Autor: Friedrich D?rrenmatt
Titel: Der Richter und sein Henker
Genre: Kriminalroman

Inhalt: - Der Richter und sein Henker?
Am 3.11.1948 findet ein Dorfpolizist namens Alphons Clenin in einem blauen Mercedes, der am Stra?enrand stand, die Leiche des Polizeileutnants Ulrich Schmied, der in Bern seinen Dienst verrichtet. Alphons Clenin entscheidet sich den Wagen samt Leiche nach Biel zu fahren, wo die Untersuchung eingeleitet wird. Der Fall wird in Bern Kommiss?r B?rlach ?bergeben, der auch Vorgesetzter des Toten gewesen war. B?rlach anordnete die Angelegenheit die ersten Tage geheim zu behandeln. Sofort geht B?rlach zu der Familie Sch?nler, wo Schmied gewohnt hatte. Aus der Wohnung besorgt er sich unter Vorwand Akten des Toten.

B?rlach liest die Akten konzentriert, um kurz darauf bei seinem Chef, Dr. Lucius Lutz, zu erscheinen. B?rlach bittet Lutz ihm einen Stellvertreter in der Mordsache Schmied beizugeben, da er oft an Magenbeschwerden leidet. Er schl?gt seinen Kollegen Tschanz vor, der ihm assistieren soll. Lutz ist damit vollkommen einverstanden. Zu diesem Zeitpunkt befindet Tschanz sich noch im Urlaub. W?hrend des Gespr?chs mit Lutz wird deutlich, daβ B?rlach schon irgendwen im Verdacht hat, aber den Namen unm?glich aussprechen kann.

Nach dem Gespr?ch beschlieβt B?rlach zusammen mit einem Kollegen (namens Blatter) zum Tatort zu fahren. Bei der Tatortbesichtigung findet B?rlach durch Zufall eine Revolverkugel. Nachdem Tschanz aus den Ferien heimgekehrt ist, zeigt er ihm die Revolverkugel. Auβer der Revolverkugel wissen sie nichts ?ber den Tod von Schmied. Vor allem wissen sie nicht was Schmied auf dem Wege von Lamboing nach Twann (Fundort der Leiche) zu suchen hatte. Die Tatsachen daβ Schmied einen Gesellschaftsanzug getragen hatte und daβ in Schmieds Terminkalender oft der ?G? zu finden war, sind die einzigen Anhaltspunkte. Auch an dem Tage, bevor er nachts ermordet wurde, hatte Schmied sich ein ?G? notiert. Um mehr ?ber das ?G? herauszufinden, fahren die beiden nach Lamboing.

Auf dem Weg fragt Tschanz an einigen Tankstellen nach Schmied, der die Angewohnheit hatte seinen Wagen den blauen ?Charon" zu nennen. Tschanz hat Gl?ck, denn ein Tankwart erinnert sich daran. Anscheinend gelingt die beiden die Rekonstruktion des Weges, den Ulrich Schmied gefahren ist an dem Tag er ermordet worden ist. Danach stellen sie den Wagen auf die Straβe von Twann nach Lamboing und warten darauf, daβ Menschen im Gesellschaftsanzug vorbei kommen. Tschanz setzt seine Hoffnung auf die M?glichkeit daβ es dort, wo Schmied an seinem Todestag war, eine Gesellschaft gibt, zu der vielleicht einige gefahren kommen.

