit zorgt soms voor een teveel aan informatie.
?Vanuit een Friedrichiaanse behoefte aan symmetrie was in het midden van de voorgevel een uitbouw aangebracht met een trap, die breed en uitnodigend begon maar versmalde tot aan de dubbele voordeur. Aan weerszijden schraagden vierkante pilaren een timpaan; daarboven was in reli?f het familiewapen afgebeeld (?)? p. 227
Tessa De Loo is in haar keuze van haar adjectieven of vergelijkingen soms wel heel apart. Het volgende fragment is daar een uitstekend voorbeeld van.
?Lotte, opgeslokt door de moloch van het huishouden, kwam niet meer aan schuldgevoelens toe. Eindeloos roeren in gargantueske pannen met karnemelkse pap(?)? p. 272
Vertelperspectief
Het is geschreven in een auctoriele verteller die alle gebeurtenissen ? zowel in het heden als in het verleden ? objectief registreert. Lotte en Anna komen beurtelings aan bod. De auctoriele verteller laat de hoofdpersonen (Anna en Lotte) verhalen vertellen over het verleden, waarbij de lezer deelgenoot wordt gemaakt van de manier waarop de dames op elkaar reageren.
? ?En?? vroeg Anna, haar arm in die van Lotte hakend, ?bad je voortaan mee?? Ze hadden het caf?, waarvan het interieur volmaakt harmonieerde met de tijd die door hun hoofden spookte, verlaten en liepen voetje voor voetje door de sneeuw.? p. 91
Thema, idee en motieven
Thematiek
Om de thematiek van de roman beknopt samen te vatten, is het volgende citaat een perfect voorbeeld:
?Wanneer zij twee?n, tegelijk geboren uit dezelfde moeder, liefgehad door dezelfde vader, er niet in zouden slagen over domme, door geschiedenis opgeworpen hindernissen heen te stappen, wie zou daar dan wel toe in staat zijn? Wat was het toekomstperspectief van de wereld als zelf zij twee?n, die werden geacht mild te zijn in hun ouderdom, niet eens dat ene steentje konden werpen?? p. 429
De roman stelt onbegrip centraal, de onwil tot begrip en vergeving. Lotte en Nederland hebben nooit begrip kunnen opbrengen voor het wedervaren van de gewone Duitser in de oorlog. De antipathieke houding ten opzichte van Duitsland, vooral in de hand gewerkt door de hongersnood in de oorlog en de deportatie van een groot deel van de goed ge?ntegreerde joodse gemeenschap in Nederland, heeft vergeving decennialang in de weg gestaan. Anna verpersoonlijkt alle gewone Duitsers die tijdens de oorlog tegen hun wil in achter de F?hrer en zijn regime aanliepen, omdat ze geen andere keuze hadden.
De scheiding van de tweeling is uiteraard een uitstekend symbool voor de scheiding van de twee landen die een zo historische band hebben: van oorsprong allebei Duits en steeds verder uiteengegroeid zonder veel contact te wensen.
Ook de Tweede Wereldoorlog staat centraal; alle bekende gebeurtenissen passeren de revue: Hitlers machtsovername, de Blitzkrieg, de hongerwinter in Nederland, enzovoort. De oorlog is wel slechts een achtergrond waartegen het leven van de gewone mensen afspeelt, zowel in Duitsland als in Nederland.
Idee
De schrijfster Tessa De Loo wilde met haar boek ?De Tweeling? begrip opbrengen voor de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze wil ermee duidelijk maken dat niet alle Duitsers tijdens die periode gevoed waren met rassenhaat, maar dat er ook Duitsers waren die erg onder het regime van Hitler leidden. Zo ontneemt ze de Nederlanders (ze is zelf Nederlandse) hun zekerheden: niet alle Duitsers zijn slecht.