Als zwei Wagen voller Menschen auftauchen, folgt Tschanz ihnen. Sie erreichen ein Haus, daβ einem Herrn Gastmann geh?rt. (Auf einem Schild an der Gittert?r war ein groβes ?G? abgebildet). Sie beschlieβen getrennt um das Haus herum zu gehen. Beim Ausspionieren der Umgebung wird B?rlach von einem Hund angegriffen. Um seinen Kollegen zu retten, erschieβt Tschanz den Hund. Durch den L?rm werden B?rlach und Tschanz entdeckt und es bleibt den beiden Polizisten nichts anderes ?brig, als zur?ckzugehen zum Eingang. Dort wartet der Nationalrat von Schwendi, der Oberst und Gastmanns Anwalt auf sie. B?rlach erw?hnt den Mord, aber Von Schwendi teilt ihnen mit, daβ Gastmann nicht zu sprechen sei. Weiter sagt er: ?Ich werde auf Ihr Bureau kommen und schnell mit Gastmann reden?. Nachdem befragt Tschanz in dem Wirtshaus die beiden Dorfpolizisten bez?glich Herrn Gastmann, w?hrend B?rlach in ein kleines Restaurant geht. Als Tschanz zu diesem Restaurant f?hrt, wo er mit B?rlach verabredet ist, entdeckt er daβ die Leiche des Hundes verschwunden ist. Tschanz trifft B?rlach jedoch nicht im Restaurant an, sondern am Tatort. Dort steigt B?rlach zu ihm ins Auto und fahren gemeinsam nach Bern zur?ck. Als B?rlach zu Hause kommt und seine Jacke auszieht, wird deutlich, daβ er seinen linken Arm mit dicken T?chern umwickelt hatte. Anscheinend wuβte er schon vorher von dem Hund.

Am anderen Morgen sucht Von Schwendi Lutz, seinen Parteifreund, auf. Von Schwendi teilt Lutz mit, daβ Schmied unter einem falschen Namen (Doktor Prantl) Gastmanns Gesellschaften beigewohnt habe. Die Polizei hatte von dessen Besuchen in Lamboing keine Ahnung gehabt. Vermutlich hatte Schmied dies rein pers?nlich unternommen. Lutz gibt ihm auch noch eine Liste mit den regelm?βigen Besuchern. Er hatte drei Abteilungen gemacht: K?nstler, Industriellen und Angeh?rigen einer fremden Gesandtschaft (Diplomaten). Schmied habe unter falschem Namen (als Spion) geheimen Verhandlungen ?ber ein neues Handelsabkommen beigewohnt. Gastmann stellte zu diesen Besprechungen nur sein Haus zu Verf?gung.

Auf der Beerdigung von Schmied tauchen zwei Diener Gastmanns auf, die singen und einen Kranz hinwerfen, der f?r Doktor Prantl bestimmt war. Als B?rlach von der Beerdigung Schmieds zur?ckkehrt, sitzt Gastmann hinter seinem Schreibtisch und bl?ttert in Schmieds Mappe. W?hrend einer langen Unterhaltung stellt sich heraus, daβ Gastmann und B?rlach vor 40 Jahren eine Wette miteinander geschlossen haben, die darin besteht, daβ Gastmann in B?rlachs Gegenwart ein Verbrechen begehen kann, ohne daβ es B?rlach je gelinge, ihm dieses Verbrechen beweisen zu k?nnen. Bisher war es B?rlach nie gelungen Gastmann eines seiner Verbrechen nachzuweisen. Gastmann hat zum Beispiel mal vor den Augen B?rlachs einen Kaufmann ins Wasser gestoβen. Das Gericht glaubte jedoch Gastmanns Version, daβ es Selbstmord w?re. Weil ihm seine Krankheit trotz einer Operation im n?chsten Jahr den Tod bringen wird, hat B?rlach nicht viel Zeit mehr die Verbrechen Gastmanns zu beweisen. Weil Gastmann daran glaubt, daβ B?rlach ihn wegen des Mordes Schmieds im Verdacht hat, nimmt Gastmann die Akten Schmieds zu sich und verschwindet.

Am selben Tag geht B?rlach zu Lutz ins B?ro, wo Lutz ihm berichtet von seinem Gespr?ch mit Von Schwendi. B?rlach best?tigt Lutz? These, daβ Gastmann keinesfalls der M?rder sein k?nne. Auch bittet er Dr. Lutz um eine Woche Krankheitsurlaub. Daraufhin besuchen Tschanz und B?rlach, mit dem blauen Mercedes von Schmied den Tschanz gekauft hatte, einen Schriftsteller (Die Figur des Schriftstellers hat autobiografische Z?ge) der Gastmann gut kenne. Der Schriftsteller sagt: ?Ich halte Gastmann zu jedem Verbrechen f?hig. Doch bin ich ?berzeugt, da? er den Mord an Schmied nicht begangen hat?.

Sie fahren vom Schriftsteller nach Bern, unterwegs diskutieren sie ?ber die Frage, ob Gastmann der M?rder ist. B?rlach sagt: ?Gastmann ist nicht der M?rder.? Tschanz ist davon jedoch nicht ?berzeugt. Tschanz kann daher nicht nachvollziehen, daβ B?rlach die Ermittlungen bez?glich Gastmann beenden will. B?rlach l?βt sich aber nicht erweichen. Es stellt sich heraus, daβ Tschanz die Mordsache als eine Chance sieht hinaufzukommen. Des weiteren erz?hlt B?rlach ihm von seiner Absicht Krankenurlaub zu machen, in der Gegend, wo Tschanz auch Ferien gemacht hat. Bei einem Besuch an seinem Arzt, sagt der Arzt ihm, daβ er nach der Operation h?chstens noch ein Jahr zu leben habe. Diese Information hatte B?rlach schon von Gastmann, der B?rlachs Krankenakte bei einem Einbruch eingesehen hatte, erfahren.

Nachts wacht B?rlach auf und bemerkt einen Einbrecher in seinem Haus. Der Feind war augenscheinlich gekommen ihn zu t?ten. Dann entschlieβt sich B?rlach mit dem Revolver dreimal durch die Scheibe zu schieβen. Die Leute des Nebenhauses erwachen, was den T?ter dazu bringt die Flucht zu ergreifen. Sofort wird Tschanz herbeigerufen. B?rlach hatte nur gesehen, daβ der T?ter braune Lederhandschuhe trug. Aber wenn er auch den T?ter nicht sah, er wei?, wer es gewesen ist. B?rlach h?llt sich jedoch in Schweigen. Tschanz versucht vergebens B?rlach von seiner Idee Krankenurlaub zu machen abzubringen.

Am n?chsten Morgen nimmt B?rlach ein Taxi zum Bahnhof und bemerkt daβ Gastmann neben ihm sitzt. Der Chauffeur war einer der Diener Gastmanns. Gastmann ratet B?rlach das Spiel aufzugeben. B?rlach antwortet: ?Wir k?nnen unser Spiel nicht aufgeben.? B?rlach hatte keinen Augenblick daran geglaubt, daβ Gastmann Schmied get?tet habe. Er will ihn jetzt eines Verbrechens ?berf?hren das er nicht begangen hat und zwar den Mord an Schmied. Sie machen sich gegenseitig Morddrohungen. So sagt B?rlach:? Ich habe dich gerichtet, Gastmann, ich habe dich zum Tode verurteilt. Du wirst den heutigen Tag nicht mehr ?berleben. Der Henker, den ich ausersehen habe, wird heute zu dir kommen. Er wird dich t?ten, denn das mu? nun eben einmal in Gottes Namen getan werden?.

Tschanz begegnet Anna (Schmieds Frau) und er erz?hlt ihr, daβ er den M?rder ihres Mannes kenne und er diesen M?rder heute noch stellen wolle. Auch macht Tschanz Anna einen Heiratsantrag. Am selben Tag noch geht Tschanz zu Gastmann und erschieβt Gastmann und die zwei Diener. Tschanz wird nur verletzt. B?rlach hatte schon vorher gedacht, daβ Tschanz Gastmann aufsuchen w?rde. Von Schwendi und Doktor Lutz betreten den Raum in dem die Leichen lagen. In Gastmanns Haus finden sie die Mappe die Schmied geh?rte. Sie enthielt Vermutungen ?ber dessen Verbrechen. Schmied versuchte (als Privatperson) Gastmann zu stellen. Lutz sagt, daβ das Motiv f?r den Mord an Schmied auch vorhanden sei: Gastmann hatte Angst. Weiter sagt Lutz: ?Es ist bewiesen, da? Gastmann auch Schmied ermorden lie?: Schmied mu? mit der Waffe get?tet worden sein, die einer der Diener in der Hand hielt, als ihn Tschanz erscho?. Die Untersuchung der Waffe hat dies sofort best?tigt?. Anscheinend war der Fall Schmied abgeschlossen und Doktor Lutz beschlieβt Tschanz als Verdienst zu bef?rdern.