Motieven
? Eenzaamheid: Wanneer de beide zussen elkaar ontmoeten, voelen ze zich allebei eenzaam. Lotte is weduwe en ook Anna heeft haar geliefde verloren in de oorlog.
? Verbondenheid: De tweeling is verbonden met elkaar en ze zullen ook altijd verbonden blijven doordat ze hun eerste 6 jaar samen hebben doorgebracht.
? Slachtoffer: Zowel Anna als Lotte voelt zich een slachtoffer van het regime van Hitler tijdens de oorlog.
? Eten: Tijdens hun kuuroord praten de dames alleen maar onder het eten, soms ook tijdens het wandelen. Ze eten erg veel en overvloedig.
? ?Je moet het eindelijk eens begrijpen,? ging Anna even hard verder, ?ik voel alleen maar weerstand bij jou. (?) Je zou eens met een oude BMD-leidster of een Arbeitsf?hrerin moet praten, je haren zouden overeind gaan staan: het was hun jeugd, de tijd van hun leven, wundersch?n!? Lotte staarde haar aan. Het was alsof Anna tijdens deze lofzang steeds groter werd, alsof ze ? met haar gebaksvork in de hand ? pompeuze afmetingen aannam, noodlottige enthousiasme van voor de oorlog, vulde de hele patisserie.p. 145
? Muziek: Lotte zingt graag en goed, ze trouwt met een vioolbouwer. Lotte?s stiefvader heeft ook een enorme platencollectie die erg veel geld kost en waardoor de ouders regelmatig ruzie krijgen.
?Op een zondagochtend kwam onverwacht Lottes stem, los van het koor, de huiskamer binnen met een Cantate van Bach. Onzeker over het resultaat (?) kwam ze thuis. (?) Dat ze met iets waar ze zelf tot in haar haarwortels van genoot bovendien nog succes oogstte, gaf haar een schandalig prettig gevoel.?
? Verzoening: Lotte en Anna staan symbool voor Duitsland en Nederland die als een tweeling aan verzoening toe is.
? De dood: ook de dood is een telkens terugkerende factor in het verhaal, hun moeder gaat dood, daarna hun vader, een vriend van Lotte, de man van Anna (Martin), de man van Lotte (dit wordt overigens niet beschreven in het boek) en tot slot sterft ook Anna.
? De Dom in Keulen: de twee torens zijn als het ware Anna en Lotte, verbonden met elkaar maar toch gescheiden.
?Op een zondagochtend kwam onverwacht Lottes stem, los van het koor, de huiskamer binnen met een Cantate van Bach. Onzeker over het resultaat (?) kwam ze thuis. (?) Dat ze met iets waar ze zelf tot in haar haarwortels van genoot bovendien nog succes oogstte, gaf haar een schandalig prettig gevoel.?
Tijd
Kalendertijd: de levensverhalen van Anna en Lotte spelen zich grotendeels af tijdens de Tweede Wereldoorlog. De periode ervoor en daarna wordt ook besproken, maar de meeste gebeurtenissen spelen zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Vertelde tijd: De gebeurtenissen in het verhaal voltrekken zich binnen ongeveer ??n week, tijdens de kuur van Anna en Lotte.
Verteltijd: Het boek ?De Tweeling? omvat 435 pagina?s.
Vertelritme: Het boek heeft een traag ritme want de verteltijd is groot ten opzichte van de vertelde tijd. De week van Anna en Lotte in het kuuroord omvat 435 pagina?s, het is dus een vertraging of uitbreiding.
Chronologie: Het boek is niet chronologisch opgebouwd. Het begint met de ontmoeting tussen Anna en Lotte wanneer ze allebei bijna 76 jaar zijn. Tijdens de tijd die ze samen spenderen, vertellen ze over hun voorbije levens en gebeurtenissen. Die gebeurtenissen worden wel in chronologische volgorde verteld.