Am selben Abend ist Tschanz bei B?rlach eingeladen um die Aufkl?rung der Mordsache zu feiern. Dort erf?hrt Tschanz, daβ B?rlach schon von Anfang an wuβte, daβ er der M?rder Schmieds ist. Die Waffe, mit der Schmied erschossen wurde, ist n?mlich die gleiche, mit der Tschanz den Hund erschossen hatte. Gastmanns Hund wies eine Kugel vor, die von der Waffe stammen mu?te, die Schmied den Tod brachte. B?rlach hatte Tschanz nur ausgenutzt um an Gastmann Rache zu nehmen. Somit war B?rlach der Richter und Tschanz der Henker. Tschanz hatte seinen Revolver dem Toten in die Hand gedr?ckt. Tschanz hatte Schmied umgebracht, weil er eifers?chtig war auf seine F?higkeiten, auf seinen Erfolg usw. und Tschanz versuchte dann Gastmann mit einem Mord zu belasten. Auch hatte Tschanz B?rlach ?berfallen und versuchte an die Akten zu kommen, um Gastmann zu belasten. Tschanz wurde von B?rlach weggeschickt, ohne ihn zu verraten.

Am n?chsten Morgen erf?hrt B?rlach, daβ Tschanz mit seinem Wagen unter einen Zug gekommen ist und tot aufgefunden war. Der Kommiss?r ist todkrank und hat noch ein Jahr zu leben.

N.B.: De in de tekst onderstreepte woorden zijn in de bijgevoegde woordenlijst terug te vinden.


Woordenlijst ?Der Richter und sein Henker?
Absicht (v) - plan, bedoeling
Ahnung (keine) - geen idee, geen vermoeden
Angeh?rige (m) - lid, aanhanger
Angewohnheit (v) - gewoonte, aanwensel
Anhaltspunkt (m) - aanknopingspunt
Anordnen - verordenen, gelasten
Anscheinend - naar het schijnt, zo te zien
Anwalt (m) - advocaat
Ausersehen - uit(ver)kiezen
Beerdigung (v) - begrafenis
Bez?glich - betreffende, met betrekking tot
Eifers?chtig - jaloers
Einleiten - inleiden, openen, beginnen
Ermittlung (v) - onderzoek
Erw?hnen - (terloops) vermelden
Gegenwart (v) - aanwezigheid
Gesandtschaft (v) - gezantschap, legatie
Gesellschaftsanzug (m) - smoking
Gittert?r (v) - traliehek, traliedeur
Heiratsantrag (m) - huwelijksaanzoek
Henker (m) - beul
Hinaufkommen - promotie maken
Nachvollziehen - begrijpen, volgen
Nationalrat (m) - lid van het parlement, de volksvertegenwoordiging
Oberst (m) - kolonel
Rache (v) - wraak
Samt - met, benevens
Somit - dus, bijgevolg
Stellen - arresteren, aanhouden
Stellvertreter (m) - plaatsvervanger
Tatort (m) - plaats van het misdrijf
?berf?hren - iemands schuld bewijzen
unter Vorwand - onder een voorwendsel, met een smoesje
Verbrechen (o) - misdaad, misdrij
Vergebens - (te)vergeefs
Verhandlung (v) - onderhandeling
Vorgesetzter (m) - meerdere, chef
Wirtshaus (o) - caf?, restaurant


Nederlandse vertaling

Auteur: Friedrich D?rrenmatt
Titel: Der Richter und sein Henker
Genre: Detective(roman)

Inhoud: ?Der Richter und sein Henker?
Op 3.11.1948 ontdekt een dorpsagent genaamd Alphons Clenin in een blauwe Mercedes, die in de berm stond, het lijk van de luitenant bij de politie genaamd Ulrich Schmied, die zijn werkzaamheden in Bern verricht. Alphons Clenin besluit met de auto met daarin het lijk naar Biel te rijden waar het onderzoek begint. De zaak wordt in Bern aan de inspecteur van politie B?rlach overgedragen, die de chef van de dode was geweest. B?rlach gelastte de zaak de eerste dagen in het geheim te behandelen. Onmiddellijk bezoekt B?rlach het gezin Sch?nler waar Schmied had gewoond. Uit de woning nam hij onder een voorwendsel geschriften van de overledene mee.