? ?Excusez moi madame?? Met een lichte stembuiging, in moeizaam schools Frans, wendde de vrouw zich onverhoeds tot Lotte. ?C?est permis? dat wij? van dit water drinken?? De geschiedenis die volgt was er waarschijnlijk niet geweest als Lotte ook in het Frans had geantwoord. Maar in een opwelling van roekeloosheid zei ze: ?Ja, das Wasser k?nnen sie trinken.? ? p. 12
Ruimte
De vertelsituatie in het heden speelt zich af in Spa, waar de twee vrouwen elkaar ontmoeten. Die plaats is niet toevallig gekozen, het is eerder symbolisch geladen. In Spa werden namelijk verscheidene slagen uitgevochten tussen de geallieerden en het Duitse leger. De streek staat ook vol met oorlogsmonumenten.
?Wat had een Duitse hier te zoeken, in Spa, waar op ieder plein, in ieder plantsoen een monument stond met in steen gebeitelde lijsten van gevallenen uit de twee wereldoorlogen? p. 11
De herinneringen hebben plaats in Duitsland en Nederland omdat daar respectievelijk Anna en Lotte hun leven hebben doorgebracht.
De ruimte waar Lotte leefde, Nederland, is een vrij beperkte leefwereld. Ze blijft steeds in hetzelfde huis wonen.
Anna?s leefwereld is veel ruimer. Ze doorkruist bijna heel Duitsland en komt in Wenen en Pruisen. Dit komt door haar sociale promoties: ze schopt het van slavenarbeid tot een verantwoordelijke bij de kinderbescherming.
De ruimte is erg belangrijk voor het verhaal. Tijdens de oorlog is Lotte in Nederland, Anna in Duitsland of Wenen. Daar beleef je de oorlog heel anders. Het kuuroord had ook niet ergens anders kunnen liggen omdat Lotte nooit naar Duitsland zou gaan en in Spa is tijdens allebei de wereldoorlogen gevochten, het stikt er dus van de monumenten.
Vertelstijl
Tessa De Loos taalgebruik in ?De Tweeling? zorgt ervoor dat het boek heel vlot en helder leesbaar is. Ze hanteert een vrij sober taalgebruik, met af en toe een gedetailleerde beschrijving. Dit zorgt soms voor een teveel aan informatie.
?Vanuit een Friedrichiaanse behoefte aan symmetrie was in het midden van de voorgevel een uitbouw aangebracht met een trap, die breed en uitnodigend begon maar versmalde tot aan de dubbele voordeur. Aan weerszijden schraagden vierkante pilaren een timpaan; daarboven was in reli?f het familiewapen afgebeeld (?)? p. 227
Tessa De Loo is in haar keuze van haar adjectieven of vergelijkingen soms wel heel apart. Het volgende fragment is daar een uitstekend voorbeeld van.
?Lotte, opgeslokt door de moloch van het huishouden, kwam niet meer aan schuldgevoelens toe. Eindeloos roeren in gargantueske pannen met karnemelkse pap(?)? p. 272
Vertelperspectief
Het is geschreven in een auctoriele verteller die alle gebeurtenissen ? zowel in het heden als in het verleden ? objectief registreert. Lotte en Anna komen beurtelings aan bod. De auctoriele verteller laat de hoofdpersonen (Anna en Lotte) verhalen vertellen over het verleden, waarbij de lezer deelgenoot wordt gemaakt van de manier waarop de dames op elkaar reageren.
? ?En?? vroeg Anna, haar arm in die van Lotte hakend, ?bad je voortaan mee?? Ze hadden het caf?, waarvan het interieur volmaakt harmonieerde met de tijd die door hun hoofden spookte, verlaten en liepen voetje voor voetje door de sneeuw.? p. 91
Op de middelbare school tekende en schilderde De Loo veel. Ze schreef toen ook al graag opstellen.
Boek informatie
- De Tweeling
- Johanna Martina (Tineke) Duyvené de Wit
- Nederlands
Handige opties
- Meer boeken van:Tessa de Loo