B?rlach leest deze stukken aandachtig door, om vlak daarna bij zijn meerdere, Dr. Lucius Lutz, te verschijnen. B?rlach verzoekt Lutz om hem een assistent (plaatsvervanger) in de moordzaak van Schmied te geven, omdat hij vaak maagklachten heeft. Hij draagt zijn collega Tschanz als assistent voor. Lutz is het daar volledig mee eens. Op dit moment is Tschanz nog op vakantie. Tijdens het gesprek met Lutz wordt duidelijk dat B?rlach al een verdachte op het oog heeft, maar zijn naam onmogelijk kan uiten.

Na het gesprek besluit B?rlach samen met een collega (genaamd Blatter) naar de plaats van delict te rijden. Bij de inspectie van de plaats van delict vindt B?rlach toevallig een revolverkogel. Nadat Tschanz van vakantie is teruggekeerd, laat hij hem de revolverkogel zien. Behoudens de revolverkogel weten ze niets over de dood van Schmied. In het bijzonder weten ze niet wat Schmied op de weg van Lamboing naar Twann (vindplaats van het lijk) te zoeken had. De enige aanknopingspunten zijn de feiten dat Schmied een smoking aan had en dat in de agenda van Schmied vaak de letter ?G? genoteerd stond. Ook op de dag voordat hij ?s nacht vermoord werd, had hij een ?G? in zijn agenda genoteerd. Om meer over de ?G? te weten te komen, rijden ze beide naar Lamboing.

Onderweg informeert Tschanz bij enkele pompstations naar Schmied, die de gewoonte had zijn auto de blauwe ?Charon? te noemen. Tschanz heeft geluk, want ??n pompbediende weet zich dat te herinneren. Naar het schijnt is het ze gelukt de route die Ulrich Schmied, op de dag dat hij is vermoord, heeft gereden, te achterhalen. Daarna zetten ze de auto op de weg van Twann naar Lamboing neer en wachten op het moment dat er mensen gekleed in een smoking langskomen. Tschanz vestigt zijn hoop op de mogelijkheid dat er daar, waar Schmied op zijn sterfdag was, een gezelschap bijeenkomt, waar wellicht enkele mensen naartoe komen gereden.

Als twee auto?s vol met mensen opduiken, volgt Tschanz ze. Ze bereiken een huis, dat aan de heer Gastmann toebehoort. (Op een bordje aan een traliehek was een grote ?G? afgebeeld.) Ze besluiten van elkaar gescheiden om het huis te lopen. Bij het verkennen van de omgeving wordt B?rlach door een hond aangevallen. Om zijn collega te redden, schiet Tschanz de hond dood. Door het lawaai worden B?rlach en Tschanz ontdekt en er blijft de beide politieagenten niets anders over dan terug te gaan naar de ingang. Daar worden ze door het lid van het parlement Von Schwendi, de kolonel, en de advocaat van Gastmann opgewacht. B?rlach bericht hem over de moord, maar Von Schwendi deelt hen mede, dat ze niet met Gastmann kunnen spreken. Verder zegt hij: ?Ik zal op uw kantoor komen en op korte termijn met Gastmann gaan praten.? Nadien ondervraagt Tschanz in het caf? de beide dorpsagenten over de heer Gastmann, terwijl B?rlach naar een klein restaurant gaat. Als Tschanz naar dit restaurant rijdt, waar hij met B?rlach heeft afgesproken, ontdekt hij dat het kadaver (hond) is verdwenen. Tschanz treft B?rlach echter niet in het restaurant aan, maar op de plaats van delict. Daar stapt B?rlach bij hem in de auto en rijden samen terug naar Bern. Als B?rlach thuis komt en zijn jas uittrekt, wordt duidelijk, dat hij zijn linker arm met dikke doeken had omwikkeld. Schijnbaar wist hij al op voorhand dat er een hond was.

De volgende ochtend zoekt Von Schwendi Lutz, zijn partijkameraad, op. Von Schwendi deelt Lutz mede, dat Schmied onder een valse naam (doctor Prantl) de bijeenkomsten bij Gastmann zou hebben bijgewoond. De politie wist niet van zijn bezoeken aan Lamboing. Vermoedelijk had Schmied dit op persoonlijke titel (eigen initiatief) ondernomen. Lutz geeft hem ook nog een lijst met de regelmatige bezoekers. Hij had drie categorie?n gemaakt: kunstenaars, industri?len en diplomaten. Schmied zou onder een valse naam (als spion) geheime onderhandelingen over een nieuwe handelsovereenkomst bijgewoond hebben. Gastmann stelde voor deze onderhandelingen enkel zijn huis ter beschikking.

Op de begrafenis van Schmied duiken twee dienaren van Schmied op, die zingen en een krans neergooien, die voor doctor Prantl was bestemd. Als B?rlach van de begrafenis terugkeert, zit Gastmann achter zijn bureau en bladert in de map van Schmied. Tijdens een lange conservatie blijkt dat Gastmann en B?rlach veertig jaar geleden een weddenschap met elkaar hebben afgesloten, die inhoudt dat Gastmann in het bijzijn van B?rlach een misdaad kan begaan, zonder dat het B?rlach ooit zou lukken, te bewijzen dat hij deze misdaad heeft begaan. Tot nu toe was het B?rlach nog nooit gelukt ??n van zijn misdaad te bewijzen. Gastmann heeft bijvoorbeeld onder de ogen van B?rlach een handelaar in het water geduwd. Het gerecht geloofde echter de versie van Gastmann, dat het zelfmoord was. Omdat zijn ziekte ondanks een operatie in het volgende jaar tot de dood zal leiden, blijft er voor B?rlach niet veel tijd meer over om de misdaden van Gastmann te bewijzen. Omdat Gastmann het vermoeden heeft, dat B?rlach hem als verdachte voor de moord op Schmied ziet, pakt hij de geschriften van Schmied en verdwijnt.

Op dezelfde dag gaat B?rlach naar het kantoor van Lutz, waar Lutz hem informeert over het gesprek met Von Schwendi. B?rlach bevestigt de stelling van Lutz, dat Gastmann helemaal niet de moordenaar kan zijn. Ook vraagt hij Dr. Lutz om een week ziekteverlof. Vervolgens bezoeken Tschanz en B?rlach, met de blauwe Mercedes van Schmied, die Tschanz gekocht had, een schrijver (De schrijver heeft autobiografische trekjes), die Gastmann goed zou kennen. De schrijver zegt: ?Ik acht Gastmann tot elke misdaad in staat, maar de moord op Schmied heeft hij niet gepleegd.?

Ze rijden van de schrijver naar Bern, onderweg discussi?ren ze over de vraag of Gastmann de moordenaar is. B?rlach zegt: ?Gastmann is de moordenaar niet.? Tschanz is daarvan echter niet overtuigd. Tschanz kan daarom niet begrijpen, dat B?rlach het onderzoek betreffende Gastmann wil be?indigen. B?rlach laat zich echter niet vermurwen. Het blijkt dat Tschanz de moordzaak als een kans ziet om promotie te maken. Verder vertelt B?rlach hem over zijn voornemen vanwege zijn ziekte op vakantie te gaan in de omgeving waar Tschanz ook vakantie gehouden heeft. Bij een bezoek aan een arts, vertelt de arts hem, dat hij na de operatie nog maximaal een jaar te leven heeft. Deze informatie had B?rlach al van Gastmann, die zijn dossier bij een inbraak had ingezien, verkregen.

?s Nachts wordt B?rlach wakker en merkt dat er een inbreker in zijn huis is. De vijand was kennelijk gekomen om hem te doden. Dan besluit B?rlach driemaal met het pistool door het raam te schieten. De buren worden wakker, waardoor de dader op de vlucht slaat. Onmiddellijk laat hij Tschanz komen. B?rlach had enkel gezien dat de dader bruine, lederen handschoenen droeg. Maar ondanks het feit dat hij de dader niet heeft gezien, weet hij wie het geweest is. B?rlach laat zich daar echter niet over uit. Tschanz probeert tevergeefs B?rlach van het idee af te brengen ziekteverlof te nemen.


De volgende ochtend neemt B?rlach een taxi naar het station en merkt dat Gastmann naast hem zit. De chauffeur was een van de dienaren van Gastmann. Gastmann raadt B?rlach aan het ?spelletje? op te geven. B?rlach antwoordt: ?We kunnen niet stoppen met ons spelletje.? B?rlach had nooit het vermoeden gehad, dat Gastmann Schmied zou hebben vermoord. Hij wil zijn schuld bewijzen aan een misdaad, die hij in werkelijkheid niet heeft begaan en wel de moord op Schmied. Ze bedreigen elkaar over en weer met de dood. B?rlach zegt bijvoorbeeld: ?Ik heb je berecht, ik heb je tot de dood veroordeeld. Je zult deze dag niet meer overleven. De beul die ik uitverkozen heb, zal vandaag naar je toekomen. Hij zal je doden, want dat moet nu eenmaal in de naam van God worden gedaan.?

Tschanz ontmoet Anna (de vrouw van Schmied) en vertelt haar, dat hij weet wie de moordenaar van haar man is, en hij deze moordenaar vandaag nog wil aanhouden. Ook doet Tschanz Anna een huwelijksaanzoek. Dezelfde dag nog gaat Tschanz naar Gastmann en schiet Gastmann en twee van zijn dienaren dood. Tschanz raakt slechts gewond. B?rlach had al eerder gedacht, dat Tschanz Gastmann zou opzoeken. Von Schwendi en doctor Lutz komen de kamer, waarin de lijken liggen, binnen. In het huis van Gastmann vinden ze de map die aan Schmied toebehoorde. De map bevat veronderstellingen over zijn misdaden. Schmied probeerde (als priv?-persoon) Gastmann aan te houden. Lutz zegt, dat het motief voor de moord op Schmied ook voorhanden is: Gastmann was bang. Verder zegt Lutz: ?Het is bewezen, dat Gastmann ook Schmied liet vermoorden: Schmied moet met het wapen gedood zijn, dat een van de dienaren in de hand hield toen hij Tschanz neerschoot. Het onderzoek van het wapen heeft dat onmiddellijk bevestigd.? De zaak Schmied leek afgesloten en Doctor Lutz besluit Tschanz als verdienste te bevorderen.

Op dezelfde dag is Tschanz bij B?rlach uitgenodigd om te vieren dat de moorzaak is opgelost. Daar verneemt Tschanz, dat B?rlach al van begin af aan wist, dat hij de moordenaar van Schmied is. Het wapen, waarmee Schmied doodgeschoten werd, is namelijk dezelfde als het wapen waarmee Tschanz de hond doodgeschoten had. De kogel in de hond van Gastmann, moest uit het wapen afkomstig zijn, waarmee Schmied gedood werd. B?rlach had Tschanz slechts gebruikt om wraak op Gastmann te nemen. Dus B?rlach was de rechter en Tschanz de beul. Tschanz had zijn revolver bij de dode in de hand gestopt. Tschanz had Schmied vermoord, omdat hij jaloers was op zijn capaciteiten, op zijn successen etc. en Tschanz probeerde toen Gastmann voor de moord te laten opdraaien. Ook had Tschanz B?rlach overvallen en probeerde aan de geschriften (van Schmied) te komen, en de verdenking op Gastmann te leggen. Tschanz werd door B?rlach weggestuurd, zonder hem te verraden.

De volgende dag verneemt B?rlach dat Tschanz met zijn auto onder de trein gekomen is en dood was aangetroffen. De commissaris van politie is doodziek en heeft nog een jaar te leven.